Εργατικές κινητοποιήσεις και διαφορές στη Γαλλία

Το δικαίωμα απεργίας ισχύει για όλους τους εργαζόμενους όποτε εμπλέκεται συνδικαλιστική οργάνωση. Αν και δεν πρέπει να συμμετέχουν όλοι, ούτε καν η πλειοψηφία των εργαζομένων, ένα άτομο μπορεί να κατέβει σε απεργία μόνο όταν η δράση του σχετίζεται με εθνική απεργιακή δράση.

Για να θεωρηθεί απεργία, η αγωγή πρέπει να πληροί τρεις προϋποθέσεις.

• Πρέπει να περιλαμβάνει πλήρη στάση εργασίας.

• Πρέπει να περιλαμβάνει διαβούλευση με το εργατικό δυναμικό.

• Οι απεργοί πρέπει να εκδίδουν αιτήματα που σχετίζονται με τους όρους και τις συνθήκες απασχόλησής τους (για παράδειγμα, σχετικά με τους μισθούς, τις συνθήκες εργασίας ή την αναδιάρθρωση).

Εάν δεν πληρούνται οι τρεις προϋποθέσεις, η απεργία θεωρείται παράνομη. Οι εργαζόμενοι που συμμετέχουν σε παράνομες απεργίες δεν προστατεύονται από την απεργιακή νομοθεσία και μπορούν να τιμωρηθούν ή να απολυθούν. Οι παράνομες απεργίες περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, αργοπορίες και πράξεις δολιοφθοράς, απεργίες που αφορούν συγκεκριμένη υποχρέωση που αποτελεί μέρος της σύμβασης εργασίας (όπως εφημερία), επαναλαμβανόμενους αποκλεισμούς ή καταλήψεις της εταιρείας χωρίς συλλογική στάση εργασίας ή διαβούλευση με τους εργαζόμενους και απεργίες σε επίπεδο εταιρείας που είναι καθαρά πολιτικές.

Στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, εκτός από τις δημόσιες μεταφορές, οι εργαζόμενοι δεν υποχρεούνται να ενημερώσουν τον εργοδότη τους ή να προσπαθήσουν να καταλήξουν σε φιλική συμφωνία. Επίσης, δεν υπάρχει ρύθμιση της ελάχιστης ή μέγιστης διάρκειας μιας απεργίας. Η κατάληψη των εγκαταστάσεων της εταιρείας και η παρεμπόδιση των μη απεργών να εργαστούν είναι επίσης παράνομη ενέργεια.

Εάν η απεργία είναι σύμφωνη με τη νομοθεσία, οι διαδηλωτές προστατεύονται από κυρώσεις και απόλυση εάν συμμετέχουν στην απεργία. Η διοίκηση μπορεί να παρακρατήσει ένα αναλογικό μέρος του μισθού του απεργού και όλες τις πρόσθετες πληρωμές, όπως αποζημίωση για έξοδα ταξιδιού.

Σύμφωνα με τον Dares (2023c), τα αιτήματα των εργαζομένων αφορούσαν την αμοιβή του 73% των εταιρειών που επηρεάστηκαν από τουλάχιστον μία απεργία το 2021. Αυτός ήταν ο λόγος που αναφέρθηκε συχνότερα και ήταν 25 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερος από ό,τι το 2020, όταν το σχετικό ποσοστό των μισθολογικών αιτημάτων ήταν σύμφωνο με τον μέσο όρο των προηγούμενων 10 ετών (48%). Οι συνθήκες εργασίας ήταν ένας λόγος που ανέφερε το 31% των εταιρειών το 2021, σημειώνοντας αύξηση 7 ποσοστιαίων μονάδων σε διάστημα ενός έτους. Η απασχόληση ήταν ο τρίτος συνηθέστερος λόγος απεργιακών κινητοποιήσεων (13%), ακολουθούμενος από τον χρόνο εργασίας (11%), με τους δύο λόγους να έχουν παρόμοια ποσοστά με το 2020. Αιτήματα που συνδέονται με τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος δηλώθηκαν από το 3 % των εταιρειών το 2021, αλλά το 23 % στη βιομηχανία.

Εξελίξεις στις απεργιακές κινητοποιήσεις, 2011–2022

Πηγές: Dares, 2021β, 2023γ· Τολμά, 2024α

Μηχανισμοί συλλογικής επίλυσης διαφορών

Σύμφωνα με το άρθρο L2522 του γαλλικού εργατικού κώδικα, όλες οι συλλογικές συγκρούσεις που συνδέονται με την εργασία μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συμβιβασμού. Ως εκ τούτου, υπάρχει ένα δίκτυο περιφερειακών επιτροπών συνδιαλλαγής και μία εθνική επιτροπή συνδιαλλαγής (Commission nationale de conciliation). Αυτά τα τριμερή όργανα μπορούν να κληθούν σε περίπτωση συλλογικής σύγκρουσης. Η σύνθεσή τους καθορίζεται συνήθως με τομεακή συμφωνία. Οι φορείς αυτοί ή οι δημόσιες αρχές μπορούν επίσης να κινήσουν διαδικασίες διαμεσολάβησης για την επίλυση της διαφοράς (άρθρο L2523-1).

Ατομικοί μηχανισμοί επίλυσης διαφορών

Η ατομική επίλυση διαφορών είναι πολύ σπάνια στη Γαλλία. Το θέμα εξετάστηκε στις πρόσφατες μεταρρυθμίσεις του συστήματος των δικαστηρίων εργατικών διαφορών.

Χρήση εναλλακτικών μηχανισμών επίλυσης διαφορών

Οι μηχανισμοί συμβιβασμού και διαμεσολάβησης δεν είναι υποχρεωτικοί και, στην πραγματικότητα, σπάνια χρησιμοποιούνται. Επομένως, δεν υπάρχουν διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία.