Προφίλ χώρας εργασιακού βίου για το Λουξεμβούργο

Το προφίλ αυτό περιγράφει τα βασικά χαρακτηριστικά της επαγγελματικής ζωής στο Λουξεμβούργο. Στόχος του είναι να παράσχει τις σχετικές βασικές πληροφορίες σχετικά με τις δομές, τα θεσμικά όργανα, τους φορείς και τους σχετικούς κανονισμούς που αφορούν την επαγγελματική ζωή.

Αυτό περιλαμβάνει δείκτες, δεδομένα και ρυθμιστικά συστήματα σχετικά με τις ακόλουθες πτυχές: φορείς και θεσμικά όργανα, συλλογικές και ατομικές εργασιακές σχέσεις, υγεία και ευημερία, αμοιβές, χρόνος εργασίας, δεξιότητες και κατάρτιση, ισότητα και απαγόρευση των διακρίσεων στην εργασία. Τα προφίλ επικαιροποιούνται συστηματικά ανά διετία.

Το τμήμα αυτό παρέχει λεπτομέρειες σχετικά με τις κύριες συνδικαλιστικές οργανώσεις, τις οργανώσεις εργοδοτών και τους δημόσιους οργανισμούς που συμμετέχουν στη διαμόρφωση και τη ρύθμιση των εργασιακών σχέσεων. Εξετάζει την αντιπροσωπευτικότητα τόσο από την πλευρά των εργαζομένων όσο και από την πλευρά των εργοδοτών και συζητά τα κύρια διμερή και τριμερή όργανα που εμπλέκονται στις εργασιακές σχέσεις.

Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις, οι οργανώσεις εργοδοτών και οι δημόσιοι οργανισμοί διαδραματίζουν καίριο ρόλο στη διακυβέρνηση των εργασιακών σχέσεων, των συνθηκών εργασίας και των δομών εργασιακών σχέσεων. Αποτελούν αλληλένδετα μέρη σε ένα πολυεπίπεδο σύστημα διακυβέρνησης που περιλαμβάνει ευρωπαϊκό, εθνικό, τομεακό, περιφερειακό (επαρχιακό ή τοπικό) και εταιρικό επίπεδο. Το παρόν τμήμα εξετάζει τους κύριους παράγοντες και θεσμικά όργανα και τον ρόλο τους στο Λουξεμβούργο.

Το Υπουργείο Εργασίας, Απασχόλησης και Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (Ministère du Travail, de l'Emploi et de l'Économie sociale et solidaire, MTE) έχει δύο τομείς επιρροής: την πολιτική απασχόλησης και το εργατικό δίκαιο και τις εργασιακές σχέσεις. Το υπουργείο σχεδιάζει και κατευθύνει την εφαρμογή των πολιτικών, διασφαλίζει τον συνολικό συντονισμό τους και προετοιμάζει τη νομοθεσία.

Η Επιθεώρηση Εργασίας και Ορυχείων (Inspection du Travail et des Mines, ITM) λειτουργεί υπό την εποπτεία του υπουργείου. Ο ρόλος της είναι να παρακολουθεί τις συνθήκες εργασίας και να προστατεύει τους εργαζομένους που έχουν σύμβαση εργασίας, εξαιρουμένων των διοικητικών υπαλλήλων.

Το εργατοδικείο (tribunal du travail) διαθέτει έναν ειρηνοδίκη, ο οποίος είναι ο πρόεδρος του δικαστηρίου, και δύο πάρεδρους: ο ένας επιλέγεται μεταξύ των εργοδοτών και ο άλλος μεταξύ των εργαζομένων. Το δικαστήριο είναι αρμόδιο για θέματα συμβάσεων εργασίας, συμβάσεων μαθητείας, συστημάτων συμπληρωματικής συνταξιοδότησης και ασφάλισης αφερεγγυότητας. Τα εφετεία, τα οποία υπάγονται στο Ανώτατο Δικαστήριο (Cour supérieure de justice), είναι αρμόδια για υποθέσεις έφεσης κατά των αποφάσεων του Labour Tribunal.

Τα θέματα υγείας και ασφάλειας αντιμετωπίζονται κυρίως από το Τμήμα Επαγγελματικής Υγείας (Division de la Santé au Travail) του Υπουργείου Υγείας (Ministère de la santé). Το τμήμα αυτό είναι υπεύθυνο από το νόμο για τον έλεγχο και το συντονισμό της λειτουργίας και της οργάνωσης των υπηρεσιών ιατρικής της εργασίας. Χρησιμεύει επίσης ως όργανο προσφυγής για εργοδότες και εργαζόμενους σε περίπτωση διαφορών σχετικά με τις γνωμοδοτήσεις των ιατρών. Συνεργάζεται με το ITM.

