Προφίλ χώρας επαγγελματικής ζωής για τη Φινλανδία
Το προφίλ αυτό περιγράφει τα βασικά χαρακτηριστικά της επαγγελματικής ζωής στη Φινλανδία. Στόχος του είναι να παράσχει τις σχετικές βασικές πληροφορίες σχετικά με τις δομές, τα θεσμικά όργανα, τους φορείς και τους σχετικούς κανονισμούς που αφορούν την επαγγελματική ζωή.
Αυτό περιλαμβάνει δείκτες, δεδομένα και ρυθμιστικά συστήματα σχετικά με τις ακόλουθες πτυχές: φορείς και θεσμικά όργανα, συλλογικές και ατομικές εργασιακές σχέσεις, υγεία και ευημερία, αμοιβές, χρόνος εργασίας, δεξιότητες και κατάρτιση, ισότητα και απαγόρευση των διακρίσεων στην εργασία. Τα προφίλ επικαιροποιούνται συστηματικά ανά διετία.
Ως «ατομικές σχέσεις εργασίας» νοείται η σχέση μεταξύ του μεμονωμένου εργαζομένου και του εργοδότη του. Η σχέση αυτή διαμορφώνεται από τη νομική ρύθμιση και από τα αποτελέσματα των διαπραγματεύσεων των κοινωνικών εταίρων σχετικά με τους όρους και τις προϋποθέσεις. Το παρόν τμήμα εξετάζει την έναρξη και τη λήξη της σχέσης εργασίας και τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις στη Φινλανδία.
Απαιτήσεις σχετικά με τη σύμβαση εργασίας
Η ελάχιστη ηλικία εργασίας στη Φινλανδία είναι τα 15 έτη, αν και οι νέοι ηλικίας 14 ετών μπορούν να απασχολούνται με ειδικές διατάξεις που λαμβάνουν υπόψη την εκπαίδευσή τους. Η απασχόληση ανηλίκων περιλαμβάνει επίσης άλλους περιορισμούς σε θέματα όπως η επικίνδυνη εργασία. Οι πολίτες τρίτων χωρών χρειάζονται κανονικά άδεια διαμονής με βάση την εργασία για να αρχίσουν να εργάζονται στη Φινλανδία. Εξαιρέσεις σε αυτό περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, άτομα που εκτελούν εργασία μικρής διάρκειας σε ορισμένα επαγγέλματα ή αιτούντες άσυλο.
Η σύμβαση εργασίας πρέπει να εκδίδεται κάθε φορά που αρχίζει μια αμειβόμενη σχέση εργασίας. Μια τέτοια σύμβαση μπορεί να είναι είτε προφορική είτε γραπτή. Ένα άτομο κάτω των 15 ετών χρειάζεται την υπογραφή ή την έγκριση του νόμιμου κηδεμόνα του για να υπογράψει σύμβαση εργασίας (Υπηρεσία Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία στη Φινλανδία, χωρίς ημερομηνία). Οι διατάξεις σχετικά με την απασχόληση περιλαμβάνονται στον νόμο περί συμβάσεων εργασίας.
Διαδικασίες απόλυσης και καταγγελίας
Οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου λύονται χωρίς προειδοποίηση στο τέλος της προκαθορισμένης περιόδου απασχόλησης. Οι σχέσεις εργασίας αορίστου χρόνου λήγουν είτε με αμοιβαία συμφωνία μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου είτε με μονομερή πράξη καταγγελίας (προειδοποίηση). Εάν ο εργοδότης καταγγείλει τη σύμβαση, αυτό πρέπει να βασίζεται σε σοβαρούς λόγους, δηλαδή σοβαρές παραβάσεις από την πλευρά του εργαζομένου ή μεταβολή των περιστάσεων που καθιστά τον εργαζόμενο ανίκανο να αντιμετωπίσει τα καθήκοντά του. Οικονομικοί λόγοι ή λόγοι που σχετίζονται με την παραγωγή είναι επίσης αποδεκτοί. Ο εργαζόμενος δεν χρειάζεται συγκεκριμένο λόγο για να καταγγείλει τη σύμβαση. Και οι δύο πλευρές πρέπει να τηρούν την περίοδο προειδοποίησης κατά τη λήξη της σύμβασης, η διάρκεια της οποίας σχετίζεται με τη διάρκεια της περιόδου απασχόλησης. Οι εργαζόμενοι των οποίων η σύμβαση έχει καταγγελθεί για οικονομικούς λόγους δικαιούνται επίσης άδεια επαναπασχόλησης μετ' αποδοχών. Οι απόψεις αμφότερων των μερών πρέπει να ακούγονται κατά τη διαδικασία καταγγελίας της σύμβασης εργασίας και ο εργοδότης πρέπει να εξηγεί τους πιθανούς οικονομικούς λόγους της καταγγελίας.
Άδεια πατρότητας, μητρότητας και πατρότητας
Οι πολιτικές γονικής άδειας, άδειας μητρότητας και πατρότητας στη Φινλανδία είναι γενναιόδωρες, αν και η διάρκεια της άδειας δεν είναι από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη. Παρόλο που οι περισσότεροι πατέρες χρησιμοποιούν τουλάχιστον ορισμένες από τις ημέρες πατρικής άδειας που δικαιούνται, οι γυναίκες εξακολουθούν να επωφελούνται από το μεγαλύτερο μέρος της μη προβλεπόμενης γονικής άδειας. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, η χρήση της γονικής άδειας από τους πατέρες αυξάνεται από το 2000, αλλά εξακολουθεί να είναι πολύ χαμηλότερη από την πρόσληψη από τις μητέρες. Το 2021, οι πατέρες έλαβαν το 11,1% της γονικής άδειας (Kela, 2022a).
Το 2022 τέθηκε σε ισχύ η νέα μεταρρύθμιση της κυβέρνησης για την οικογενειακή άδεια. Η μεταρρύθμιση αυτή αύξησε τη διάρκεια της άδειας βάσει αποδοχών από 12,5 μήνες σε περίπου 14 μήνες. Η μεταρρύθμιση αποτελείται από 40 εργάσιμες ημέρες άδειας για τον γονέα που είναι έγκυος και στη συνέχεια περίπου 6,4 μήνες άδεια για κάθε γονέα. Οι οικογένειες με δύο γονείς μπορούν να επιλέξουν να μεταφέρουν 63 ημέρες από τον ένα γονέα στον άλλο. Στις μονογονεϊκές οικογένειες, ο γονέας λαμβάνει όλη τη γονική άδεια. Με τη νέα μεταρρύθμιση, η γονική άδεια δεν συνδέεται πλέον με το φύλο (Φινλανδικό Ινστιτούτο Υγείας και Πρόνοιας, 2022). Η μεταρρύθμιση εισήγαγε επίσης το δικαίωμα λήψης άδειας φροντίδας άνευ αποδοχών για έως πέντε ημέρες ετησίως (Υπουργείο Κοινωνικών Υποθέσεων και Υγείας, 2022α).
Νόμιμες ρυθμίσεις άδειας
| Pregnancy leave | |
| Maximum duration | 40 days (approximately 1.6 months) to be used in a single continuous period, starting 14–30 days before the estimated date of birth |
| Reimbursement | A minimum of €31.99 per working day as of 2023, up to a maximum of 90% of the labour income |
| Who pays? | The Social Insurance Institution of Finland Kela (Kansaneläkelaitos) or the employer; in the latter case, Kela reimburses the employer |
| Legal basis | Employment Contracts Act |
| Parental leave | |
| Maximum duration | 320 days (approximately 12.8 months) divided equally (160 days each) between both parents after the pregnancy leave has ended. 63 days can be transferred to the other parent |
| Reimbursement | A minimum of €31.99 per working day as of 2023, up to a maximum of 90% of the labour income during the first 16 working days, then approximately 70% of the labour income thereafter |
| Who pays? | Kela or the employer; in the latter case, Kela reimburses the employer |
| Legal basis | Employment Contracts Act |
Ο νόμος περί συμβάσεων εργασίας προβλέπει τη νομοθεσία για τις αναρρωτικές άδειες. Το επίδομα ασθενείας καταβάλλεται από το Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων της Φινλανδίας (Kela). Το ποσοστό αποζημίωσης εξαρτάται από το επίπεδο εισοδήματος του εργαζομένου, έτσι ώστε το ελάχιστο ποσό που καταβάλλεται να είναι 31,99 ευρώ ανά εργάσιμη ημέρα και το μέγιστο να είναι το 70% του μισθού του εργαζομένου, από το 2023. Η μέγιστη διάρκεια του επιδόματος ασθενείας είναι 300 εργάσιμες ημέρες, μετά την παρέλευση των οποίων η σύνταξη αναπηρίας αποτελεί επιλογή, εάν είναι απαραίτητο. Είναι επίσης δυνατή η λήψη μερικού επιδόματος ασθένειας για μέγιστο διάστημα 150 εργάσιμων ημερών (Kela, 2022b). Προγράμματα αποκατάστασης προσφέρονται επίσης σε περιπτώσεις μακροχρόνιας ασθένειας. Ο εργοδότης έχει το δικαίωμα να καταγγείλει τη σύμβαση εργασίας μόνο εάν η κατάσταση του εργαζομένου τον καθιστά μόνιμα ανίκανο να εκτελέσει την εργασία του και δεν μπορεί να προσφερθεί άλλη κατάλληλη εργασία.
Σύμφωνα με τον νόμο περί εθνικών συντάξεων 347/1956 (Kansaneläkelaki), η γενική ηλικία συνταξιοδότησης είναι τα 65 έτη και η πρόωρη συνταξιοδότηση μπορεί να χορηγηθεί από την ηλικία των 64 ετών. Σε περίπτωση πρόωρης συνταξιοδότησης, το ποσό των συνταξιοδοτικών πληρωμών θα μειωθεί. Οι δικαιούχοι διευρυμένου επιδόματος ανεργίας μπορούν να υποβάλουν αίτηση για σύνταξη γήρατος στην ηλικία των 63–64 ετών. Ωστόσο, τα επιδόματα αυτά θα καταργηθούν για όλες τις ηλικιακές ομάδες το 2030 (Kela, 2022γ). Σύμφωνα με τη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση που συμφωνήθηκε από τις κεντρικές οργανώσεις της αγοράς εργασίας το 2014 και τέθηκε σε ισχύ το 2017, η νωρίτερη ηλικία επιλεξιμότητας για σύνταξη γήρατος θα αυξηθεί σταδιακά στα 65 έτη έως το 2025. Μετά το 2025, η ηλικία συνταξιοδότησης θα συνδέεται με το προσδόκιμο ζωής.
