Ιστορικό για το Λουξεμβούργο

Το κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) του Λουξεμβούργου ήταν σχεδόν τρεις φορές υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ των 27 το 2022. Με ανάπτυξη σχεδόν 2,3 % το 2019, η οικονομία του Λουξεμβούργου είναι μία από τις ισχυρότερες στην ΕΕ.

Στις 31 Δεκεμβρίου 2023, το Λουξεμβούργο είχε 672.050 κατοίκους. Το ποσοστό των αλλοδαπών που ζούσαν στο Μεγάλο Δουκάτο ήταν υψηλό. Την ίδια ημερομηνία, οι αλλοδαποί κάτοικοι αντιπροσώπευαν 317.678 άτομα, αντιπροσωπεύοντας το 47,3% του συνολικού πληθυσμού.

Πηγή: Statec, 2023a

Η αγορά εργασίας παραμένει πολύ δραστήρια, καθώς, εκτός από τους 288.918 εργαζομένους που διαμένουν στο Λουξεμβούργο, 227.623 διασυνοριακοί εργαζόμενοι διασχίζουν καθημερινά τα βελγικά, γαλλικά και γερμανικά σύνορα για να εργαστούν στο Λουξεμβούργο (Δεκέμβριος 2023).

Κατάσταση της απασχόλησης 2021–2023

Σημείωση: Άτομα με οικιακή απασχόληση στο Λουξεμβούργο.

Πηγή: Υπουργείο Κοινωνικής Ασφάλισης, Γενική Επιθεώρηση Κοινωνικής Ασφάλισης (IGSS), 2023 [υπολογισμοί του Ινστιτούτου Κοινωνικοοικονομικών Ερευνών του Λουξεμβούργου (LISER)]

Ο ρυθμός αύξησης της συνολικής εγχώριας απασχόλησης μεταξύ 2021 και 2022 (Δεκέμβριος) ήταν 3,1%. Για τη διασυνοριακή απασχόληση ήταν 3,6% και για την απασχόληση κατοίκων Λουξεμβούργου (Λουξεμβουργιανών και αλλοδαπών) ήταν 2,8%. Ο ρυθμός ανάπτυξης ήταν χαμηλότερος μεταξύ 2022 και 2023 (Δεκέμβριος): 1,4% για το σύνολο της εγχώριας απασχόλησης, 1,7% για τη διασυνοριακή απασχόληση και 1,1% για την απασχόληση κατοίκων Λουξεμβούργου.

Τον Δεκέμβριο του 2022, 15.760 άνεργοι κάτοικοι εγγράφηκαν στον Εθνικό Οργανισμό Απασχόλησης (Agence pour le développement de l'emploi, ADEM) ως διαθέσιμοι για απασχόληση (ADEM, 2023α). Πρόκειται για μείωση 3,9% σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο του 2021 (ADEM, 2023β). Το 2022, το ποσοστό ανεργίας διαμορφώθηκε σε 4,8% (προσαρμοσμένο για εποχικές διακυμάνσεις). Για να παρατηρήσουμε παρόμοιες τιμές, πρέπει να πάμε πίσω στο τέλος του 2008 και στις αρχές του 2009. Συνολικά 18.198 άνεργοι κάτοικοι ήταν διαθέσιμοι για απασχόληση στις 31 Δεκεμβρίου 2023 (ποσοστό ανεργίας 5,5%), αυτό αντιπροσώπευε αύξηση 2.438 ατόμων (15,5%) σε σύγκριση με τις 31 Δεκεμβρίου 2022. Τα τελευταία στοιχεία αναφέρουν ότι ο αριθμός των εγκατεστημένων ατόμων που αναζητούν εργασία στην ΑΔΕΜ ήταν 17.654 στις 31 Μαρτίου 2024 (ποσοστό ανεργίας 5,6%), σημειώνοντας αύξηση 2.322 (ή 15,1%) σε σύγκριση με τον Μάρτιο του 2023.

Όλη η εργατική νομοθεσία σχετικά με την εκπροσώπηση των εργοδοτών, τη συνδικαλιστική εκπροσώπηση και τις συλλογικές διαπραγματεύσεις περιλαμβάνεται στον Εργατικό Κώδικα. Η νόμιμη εργάσιμη εβδομάδα είναι 40 ώρες, η οποία μπορεί να παραταθεί σε 48 ώρες. Ωστόσο, το 2016 σημειώθηκε σημαντική αλλαγή στον εργατικό κώδικα όσον αφορά τη ρύθμιση του χρόνου εργασίας, όπου ένα προσωρινά ισχύον σύστημα περιόδων αναφοράς αντικαταστάθηκε από ένα μόνιμο. Το σύστημα αυτό επιτρέπει την παράταση της περιόδου αναφοράς έως τέσσερις μήνες υπό ορισμένες προϋποθέσεις και με ορισμένους περιορισμούς, ή ακόμη και έως 12 μήνες μέσω συλλογικών διαπραγματεύσεων. Στην πράξη, η μεταρρύθμιση αυτή καθιστά δυνατή την αύξηση του εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας πέραν των καθορισμένων ωρών, υπό την προϋπόθεση ότι παραμένει λιγότερο από 48 ώρες την εβδομάδα κατά μέσο όρο για περίοδο τεσσάρων μηνών, ή περισσότερο ανάλογα με τις συλλογικές συμβάσεις.

Επιπλέον, ο νόμος για τη μεταρρύθμιση της εκπροσώπησης των εργαζομένων στις επιχειρήσεις τέθηκε σταδιακά σε ισχύ το 2016 και την 1η Δεκεμβρίου 2016 τέθηκε σε ισχύ μεταρρύθμιση της γονικής άδειας.

Τέλος, ο νόμος της 25ης Απριλίου 2019 για την τροποποίηση του εργατικού κώδικα παρέτεινε την ελάχιστη διάρκεια της νόμιμης αργίας σε 26 εργάσιμες ημέρες ετησίως, ανεξαρτήτως της ηλικίας του εργαζομένου –δηλαδή μία ημέρα περισσότερο από πριν, στην οποία προστίθεται νόμιμη αργία στις 9 Μαΐου (Ημέρα της Ευρώπης).

Η έννοια του «λουξεμβουργιανού μοντέλου» αναφέρεται συχνά όταν συζητείται ο κοινωνικός διάλογος ή οι εργασιακές σχέσεις εντός του Μεγάλου Δουκάτου. Το μοντέλο είναι μια δομή και κουλτούρα κοινωνικού διαλόγου ικανή να επιλύει διαφωνίες και να φέρνει κοντά τους κύριους παράγοντες από διαφορετικά υπόβαθρα για την επίτευξη συναίνεσης σχετικά με τα μέτρα που θα ενισχύσουν την οικονομική και κοινωνική ευημερία της χώρας. Αυτή η διάσταση εξακολουθεί να έχει μεγάλη απήχηση μεταξύ εκείνων που συμμετέχουν στον κοινωνικό διάλογο σε όλα τα επίπεδα. Ένα άλλο χαρακτηριστικό του κοινωνικού διαλόγου του Λουξεμβούργου είναι η παραδοσιακά τριμερής διάστασή του, στην οποία συμμετέχουν τα συνδικάτα, οι οργανώσεις εργοδοτών και η κυβέρνηση. Το κράτος θεωρείται αυτοτελής κοινωνικός εταίρος. Οι περισσότερες από τις σημαντικές συμφωνίες που επιτεύχθηκαν σε εθνικό επίπεδο – για παράδειγμα, σχετικά με τον έλεγχο του πληθωρισμού, το δημοσιονομικό ισοζύγιο, την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και την κατάσταση της αγοράς εργασίας – αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης και από τα τρία μέρη. Μέχρι το 2010, το τριμερές μοντέλο του Λουξεμβούργου δεν αμφισβητούνταν (Thill and Thomas, 2010). " πρώτη σοβαρή παραβίαση του τριμερούς διαλόγου συνέβη τον Απρίλιο του 2010, όταν η τριμερής συντονιστική επιτροπή (τριμερής επιτροπή συντονισμού) ανακοίνωσε την αποτυχία των συζητήσεων σχετικά με την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, των πολιτικών απασχόλησης και των δημόσιων οικονομικών του Λουξεμβούργου να καταλήξουν σε συμφωνία. Ωστόσο, η κυβέρνηση, η οποία ηγείται της χώρας από τον Δεκέμβριο του 2013, έχει τονίσει τη δέσμευσή της στον κοινωνικό διάλογο και στοχεύει στην αποκατάσταση του τριμερούς συντονισμού. Μετά την υπογραφή μιας διμερούς συμφωνίας με τα συνδικάτα (τον Νοέμβριο του 2014) και μιας άλλης με εκπροσώπους των εργοδοτών (τον Ιανουάριο του 2015), η κυβέρνηση ενθάρρυνε τους κοινωνικούς εταίρους να επιστρέψουν στην προηγούμενη παράδοση της χώρας για τριμερή διαβούλευση (Eurofound, 2015). Παρά τη δέσμευση της κυβέρνησης, ο κοινωνικός διάλογος σε εθνικό επίπεδο επιβραδύνεται από το 2016. Πραγματοποιήθηκαν αρκετές διμερείς συνεδριάσεις, αλλά δεν υπήρχαν εθνικές τριμερείς διαπραγματεύσεις στην ημερήσια διάταξη. Μόλις στις 30 Ιουνίου 2019 πραγματοποιήθηκε τριμερής συνεδρίαση με νέες συμφωνίες στον τομέα του χάλυβα. Κατά τη διάρκεια της κρίσης COVID-19 πραγματοποιήθηκαν αρκετές τριμερείς συνεδριάσεις για να συζητηθεί η διαχείριση της πανδημίας και η εφαρμογή μέτρων για τον μετριασμό των επιπτώσεων της τιμαριθμικής αναπροσαρμογής των μισθών.