Η ADEM διέπεται από την MTE (εργατικός κώδικας, άρθρο L. 621-1). Η αρμοδιότητά του εκτείνεται σε ολόκληρη την επικράτεια του Λουξεμβούργου. Έχει επτά περιφερειακά γραφεία. Το 2011 θεσπίστηκε μεταρρύθμιση για να βοηθήσει το Λουξεμβούργο να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του τρέχοντος οικονομικού και κοινωνικού πλαισίου και να βοηθήσει αποτελεσματικά τα άτομα που αναζητούν εργασία να βρουν απασχόληση.

Ο νόμος περί συλλογικών εργασιακών σχέσεων (Loi sur les relations collectives de travail) της 30ής Ιουνίου 2004 εισήγαγε και διευκρίνισε τα κριτήρια που καθορίζουν την αντιπροσωπευτικότητα μιας συνδικαλιστικής οργάνωσης (εργατικός κώδικας, άρθρα L. 161-3 και L. 161-4). Έτσι, μόλις μια συνδικαλιστική οργάνωση πληροί τα νομικά κριτήρια αντιπροσωπευτικότητας, είτε σε εθνικό είτε σε κλαδικό επίπεδο, δικαιούται να συνάπτει συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Υπάρχουν δύο είδη αντιπροσωπευτικότητας, τα οποία μπορούν να είναι σε γενικό εθνικό επίπεδο (Εργατικός Κώδικας, άρθρα L. 161-4 και L. 161-5) ή σε κλαδικό επίπεδο σε έναν τομέα που απασχολεί τουλάχιστον το 10% των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα στη χώρα (Εργατικός Κώδικας, άρθρα L. 161-6 και L. 161-7). Τα συνδικάτα είναι αντιπροσωπευτικά όταν έχουν λάβει ένα ελάχιστο ποσοστό ψήφων στο Επιμελητήριο Εργαζομένων (Chambre des salariés) στις τελευταίες κοινωνικές εκλογές: 20% σε εθνικό επίπεδο και 50% στον τομέα. Το άρθρο L. 161-4 περιγράφει τη γενική εθνική αντιπροσωπευτικότητα ενός συνδικάτου όσον αφορά την ικανότητά του να υποστηρίζει μια σημαντική εργατική διαφορά σε εθνικό επίπεδο.

Είναι απαραίτητο να επισημάνουμε μια πρόσφατη σημαντική εξέλιξη. Τον Ιανουάριο του 2023, το Διοικητικό Δικαστήριο άρχισε να μελετά την τομεακή εκπροσώπηση της Ένωσης Υπαλλήλων Τραπεζών και Ασφαλίσεων του Λουξεμβούργου (Association luxembourgeoise des employés de banque et d'assurance, ALEBA), η οποία ανακλήθηκε το 2021 από τον υπουργό Dan Kersch κατόπιν αιτήματος της Συνομοσπονδίας Ανεξάρτητων Συνδικαλιστικών Οργανώσεων του Λουξεμβούργου (Onofhängege Gewerkschaftsbond Lëtzebuerg, OGB-L) και της Συνομοσπονδία Χριστιανικών Συνδικάτων του Λουξεμβούργου (Lëtzebuerger Chrëschtleche Gewerkschafts-Bond, LCGB). Το τραπεζικό συνδικάτο ζητά την ανάκληση της εντολής του υπουργού. Η τελική απόφαση αρνήθηκε να αναγνωρίσει την αντιπροσωπευτικότητα της ALEBA.

Δεν υπάρχουν νομοθετικές ρυθμίσεις που να καθορίζουν τα κριτήρια για την αντιπροσωπευτικότητα των οργανώσεων εργοδοτών. Η αντιπροσωπευτικότητά τους βασίζεται στην αμοιβαία αναγνώριση.

