Προφίλ χώρας επαγγελματικής ζωής για την Εσθονία
Το προφίλ αυτό περιγράφει τα βασικά χαρακτηριστικά της επαγγελματικής ζωής στην Εσθονία. Στόχος του είναι να παράσχει τις σχετικές βασικές πληροφορίες σχετικά με τις δομές, τους θεσμούς και τους σχετικούς κανονισμούς που αφορούν την επαγγελματική ζωή.
Αυτό περιλαμβάνει δείκτες, δεδομένα και ρυθμιστικά συστήματα σχετικά με τις ακόλουθες πτυχές: φορείς και θεσμικά όργανα, συλλογικές και ατομικές εργασιακές σχέσεις, υγεία και ευημερία, αμοιβές, χρόνος εργασίας, δεξιότητες και κατάρτιση, ισότητα και απαγόρευση των διακρίσεων στην εργασία. Τα προφίλ επικαιροποιούνται συστηματικά ανά διετία.
Κεντρικό μέλημα των εργασιακών σχέσεων είναι η συλλογική διακυβέρνηση της εργασίας και της απασχόλησης. Η παρούσα ενότητα εξετάζει τις συλλογικές διαπραγματεύσεις στην Εσθονία.
Οι συλλογικές διαπραγματεύσεις στην Εσθονία είναι πολύ αποκεντρωμένες και το κυρίαρχο επίπεδο συλλογικών διαπραγματεύσεων είναι το επίπεδο των επιχειρήσεων. Μετά την υπογραφή, οι συλλογικές συμβάσεις καθίστανται νομικά δεσμευτικές και ισχύουν για ένα έτος, εκτός εάν τα μέρη συμφωνήσουν διαφορετικά. Υπάρχουν μόνο δύο τομείς στην Εσθονία με κλαδικές συλλογικές συμβάσεις: οι μεταφορές και η υγειονομική περίθαλψη. Σε εθνικό επίπεδο, γίνονται διαπραγματεύσεις μόνο για τους κατώτατους μισθούς. Από το 1992, ο εθνικός κατώτατος μισθός συμφωνείται μεταξύ των κοινωνικών εταίρων – μέσω διμερών συναντήσεων μεταξύ EAKL και ETKL – και στη συνέχεια καθορίζεται με κυβερνητικό διάταγμα. Ο εθνικός μηνιαίος κατώτατος μισθός αυξήθηκε από 79,90 ευρώ το 1999 σε 584 ευρώ το 2021. Επιπλέον, από το 2001 ισχύει εθνική συμφωνία κατώτατου μισθού για τους εργαζόμενους στον πολιτιστικό τομέα του δημόσιου τομέα· αυτό αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης μεταξύ του TALO και του Υπουργείου Πολιτισμού.
Οι μισθοί καθορίζονται συνήθως σε διμερείς διαπραγματεύσεις μεταξύ του εργοδότη και του μεμονωμένου εργαζομένου. Η πιο πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι οι συλλογικές συμβάσεις στην Εσθονία χρησιμοποιούνται κυρίως για τον καθορισμό των μισθολογικών συνθηκών (93%) (Põldis and Proos, 2013).
Κάλυψη των εργαζομένων από συλλογικές μισθολογικές διαπραγματεύσεις, όλων των επιπέδων
| % (year) | Source |
| 6.1 (2018) | OECD/AIAS ICTWSS database 2021 |
| 9 (2013) | European Company Survey 2013 |
| 6 (2019) | European Company Survey 2019 |
| 19 (2010)* | Structure of Earnings Survey 2010 |
| 20 (2014)* | Structure of Earnings Survey 2014 |
| 7 (2018)* | Structure of Earnings Survey 2018 |
| 18.6 (2015) | Estonian Work Life Survey 2015** |
Notes: * Percentage of employees working in local units where more than 50% of the employees are covered by a collective pay agreement against the total number of employees who participated in the survey. ** Including companies with more than five employees. Employees self-reported coverage. However, a remarkable share of employees did not know whether they were covered by an agreement (27.6%). OECD/AIAS ICTWSS, Organisation for Economic Co-operation and Development/Amsterdam Institute for Advanced Labour Studies Institutional Characteristics of Trade Unions, Wage Setting, State Intervention and Social Pacts.
Sources: Eurofound, European Company Survey 2013/2019 (including private sector companies with establishments with more than 10 employees (NACE codes B–S), the question in the survey was a multiple choice question and multiple responses were possible); Eurostat [earn_ses10_01], [earn_ses14_01], [earn_ses18_01] (including companies with more than 10 employees (NACE codes B–S, excluding O), with a single response for each local unit); OECD/AIAS ICTWSS database 2021.
