Ιστορικό για την Εσθονία

Μεταξύ 2012 και 2022, το ΑΕΠ της Εσθονίας αυξήθηκε σημαντικά, κατά 31,9 %, πολύ πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ για την ίδια περίοδο (15,29 %). Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η συνολική ανεργία μειώθηκε από 9,9% σε 5,6% (πτώση 4,3 ποσοστιαίων μονάδων). Η μεγαλύτερη μείωση σημειώθηκε στην ανεργία των ανδρών (4,8 ποσοστιαίες μονάδες). Τα στοιχεία για την απασχόληση σε όλες τις κατηγορίες αυξήθηκαν μεταξύ 2012 και 2022 και παρουσίασαν αξιοσημείωτη βελτίωση σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ: το ποσοστό απασχόλησης των νέων αυξήθηκε μόνο κατά 0,6 ποσοστιαίες μονάδες στην ΕΕ των 27, ενώ αυξήθηκε κατά 3,8 ποσοστιαίες μονάδες στην Εσθονία. Ωστόσο, ενώ όλα τα στοιχεία για την απασχόληση αυξήθηκαν σταθερά έως το 2018, το 2019 σημειώθηκε ελαφρά μείωση αυτών των στοιχείων (εκτός από τις γυναίκες). Το 2020 το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 3,2 % σε σύγκριση με το 2019, λιγότερο από τη μείωση κατά 6,2 % στην ΕΕ των 27.

Ο νόμος περί συμβάσεων εργασίας (Töölepinguseadus) ρυθμίζει τις εργασιακές σχέσεις στον ιδιωτικό τομέα και ο νόμος περί δημόσιας διοίκησης (Avaliku teenistuse seadus) διέπει τον δημόσιο τομέα. Το 2009 εφαρμόστηκε ο νέος νόμος περί συμβάσεων εργασίας και το 2013 τέθηκε σε ισχύ ο νέος νόμος περί δημόσιας διοίκησης. Από το 2014, όλες οι μορφές απασχόλησης (αμειβόμενες ή εθελοντικές) έπρεπε να καταχωρίζονται στο μητρώο απασχόλησης.

Οι εργασιακές σχέσεις ρυθμίζονται από τον νόμο περί συνδικαλιστικών οργανώσεων (Ametiühingute seadus), τον νόμο περί διαχειριστών εργαζομένων (Töötajate usaldusisiku seadus), τον νόμο περί επίλυσης συλλογικών εργατικών διαφορών (Kollektiivse töötüli lahendamise seadus) και τον νόμο περί συλλογικών συμβάσεων (Kollektiivlepingu seadus).

Το ισχύον σύστημα εργασιακών σχέσεων στην Εσθονία αναπτύχθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Αν και πολλά έχουν αλλάξει κατά τη διάρκεια των δεκαετιών, έχουν γίνει μόνο λίγες τροποποιήσεις στη νομοθεσία για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και την επίλυση συλλογικών διαφορών. Για παράδειγμα, από το 2007, η Εσθονία διαθέτει διττό δίαυλο εκπροσώπησης των εργαζομένων: οι εργαζόμενοι μπορούν να εκπροσωπούνται από συνδικαλιστική οργάνωση και/ή από διαχειριστή εργαζομένων.

Στην Εσθονία, οι συλλογικές διαπραγματεύσεις ήταν πάντα αποκεντρωμένες, καθώς πραγματοποιούνται κυρίως σε επίπεδο εταιρείας. Σε τομεακό επίπεδο, συλλογικές συμβάσεις υπάρχουν μόνο σε δύο τομείς: τις μεταφορές και την υγειονομική περίθαλψη. Σε εθνικό επίπεδο, οι κατώτατοι μισθοί αποτελούν συνήθως αντικείμενο ετήσιας διαπραγμάτευσης μεταξύ της Εσθονικής Συνομοσπονδίας Συνδικάτων (Eesti Ametiühingute Keskliit, EAKL) και της Εσθονικής Συνομοσπονδίας Εργοδοτών (Eesti Tööandjate Keskliit, ETKL). Συμφωνήθηκε το 2017 ότι για την περίοδο 2019-2022 η αύξηση του εθνικού κατώτατου μισθού θα υπολογίζεται ετησίως με βάση την παραγωγικότητα της εργασίας και την οικονομική ανάπτυξη. Ο κατώτατος μισθός των εργαζομένων στον πολιτιστικό τομέα αποτελεί αντικείμενο ετήσιας διαπραγμάτευσης μεταξύ της Συνομοσπονδίας Ενώσεων Εργαζομένων της Εσθονίας (Teenistujate Ametiliitude Keskorganisatsioon, TALO) και του Υπουργείου Πολιτισμού (Kultuuriministeerium). Καλύπτει όλους τους εργαζόμενους στον πολιτιστικό τομέα με τριτοβάθμια εκπαίδευση που εργάζονται σε δημόσιες αρχές, κρατικά ιδιωτικά ιδρύματα και οργανισμούς δημοσίου δικαίου σε θέση της ειδικότητάς τους που απαιτεί τριτοβάθμια εκπαίδευση, αλλά συνιστάται επίσης για τον πολιτιστικό τομέα του ιδιωτικού τομέα.

Σήμερα, το επίπεδο συμμετοχής σε συνδικαλιστικές οργανώσεις στην Εσθονία είναι ένα από τα χαμηλότερα στην ΕΕ.

Ο κοινωνικός διάλογος γενικά λειτουργεί στην Εσθονία (π.χ. οι κοινωνικοί εταίροι συμμετέχουν στη χάραξη πολιτικής και είναι μέλη των εποπτικών οργάνων των κυριότερων οργανώσεων που σχετίζονται με την επαγγελματική ζωή). Αν και υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες οι κοινωνικοί εταίροι δεν είναι πλήρως ικανοποιημένοι με το επίπεδο συνεργασίας τους με την κυβέρνηση ή με τον βαθμό στον οποίο λαμβάνονται υπόψη οι προτάσεις τους, συνολικά η συμμετοχή τους είναι γενικά καλή και η φωνή τους ακούγεται.

Το 2018, μετά από πρόσκληση του πρωθυπουργού, οι κοινωνικοί εταίροι σε εθνικό επίπεδο και η κυβέρνηση αποκατέστησαν τον τριμερή κοινωνικό διάλογο συγκεντρώνοντας για να συζητήσουν θέματα σχετικά με την εργασιακή, φορολογική και κοινωνική πολιτική. Παρόμοια συνάντηση πραγματοποιήθηκε το 2020. Οι συναντήσεις αυτές εξυπηρέτησαν καλά τον σκοπό τους, αλλά καθιερώθηκαν επίσης τακτικές συναντήσεις με τον Υπουργό Κοινωνικών Υποθέσεων.

Η νόσος COVID-19 δεν είχε σημαντικό αντίκτυπο στις εργασιακές σχέσεις. Συνεχίστηκαν οι συνεδριάσεις και πραγματοποιήθηκαν προγραμματισμένες διαπραγματεύσεις. Ο κοινωνικός διάλογος ήταν ισχυρός κατά τη διάρκεια της πανδημίας: σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους, αναπτύχθηκαν ορισμένα από τα σημαντικότερα μέτρα μετριασμού της κρίσης (π.χ. προσωρινές επιδοτήσεις μισθών, μείωση των εισφορών των ίδιων των εργαζομένων σε παροχές ασθένειας), τα οποία αποδείχθηκαν επιτυχημένα και κατέδειξαν τη βούληση των κοινωνικών εταίρων για συνεργασία και συμβιβασμό, καθώς και τη σημασία του κοινωνικού διαλόγου.