Σχετικά με τη συνδικαλιστική εκπροσώπηση

Το άρθρο 11 του Συντάγματος του Λουξεμβούργου εγγυάται στους εργαζομένους την ελευθερία συμμετοχής σε συνδικαλιστική οργάνωση. Η ισχύουσα νομοθεσία που ισχύει για τα συνδικάτα (βάσει του νόμου της 30ής Ιουνίου 2004 που ρυθμίζει τις εργασιακές σχέσεις) συμπεριλήφθηκε στον Εργατικό Κώδικα (άρθρο L. 161-3). Οι εργαζόμενοι οργανώνονται σε εθελοντική βάση σε διάφορες συνδικαλιστικές οργανώσεις, κύριος στόχος των οποίων είναι η διαπραγμάτευση συλλογικών συμβάσεων εργασίας και η προάσπιση των συμφερόντων των επαγγελμάτων. Πρέπει να σημειωθεί ότι τα συνδικάτα δεν ιδρύονται σε εταιρείες ή εγκαταστάσεις, καθώς οι μόνοι υφιστάμενοι εκπρόσωποι των εργαζομένων σε αυτό το επίπεδο είναι εκλεγμένοι εργαζόμενοι. Ωστόσο, οι εκπρόσωποι αυτοί μπορεί να είναι μέλη συνδικαλιστικών οργανώσεων.

Η πυκνότητα των συνδικαλιστικών οργανώσεων στο Λουξεμβούργο μειώθηκε από 42 % το 2002 σε 32 % το 2018 (με βάση στοιχεία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ)). Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο απόλυτος αριθμός των μελών των συνδικάτων αυξήθηκε, αλλά τα συνδικάτα δεν ήταν σε θέση να συμβαδίσουν με την ταχεία αύξηση της συνολικής απασχόλησης που δημιουργήθηκε από την ισχυρή οικονομική ανάπτυξη του Λουξεμβούργου. Τα συνδικάτα εξακολουθούν να είναι καλά εδραιωμένα σε ορισμένους τομείς (δημόσιος τομέας, μεταποίηση), αλλά η συνδικαλιστική παρουσία και η κάλυψη από συλλογικές διαπραγματεύσεις είναι ανεπαρκής σε άλλους τομείς (εμπόριο, εστίαση και ξενοδοχεία, επιχειρηματικές υπηρεσίες). Ταυτόχρονα, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις εξακολουθούν να ασκούν σημαντική πολιτική επιρροή μέσω τριμερών θεσμών και της συμμετοχής τους στη χάραξη δημόσιας πολιτικής.

Συμμετοχή σε συνδικαλιστικές οργανώσεις και συνδικαλιστική πυκνότητα, 2010–2019

 

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

Source

Trade union density in terms of active employees (%)*

36.1

36.6

35.3

34.8

34.1

33.3

32.3

32.1

30.4

28.2

OECD and AIAS, 2021

35

35

35

35

34

33

32

32

32

n.a.

OECD**

Trade union membership (thousands)

122

127

126

126

127

127

127

130

128

123

OECD and AIAS, 2021***

118122126126127127127131134n.a.OECD**

Σημειώσεις: * Ποσοστό εργαζομένων που είναι μέλη συνδικαλιστικής οργάνωσης. ** Βάσει διοικητικών στοιχείων σχετικά με το σύνολο των μελών των κυριότερων συνομοσπονδιών που οργανώνουν υπαλλήλους γραφείου και υπαλλήλους γραφείου, καθώς και ανεξάρτητων ενώσεων οικονομικού και διευθυντικού προσωπικού, υπαλλήλων γραφείου και υπαλλήλων γραφείου, στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα. Οι πληροφορίες αυτές ελήφθησαν από τους δικτυακούς τόπους των συνδικαλιστικών οργανώσεων, το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Εργασιακών Σχέσεων (EIRO) και την Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων. Η ενεργός συμμετοχή εκτιμάται βάσει βελγικών στοιχείων σχετικά με την ιδιότητα του μέλους μεταξύ των συνταξιούχων εργαζομένων· ΟΟΣΑ και AIAS, 2021. Η συμμετοχή των εργαζομένων σε συνδικαλιστικές οργανώσεις προέκυψε από το σύνολο των μελών των συνδικαλιστικών οργανώσεων και προσαρμόστηκε, εάν ήταν απαραίτητο, για τα μέλη συνδικαλιστικών οργανώσεων εκτός του ενεργού, εξαρτώμενου και απασχολούμενου εργατικού δυναμικού (δηλαδή συνταξιούχοι, αυτοαπασχολούμενοι, φοιτητές, άνεργοι). μ.δ., μη διαθέσιμο· ΟΟΣΑ, Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης.

Κύριες συνδικαλιστικές συνομοσπονδίες και ομοσπονδίες

Ο συνδικαλισμός του Λουξεμβούργου χαρακτηρίζεται από διαρθρωτικό πλουραλισμό. Δύο από τις μεγαλύτερες συνδικαλιστικές συνομοσπονδίες (LCGB και OGB-L) αναγνωρίζονται ως εθνικά αντιπροσωπευτικά συνδικάτα και δραστηριοποιούνται κυρίως στον ιδιωτικό τομέα. Μια άλλη μεγάλη συνομοσπονδία δραστηριοποιείται στον δημόσιο τομέα (η Γενική Συνομοσπονδία Δημοσίων Υπαλλήλων (Confédération Générale de la Fonction Publique, CGFP). Σημαντικά συνδικάτα υπάρχουν επίσης σε τομεακό επίπεδο. Αυτές περιλαμβάνουν την ALEBA, στον τραπεζικό και ασφαλιστικό τομέα. Η ALEBA αναγνωρίστηκε ως αντιπροσωπευτική σε τομεακό επίπεδο, αλλά αυτό δεν ισχύει πλέον.

Κύριες συνδικαλιστικές ομοσπονδίες και συνομοσπονδίες

NameAbbreviationNumber of union membersInvolved in collective bargaining?
Luxembourg Confederation of Independent Trade Unions (Onofhängege Gewerkschaftsbond Lëtzebuerg)OGB-L75,000 (2023)Yes
Luxembourg Confederation of Christian Trade Unions (Lëtzebuerger Chrëschtleche Gewerkschafts-Bond)LCGBMore than 40,000 (2023)Yes
General Confederation of Civil Servants (Confédération Générale de la Fonction Publique)CGFP30,000 (2018)No, but negotiates agreements with government that are similar to collective agreements
Luxembourg Association of Banking and Insurance Employees (Association Luxembourgeoise des Employés de Banque et Assurance)ALEBA10,000 (2023)Yes
National Federation of Railway Workers, Transport Workers, Civil Servants and Employees of Luxembourg (Fédération nationale des cheminots, travailleurs du transport, fonctionnaires et employés, Luxembourg)FNCTTFEL-Landesverband (cooperation agreement with the OGB-L)n.a.Yes
General Federation of the Municipal Administration (Fédération générale de la fonction communale)FGFCn.a.No

Σημείωση: μ.δ., μη διαθέσιμο.

Στις 13 Μαρτίου 2019, περίπου 526.000 εργαζόμενοι και συνταξιούχοι εργαζόμενοι κλήθηκαν να ψηφίσουν για να εκλέξουν εκπροσώπους στο Επιμελητήριο Εργαζομένων και οι ενεργοί υπάλληλοι κλήθηκαν να εκλέξουν αντιπροσωπείες προσωπικού, οι οποίες είναι παρόμοιες με τα συμβούλια εργαζομένων. Και οι δύο εκλογές διεξάγονται κάθε πέντε χρόνια στο Λουξεμβούργο. Οι εκλογές για την ανάδειξη αντιπροσωπειών προσωπικού διοργανώνονται στις επιχειρήσεις, ενώ οι εκλογές για το Επιμελητήριο Εργαζομένων διοργανώνονται σε εθνικό επίπεδο με επιστολική ψήφο. Συνολικά, 3.071 επιχειρήσεις υπέβαλαν τις διαδικασίες τους (ITM, χωρίς ημερομηνία): 2.542 όταν εφαρμόστηκε η πλειοψηφική ψηφοφορία και 529 όταν εφαρμόστηκε η αναλογική. Το OGB-L και το LCGB ήταν τα δύο πιο δημοφιλή συνδικάτα, με 23,7% και 14,0% των ψήφων, αντίστοιχα. Η ALEBA έλαβε το 3,93% των ψήφων. Οι επόμενες εκλογές στον χώρο εργασίας είχαν προγραμματιστεί να διεξαχθούν τον Μάρτιο του 2024.