In the 2009 Estonian Work Life Survey, 32.7% of employees stated that they were covered by a collective agreement, while 5.4% said that they did not know whether they were covered by a collective agreement or not. The survey also indicated that about 6% of companies had concluded a collective agreement. In 2015, the same survey showed that 18.6% of employees were covered by an agreement, while 27.6% did not know whether they were covered or not. In 2015, according to the 2015 Estonian Work Life Survey, 3.9% of companies had concluded an agreement. The differences in statistics (see the table above) may be explained by the fact that during the economic crisis many companies did not renew their collective agreements. In addition, an amendment to the Collective Agreements Act in 2012 allowed the unilateral ending of collective agreements.
Εθνικά στοιχεία σχετικά με την κάλυψη από συλλογικές διαπραγματεύσεις
| Level | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | Source(s) |
| Sectoral | 42,500* | 42,500* | 42,500* | 42,500* | 42,500* | n.a. | n.a. | n.a. | Põldis and Proos (2013), database of collective agreements |
| National | 560,500** | 564,600** | 567,900** | 581,000** | 583,600** | 591,400 | 594,000 | 598,300 | National-level minimum wage agreement, Statistics Estonia data for salaried employees |
Notes: * Sectoral collective agreements regulating passenger transport (covering 14,000 employees), freight transport (covering 3,500 employees) and healthcare workers (covering 25,000 employees). Some of the agreements have formally expired. However, according to the law, the employers and employees concerned are required to comply with the conditions of the agreement until it is terminated by one of the parties or until they reach a new agreement (hence a collective agreement with a specified term turns into an agreement with an unspecified term). ** The statutory minimum wage applies to all employees with an employment contract.
Το κυρίαρχο επίπεδο συλλογικών διαπραγματεύσεων για τον καθορισμό των αμοιβών, τη ρύθμιση του χρόνου εργασίας ή οποιαδήποτε άλλα ζητήματα στην Εσθονία είναι το επίπεδο των επιχειρήσεων. Ωστόσο, ο χρόνος εργασίας γενικά δεν ρυθμίζεται από συλλογική σύμβαση. Υπάρχουν λίγες μόνο κλαδικές και εθνικές συλλογικές συμβάσεις.
Επίπεδα συλλογικών διαπραγματεύσεων, 2022
| National level (intersectoral) | Sectoral level | Company level | ||||
| Wages | Working time | Wages | Working time | Wages | Working time | |
| Principal or dominant level | x | |||||
| Important but not dominant level | ||||||
| Existing level | x | x | x | x | ||
Άρθρωση
Οι συλλογικές συμβάσεις σε εθνικό επίπεδο (καθορισμός του κατώτατου μισθού) ισχύουν για όλους τους εργαζομένους, οι κλαδικές συμβάσεις (λίγες μόνο στην Εσθονία) ισχύουν για όλους τους εργαζομένους που εργάζονται σε αυτούς τους τομείς και οι συμφωνίες σε επίπεδο εταιρείας ισχύουν για όλους τους εργαζομένους της εταιρείας. Έτσι, η εταιρεία μπορεί να καλύπτεται από κλαδική σύμβαση, αλλά μπορεί επίσης να έχει τη δική της συλλογική σύμβαση.
Δεν υπάρχει συγκεκριμένο πρότυπο σε σχέση με τις διαπραγματεύσεις σε κλαδικό επίπεδο και σε επίπεδο χώρου εργασίας. Οι διαπραγματεύσεις για τον εθνικό κατώτατο μισθό ξεκινούν συνήθως το καλοκαίρι προκειμένου να συναφθεί η συμφωνία για το επόμενο έτος.
Δεν υπάρχουν ειδικοί μηχανισμοί συντονισμού.
