Παρακολούθηση της σύγκλισης μεταξύ των κρατών μελών στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Οι αποκλίνουσες επιδόσεις των κρατών μελών και οι αυξανόμενες ανισότητες στο εσωτερικό τους προκαλούν προβληματισμό στην κοινή γνώμη για διάφορους λόγους. Πρώτον, διότι έρχονται σε αντίθεση με την προσδοκία ότι η εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη συνοχή σε εθνικό και σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Δεύτερον, διότι ενδέχεται να επεκτείνουν το αίσθημα κοινωνικής αδικίας και μεροληψίας μεταξύ των πολιτών, πυροδοτώντας αντιευρωπαϊκά αισθήματα και υπονομεύοντας το ευρωπαϊκό σχέδιο.

Προκειμένου να υλοποιηθούν οι κατάλληλες πρωτοβουλίες και να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητά τους όσον αφορά τον στόχο της ανοδικής σύγκλισης, οι φορείς χάραξης πολιτικής χρειάζονται στοιχεία σχετικά με τις αποκλίνουσες τάσεις και τις δυναμικές τόσο εντός όσο και μεταξύ των κρατών μελών. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε αν υπάρχουν τέτοιες τάσεις και κατά πόσο σηματοδοτούν μια γενική επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας, καθώς και κατά πόσο αυξάνεται η απόσταση μεταξύ ομάδων κρατών μελών ή περιφερειών και αν ορισμένες ομάδες κινούνται σε διαφορετικές κατευθύνσεις. 

Η ανοδική οικονομική και κοινωνική σύγκλιση θεωρούνται κοινός στόχος της οικονομικής και της νομισματικής ένωσης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο σύνολό της. Προκειμένου η Επιτροπή να θέσει την κοινωνική διάσταση στο επίκεντρο των δράσεων πολιτικής της, τον Νοέμβριο του 2017 προέβη στην επίσημη διακήρυξη του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων. Ως μία από τις τρέχουσες προτεραιότητες πολιτικής της Επιτροπής, ο πυλώνας «λειτουργεί ως πυξίδα στην πορεία για την ανανεωμένη διαδικασία σύγκλισης σε όλη την Ευρώπη».

• Ευρωπαϊκή Επιτροπή: H κοινωνική διάσταση της οικονομικής και νομισματικής ένωσης: πορεία προς τη σύγκλιση και την ανθεκτικότητα
• Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων

Το έργο του Eurofound

Το Eurofound, δίνοντας έμφαση στη σύγκλιση των αποτελεσμάτων και των επιδόσεων των κρατών μελών και των περιφερειών, παρακολουθεί τη σύγκλιση μεταξύ των κρατών μελών στους ακόλουθους τομείς έρευνας: κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες, απασχόληση, συνθήκες εργασίας και συνθήκες διαβίωσης. Ο κοινωνικοοικονομικός τομέας θα περιλαμβάνει την εξέταση της πραγματικής σύγκλισης, συγκεκριμένα το κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ και άλλες μακροοικονομικές μεταβλητές, καθώς και την πρόσβαση σε ευρύ φάσμα υπηρεσιών και στην κοινωνική προστασία.

Η ανάλυση της σύγκλισης στον τομέα της απασχόλησης θα βασιστεί κυρίως στην ιστορική εξέλιξη της συμμετοχής στην απασχόληση, με τη χρήση στοιχείων της Eurostat.

Η εξέταση της σύγκλισης στον τομέα των συνθηκών εργασίας θα βασιστεί στην έννοια της ποιότητας της εργασίας, η οποία θα εκτιμηθεί μέσω της Ευρωπαϊκής έρευνας για τις συνθήκες εργασίας και άλλων στατιστικών πηγών.

Η εξέταση των συνθηκών εργασίας θα περιλαμβάνει αντικειμενικούς και υποκειμενικούς δείκτες, συμπεριλαμβανομένων στοιχείων που προέρχονται από την Έρευνα για την ποιότητα ζωής στην Ευρώπη, και θα καλύπτει την ποιότητα της κοινωνίας, τις συνθήκες διαβίωσης και τη γενική ευημερία.

Στην ανάλυση της σύγκλισης θα εξεταστούν επίσης διάφοροι χρονικοί ορίζοντες, από τις βραχυπρόθεσμες έως τις μακροπρόθεσμες τάσεις και, όπου είναι σκόπιμο και εφικτό, τα στοιχεία θα κατανεμηθούν ανά φύλο και ανά ηλικιακή ομάδα προκειμένου να καταγραφούν οι διαφορετικές τάσεις εντός του πληθυσμού.

Η ερευνητική δραστηριότητα διαρθρώνεται με βάση τρεις κύριους άξονες: Πρώτον, παρακολουθεί τις πιο πρόσφατες συγκλίνουσες και αποκλίνουσες τάσεις και επιδόσεις μεταξύ και εντός των κρατών μελών στους προαναφερθέντες τομείς έρευνας. Εν συνεχεία, βάσει μιας γενικής προσέγγισης, η ερευνητική δραστηριότητα αποσκοπεί στην κατανόηση των κινητήριων δυνάμεων αυτών των τάσεων. Στο πλαίσιο αυτό, περιλαμβάνεται η ανάλυση των θεσμικών, μακροοικονομικών και μικροοικονομικών χαρακτηριστικών. Τέλος, η έρευνα θα παράσχει στοιχεία που θα τροφοδοτήσουν τη συζήτηση σχετικά με τις πρωτοβουλίες και τις επιλογές για την ενίσχυση της οικονομικής και της κοινωνικής σύγκλισης σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Το Εurofound εξετάζει τη δυνατότητα να συνδυαστούν οι δείκτες και να δημιουργηθούν συνοπτικοί δείκτες, με βάση την πείρα άλλων διεθνών οργανισμών. Οι αναλύσεις, οι οποίες θα βασιστούν στο έργο που έχει ήδη πραγματοποιηθεί, θα περιλαμβάνουν ενδεχομένως ομαδοποίηση των χωρών ή των περιφερειών προκειμένου να γίνουν κατανοητές οι διαφορές μεταξύ τους.