Σχετικά με την εκπροσώπηση των εργοδοτών

Οι εργοδότες οργανώνονται σε εθελοντική βάση σε διάφορες επαγγελματικές ομοσπονδίες και υπάρχει ένα σύστημα συντεχνιακών επιμελητηρίων. Η υπαγωγή στο επιμελητήριο της συντεχνίας είναι υποχρεωτική για όλους τους ιδιώτες ή τα νομικά πρόσωπα που είναι εγκατεστημένα στο Μεγάλο Δουκάτο ως βιοτέχνες. Το ίδιο ισχύει και για το Εμπορικό Επιμελητήριο (Chambre de Commerce du Luxembourg, CDC), το οποίο είναι θεσμός δημοσίου δικαίου και περιλαμβάνει όλες τις επιχειρήσεις, εκτός από εκείνες της γεωργίας και της βιοτεχνίας, που έχουν τα δικά τους επιμελητήρια συντεχνιών. Επί του παρόντος, υπάρχουν τρία εργοδοτικά επιμελητήρια: το Εμπορικό Επιμελητήριο, το Επαγγελματικό Επιμελητήριο (Chambre des Métiers) και το Γεωργικό Επιμελητήριο (Landwirtschaftskammer Λουξεμβούργο). Τα επιμελητήρια έχουν το νόμιμο δικαίωμα να ζητείται η γνώμη τους από τις δημόσιες αρχές για όλα τα κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα που επηρεάζουν τα συμφέροντα των μελών τους. Έχουν επίσης το δικαίωμα να υποβάλλουν νομοθετικές προτάσεις. Σε ορισμένους τομείς πολιτικής, όπως οι στατιστικές και η επαγγελματική κατάρτιση, λειτουργούν ακόμη και ως δημόσιοι διοικητικοί φορείς.

Δεν έχουν σημειωθεί σημαντικές αλλαγές στις οργανώσεις εργοδοτών τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, το 2014 σημειώθηκαν ορισμένες σημαντικές αλλαγές στους επικεφαλής των μεγαλύτερων εργοδοτικών οργανώσεων [Ένωση Λουξεμβουργιανών Επιχειρήσεων (Union des Entreprises Luxembourgeoises, UEL), Ένωση Τραπεζιτών του Λουξεμβούργου (Association des Banques et Banquiers, Λουξεμβούργο, ABBL) και Επαγγελματικό Επιμελητήριο], με την προσχώρηση μιας νέας γενιάς επιχειρηματιών.

Οργανώσεις εργοδοτών – σύνθεση και πυκνότητα, 2012–2019 (%)

 20122013201420152016201720182019Source
Employer organisation density in terms of active employeesn.a.n.a.82.1n.a.n.a.n.a.81.8n.a.OECD and AIAS, 2021
Employer organisation density in private sector establishments*n.a.47.0n.a.n.a.n.a.n.a.n.a.23.0European Company Survey 2013, 2019

Σημείωση: * Ποσοστό εργαζομένων που εργάζονται σε εγκατάσταση η οποία είναι μέλος οποιασδήποτε εργοδοτικής οργάνωσης που συμμετέχει σε συλλογικές διαπραγματεύσεις. μ.δ., μη διαθέσιμο.

Η μεγαλύτερη συνομοσπονδία εργοδοτών είναι η UEL, που εκπροσωπεί εταιρείες του ιδιωτικού τομέα. Το UEL έχει οκτώ οργανώσεις-μέλη (συμπεριλαμβανομένου του Εμπορικού Επιμελητηρίου και του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου), που καλύπτουν περίπου 35.000 εργοδότες και περίπου το 80% όλων των εργαζομένων. Το UEL ιδρύθηκε το 2000 μέσω της επισημοποίησης μιας υπάρχουσας επιτροπής συνδέσμου κλαδικών επιχειρηματικών οργανώσεων. Η UEL υπέγραψε τις σπάνιες συμφωνίες για το σύνολο της οικονομίας που εφαρμόζουν κυρίως ευρωπαϊκές συμφωνίες-πλαίσια.

Στο πλαίσιο του UEL, η κύρια οργάνωση είναι η Ομοσπονδία Επιχειρήσεων του Λουξεμβούργου (Fédération des industriels luxembourgeois, FEDIL), η οποία εκπροσωπεί τις επιχειρήσεις στον τομέα των κατασκευών, της μεταποίησης και των επιχειρηματικών υπηρεσιών. Η FEDIL είναι μέλος της BusinessEurope και τα μέλη της καλύπτουν περίπου το 25% του εθνικού εργατικού δυναμικού.

Δεν υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ των επτά κύριων εργοδοτικών οργανώσεων, δεδομένου ότι δραστηριοποιούνται σε διαφορετικούς τομείς και συνεργάζονται στενά επειδή συνδέονται με το UEL.