Σύμφωνα με τον νόμο περί συλλογικών συμβάσεων, οι συνθήκες αμοιβής, χρόνου εργασίας ή άδειας μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο παρατεταμένων συμβάσεων και οι συμβάσεις αυτές μπορούν να συνάπτονται από ένωση ή ομοσπονδία ενώσεων ή ομοσπονδιών εργοδοτών και εργαζομένων ή από συνομοσπονδίες εργοδοτών και εργαζομένων (δηλαδή συμφωνίες πολλών εργοδοτών). Στην πράξη, οι παραταθείσες συμβάσεις είναι σπάνιες στην Εσθονία. Επί του παρόντος, υπάρχουν διευρυμένες κλαδικές συλλογικές συμβάσεις σε δύο τομείς (μεταφορές και υγειονομική περίθαλψη), αλλά μόνο μία είναι συλλογική σύμβαση του ιδιωτικού τομέα. Έχουν προκύψει αρκετά προβλήματα όσον αφορά τα ζητήματα της επέκτασης των συλλογικών συμβάσεων, συμπεριλαμβανομένης της έλλειψης ενώσεων εργοδοτών και εργαζομένων, κριτηρίων αντιπροσωπευτικότητας και μηχανισμών ελέγχου. Τον Ιανουάριο του 2018, οι κοινωνικοί εταίροι σε εθνικό επίπεδο συνήψαν συμφωνία ορθής πρακτικής σχετικά με την επέκταση των συλλογικών συμβάσεων, η οποία καθορίζει κριτήρια αντιπροσωπευτικότητας για τους κοινωνικούς εταίρους (βλέπε ενότητα «Αντιπροσωπευτικότητα»). Τον Νοέμβριο του 2021 τέθηκαν σε ισχύ αλλαγές στον νόμο περί συλλογικών συμβάσεων, θεσπίζοντας κριτήρια για την επέκταση των συλλογικών συμβάσεων. Οι παρατάσεις των όρων των συλλογικών συμβάσεων που σχετίζονται με το χρόνο εργασίας, την ανάπαυση ή τους μισθούς μπορούν να συμφωνηθούν από:
μια ομοσπονδία συνδικαλιστικών οργανώσεων ή μια βιομηχανική συνδικαλιστική οργάνωση της οποίας τα μέλη αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 15% των εργαζομένων στον εν λόγω κλάδο ή η οποία έχει τουλάχιστον 500 μέλη·
ένωση ή ομοσπονδία εργοδοτών τα μέλη της οποίας απασχολούν τουλάχιστον το 40% των εργαζομένων του αντίστοιχου κλάδου που καλύπτονται από τον διευρυμένο όρο της συλλογικής σύμβασης (συμπεριλαμβανομένων των εταιρειών που δεν είναι μέλη αλλά επιθυμούν να εφαρμόσουν τη συμφωνία στις εταιρείες τους)
Πριν από την αλλαγή του νόμου, υπήρχαν συνολικά τρεις τομεακές (διευρυμένες) συλλογικές συμβάσεις σε δύο τομείς: μία στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και δύο στις μεταφορές (μία που κάλυπτε τις εμπορευματικές μεταφορές, η άλλη που κάλυπτε τη μεταφορά επιβατών). Λόγω των καθορισμένων κριτηρίων, μετά την αλλαγή του νόμου, η συμφωνία εμπορευματικών μεταφορών δεν ίσχυε πλέον, καθώς τα μέλη της τομεακής οργάνωσης εργοδοτών (Ένωση Εσθονικών Αυτοκινητοβιομηχανιών) απασχολούν περίπου το 5% του υποτομεακού εργατικού δυναμικού. Ως εκ τούτου, η εσθονική συνδικαλιστική οργάνωση εργαζομένων στον τομέα των μεταφορών και των οδικών μεταφορών έπρεπε να θεσπίσει συλλογικές συμβάσεις σε επίπεδο εταιρείας.
Δεν είναι δυνατή η παρέκκλιση από τις συλλογικές συμβάσεις. Ωστόσο, ο νόμος περί συμβάσεων εργασίας προβλέπει παρέκκλιση από ορισμένους από τους όρους χρόνου εργασίας που ορίζει ο νόμος βάσει της οδηγίας για τον χρόνο εργασίας (οδηγία 2003/88/ΕΚ).
Την 1η Μαΐου 2012, το εσθονικό κοινοβούλιο ενέκρινε τροποποιήσεις του νόμου περί συλλογικών συμβάσεων, θεσπίζοντας το δικαίωμα ενός μέρους συλλογικής σύμβασης να την καταγγείλει μονομερώς μετά τη λήξη της. Προηγουμένως, η συμφωνία θα παρέμενε αυτομάτως σε ισχύ έως ότου υπογραφεί νέα συμφωνία.
Σύμφωνα με τον νόμο περί συλλογικών συμβάσεων, τα μέρη υποχρεούνται να συμμορφώνονται με τους όρους και τις προϋποθέσεις μιας συλλογικής σύμβασης κατά τη διάρκεια ισχύος της σύμβασης και να απέχουν από την κήρυξη απεργίας ή ανταπεργίας με σκοπό την τροποποίηση των όρων και προϋποθέσεων που προβλέπονται στη συλλογική σύμβαση (υποχρέωση ειρήνης).
Σύμφωνα με τον νόμο περί συλλογικής επίλυσης εργατικών διαφορών, τα μέρη έχουν το δικαίωμα να προβαίνουν σε συνδικαλιστικές κινητοποιήσεις μόνο σε περιπτώσεις όπου δεν ισχύει η υποχρέωση ειρήνης και όπου έχουν διεξαχθεί διαδικασίες συνδιαλλαγής αλλά δεν έχει επιτευχθεί συμβιβασμός.