Κύριες οργανώσεις εργοδοτών και ομοσπονδίες

NameAbbreviationMembersYearInvolved in collective bargaining?
Union of Luxembourg Enterprises (Union des Entreprises Luxembourgeoises)UEL8 member organisations2023Yes*
Luxembourg Business Federation (Fédération des industriels luxembourgeois)FEDIL700 companies2023No**
Luxembourg Bankers’ Association (Association des Banques et Banquiers, Luxembourg)ABBL169 companies2020Yes
Association of Insurance Companies (Association des Compagnies d’Assurance)ACA139 companies2020Yes
Luxembourg Trade Confederation (Confédération Luxembourgeoise du Commerce)CLC11,000 companies2023No**
Fédération des ArtisansFDA30 member organisations2023No**
National Federation of Hoteliers, Restaurateurs and Café Owners (Fédération Nationale des Hôteliers, Restaurateurs et Cafetiers)Horesca2,900 companies2020Yes
Centrale paysanne luxembourgeoiseCPL800 members2022No

Σημειώσεις: * Μόνο συλλογικές διαπραγματεύσεις για την εφαρμογή ορισμένων οδηγιών της ΕΕ. ** Λίγες μόνο κλαδικές ομοσπονδίες είναι συνδεδεμένες με την οργάνωση εργοδοτών, αλλά όχι η οργάνωση στο σύνολό της.

Το κοινωνικό μοντέλο του Λουξεμβούργου χαρακτηρίζεται από τριμερείς διαβουλεύσεις, στις οποίες συμμετέχουν η κυβέρνηση, εκπρόσωποι των εργοδοτών και εκπρόσωποι των εργαζομένων.

Εισήχθη τη δεκαετία του 1970, σε μια εποχή που ήταν απαραίτητο να αναδιοργανωθεί η βιομηχανία σιδήρου και χάλυβα και να αντιμετωπιστούν τα κοινωνικά προβλήματα. Αυτό το τριμερές μοντέλο απέτρεψε την απόλυση χιλιάδων εργαζομένων στη χαλυβουργία, κατέστησε τη χαλυβουργία κατάλληλη για την παγκόσμια οικονομία και εισήγαγε μέτρα κοινωνικής πολιτικής με στόχο τη διατήρηση του ποσοστού ανεργίας σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Από το 1977, η τριμερής συντονιστική επιτροπή έχει χρησιμοποιηθεί αρκετές φορές από την κυβέρνηση για την επίτευξη συναίνεσης σχετικά με κρίσιμες μεταρρυθμίσεις (για παράδειγμα, την εφαρμογή του πρώτου εθνικού σχεδίου δράσης για την απασχόληση στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση το 1998 και την εισαγωγή του μοναδικού καθεστώτος εργασίας το 2006).

Η χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-2008 άλλαξε ριζικά το τριμερές μοντέλο, διότι η επιδείνωση των δημόσιων οικονομικών σήμαινε ότι οι εργοδότες και οι εργαζόμενοι έπρεπε να αναλάβουν μεγαλύτερο μέρος του οικονομικού βάρους του κοινωνικού διαλόγου. Επιπλέον, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις και οι οργανώσεις εργοδοτών διαφώνησαν σχετικά με τα αίτια της κρίσης και ήθελαν να εφαρμόσουν διαφορετικές λύσεις. Οι εργοδότες ήθελαν να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα μειώνοντας το κόστος, ενώ οι συνδικαλιστικές οργανώσεις ήθελαν να ενισχύσουν την οικονομική ζήτηση. " χρηματοπιστωτική κρίση οδήγησε στην αποτυχία του τριμερούς διαλόγου το 2010. Το 2015, μετά την υπογραφή μιας διμερούς συμφωνίας με εκπροσώπους εργοδοτών και μιας άλλης με συνδικάτα, η κυβέρνηση του Λουξεμβούργου ενθάρρυνε τους κοινωνικούς εταίρους να επιστρέψουν στην προηγούμενη παράδοση της χώρας για τριμερή διαβούλευση. Το 2019, για παράδειγμα, τα συνδικάτα εξέφρασαν λόγους για τους οποίους ήθελαν να συνεχίσουν τον διάλογο, ιδίως στον τομέα του χάλυβα, και ήθελαν να επαναλάβουν τις διαπραγματεύσεις. Μια δύσκολη επανέναρξη οδήγησε σε κατ' αρχήν συμφωνία σε τριμερή συνεδρίαση τον Δεκέμβριο του 2020. Το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο (Conseil économique et social) συμμετέχει στη συνεργασία και τη διαβούλευση μαζί με την Οικονομική Επιτροπή (Comité de conjoncture). Η κυβέρνηση συμβουλεύεται την επιτροπή για έργα που αποσκοπούν στην αλλαγή της νομοθεσίας ή των κανονισμών που επηρεάζουν διαφορετικούς τομείς ή ολόκληρη την εθνική οικονομία. Η κυβέρνηση μπορεί επίσης να ζητήσει τη γνώμη της επιτροπής για συγκεκριμένα θέματα για να λάβει τη γνώμη της. Η επιτροπή συντονίζει επίσης τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στη διαδικασία διαβούλευσης του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Άλλα τριμερή όργανα είναι η Μόνιμη Επιτροπή Εργασίας και Απασχόλησης (Comité permanent du travail et de l'emploi), η Επιτροπή Εργασίας Γυναικών (Comité du travail féminin) και το Παρατηρητήριο Εργασιακών Σχέσεων και Απασχόλησης (Observatoire des relations professionelles et de l'emploi), τα οποία υπάγονται όλα στο Υπουργείο Εργασίας.

Κύρια τριμερή και διμερή όργανα

NameTypeLevelIssues covered
Tripartite Co-ordination Committee (Comité de coordination tripartite)TripartiteNationalObtains consensus on economic and social issues
Permanent Committee  of Labour and Employment (Comité Permanent du Travail et de l’Emploi, CPTE)TripartiteNationalEmployment, working conditions, health and safety
Economic and Social Council (Conseil Economique et Social, CES)TripartiteNationalConsulted and provides advice on any legislative or regulatory action relating to professional sectors and the entire national economy
Economic Committee (Comité de conjoncture)TripartiteNationalMonitors the situation of companies forced to resort to short-time working arrangements and proposes, if needed, compensatory payments to companies resorting to short-time work

Ο κύριος δίαυλος εκπροσώπησης των εργαζομένων σε επίπεδο χώρου εργασίας είναι η αντιπροσωπεία προσωπικού (délégation du personnel), η οποία εκλέγεται άμεσα από όλους τους εργαζομένους σε επιχειρήσεις με περισσότερους από 15 εργαζομένους (εργατικός κώδικας, άρθρο L. 414-4).

Ο νόμος της 23ης Ιουλίου 2015 για τη μεταρρύθμιση του κοινωνικού διαλόγου εντός των επιχειρήσεων, ο οποίος εγκρίθηκε τον ίδιο μήνα, άλλαξε τη ρύθμιση της εκπροσώπησης των εργαζομένων. Το 2019, η αντιπροσωπεία προσωπικού κατέστη το ενιαίο όργανο εκπροσώπησης των συμφερόντων των εργαζομένων και της ανατέθηκαν οι εξουσίες που είχαν προηγουμένως οι μικτές επιτροπές, ιδίως όσον αφορά τη συναπόφαση μετά την υπέρβαση του ορίου των 150 εργαζομένων. Οι εκπρόσωποι των εργαζομένων εκλέγονται για πέντε έτη. Ο αριθμός των εκπροσώπων των εργαζομένων εξαρτάται από τον αριθμό των εργαζομένων στην επιχείρηση (εργατικός κώδικας, άρθρο L. 412-1).

Η αντιπροσωπεία προσωπικού υπάρχει για να «διαφυλάσσει και να υπερασπίζεται τα συμφέροντα» των εργαζομένων. Καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για την πρόληψη και τον μετριασμό κάθε ατομικής ή συλλογικής σύγκρουσης που θα μπορούσε να προκύψει μεταξύ εργοδότη και εργατικού δυναμικού. Η αντιπροσωπεία του προσωπικού μπορεί, ελλείψει επίλυσης διαφορών, να παραπέμπει στην ITM κάθε καταγγελία ή παρατήρηση σχετικά με την εφαρμογή νομικών, κανονιστικών, διοικητικών ή συμβατικών διατάξεων (όπως αυτές που ορίζονται σε συλλογική σύμβαση) που επηρεάζουν τις συνθήκες εργασίας και την προστασία των εργαζομένων στον χώρο εργασίας τους. Το άρθρο L. 414-4 του εργατικού κώδικα απαριθμεί τα θέματα που πρέπει να υποβάλλονται στις αντιπροσωπείες του προσωπικού για ενημέρωση και/ή διαβούλευση και προβλέπει ορισμένες τυπικές προϋποθέσεις.

Σύμφωνα με τον εργατικό κώδικα, η διοίκηση υποχρεούται να ενημερώνει την αντιπροσωπεία του προσωπικού (και τον εκπρόσωπο ισότητας) σχετικά με τη δομή και την κατάσταση της επιχείρησης (ή της εγκατάστασης), καθώς και σχετικά με τις προβλέψεις για αλλαγές στις δραστηριότητές της. Οι πληροφορίες αυτές πρέπει να παρέχονται κατά τη διάρκεια συνεδριάσεων με τη διεύθυνση της επιχείρησης (βλ. εργατικό κώδικα, άρθρο L. 414-4).

Οι εκπρόσωποι των εργαζομένων εκλέγονται κάθε πέντε χρόνια – μέσω κοινωνικών εκλογών (élections sociales) – από όλους τους εργαζόμενους στο χώρο εργασίας. Μπορούν να διοριστούν από τα συνδικάτα ή από τουλάχιστον το 5% του συνόλου των εργαζομένων. Οι τελευταίες εκλογές διεξήχθησαν τον Μάρτιο του 2024.

Η νομοθεσία καθορίζει έναν ελάχιστο αριθμό συνεδριάσεων για την αντιπροσωπεία προσωπικού (έξι ετησίως).

Ο νόμος της 23ης Ιουλίου 2015 καθιστά την αντιπροσωπεία το μόνο όργανο που εκπροσωπεί τα συμφέροντα των εργαζομένων, εκπληρώνοντας καθήκοντα όπως η υποβολή καταγγελιών ή προτάσεων σε εταιρείες για θέματα όπως η ασφάλεια στην εργασία, η μερική απασχόληση, η παρενόχληση και η κατάρτιση. Το μέγεθος της αντιπροσωπείας εξαρτάται από τον αριθμό των εργαζομένων στην εταιρεία, που κυμαίνεται από ένα μέλος για εταιρείες με 15-25 υπαλλήλους έως 25 μέλη για εταιρείες με 5.101 έως 5.500 υπαλλήλους.

Οι εκπρόσωποι του προσωπικού επωφελούνται από αυξημένη άδεια μετ' αποδοχών και περισσότερο χρόνο κατάρτισης για την εκπλήρωση των καθηκόντων τους. Σε εταιρείες με τουλάχιστον 250 υπαλλήλους, ορισμένοι αντιπρόσωποι (délégués libérés) απαλλάσσονται πλήρως από την εργασία για την εκπλήρωση των καθηκόντων εκπροσώπησης του προσωπικού τους. Ο εργοδότης παρέχει στην αντιπροσωπεία πληροφορίες σχετικά με την εταιρεία, συμπεριλαμβανομένων των εξελίξεων στις δραστηριότητές της, των οικονομικών προοπτικών της και των προβλεπόμενων αλλαγών στην κατάσταση της απασχόλησής της. Σε εταιρείες με τουλάχιστον 150 υπαλλήλους, αυτό συμβαίνει είτε μία φορά το μήνα είτε κατόπιν αιτήματος της αντιπροσωπείας. Σε μικρότερες εταιρείες, αυτό συμβαίνει τουλάχιστον ετησίως. Οι αντιπροσωπείες προσωπικού έχουν τα δικαιώματα συναπόφασης των προηγούμενων μικτών επιτροπών· έχουν επίσης δικαίωμα συναπόφασης σε θέματα επαγγελματικής κατάρτισης (εργατικός κώδικας, άρθρο L. 414-2). Οι αντιπροσωπείες προσωπικού σε εταιρείες με λιγότερους από 150 εργαζομένους δεν έχουν δικαίωμα συναπόφασης για τα θέματα αυτά, αλλά ενημερώνονται και ζητείται η γνώμη τους και δεν χρειάζεται να συμφωνούν με τον εργοδότη.

Επιπλέον, σε εταιρείες με τουλάχιστον 51 υπαλλήλους (αντί για 150 υπαλλήλους, όπως συνέβαινε πριν από τη μεταρρύθμιση), οι εκπρόσωποι του προσωπικού έχουν περισσότερες ευκαιρίες να ζητήσουν τη συμβουλή εξωτερικών συμβούλων ή να έχουν εμπειρογνώμονες για να τους βοηθήσουν σε τεχνικά θέματα. Ο εργοδότης καταβάλλει τις αμοιβές των εμπειρογνωμόνων. Μια άλλη καινοτομία είναι το δικαίωμα προσφυγής στη διαμεσολάβηση σε περίπτωση διαφορών σχετικά με την εφαρμογή του εργατικού κώδικα σε σχέση με τις αντιπροσωπείες του προσωπικού.

Flag of the European UnionThis website is an official website of the European Union.
How do I know?
European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions
The tripartite EU agency providing knowledge to assist in the development of better social, employment and work-related policies