Ιστορικό για τη Μάλτα

Μεταξύ 2012 και 2022, το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της Μάλτας αυξήθηκε σημαντικά, κατά 43,31%, ποσοστό υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ27 που ήταν 15,29% για την ίδια περίοδο. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η ανεργία μειώθηκε για όλες τις κατηγορίες και παρέμεινε πολύ κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ, με τη συνολική ανεργία στο 2,9 % το 2022 (ο μέσος όρος της ΕΕ ήταν 6,2 %). Η μεγαλύτερη μείωση σημειώθηκε στην ανεργία των νέων (-5,5 ποσοστιαίες μονάδες). Η συνολική απασχόληση την περίοδο 2012-2022 αυξήθηκε κατά 16,1 ποσοστιαίες μονάδες στο 80 % και, ως εκ τούτου, είναι υψηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 74,5 %. Η μεγαλύτερη αύξηση κατά την περίοδο αυτή σημειώθηκε στο ποσοστό απασχόλησης των γυναικών (24 ποσοστιαίες μονάδες). Η απασχόληση των νέων το 2022 ανήλθε σε 56,6 %, πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ που ήταν 40,7 % για το συγκεκριμένο έτος. Η οικονομία της Μάλτας έχασε τη θετική δυναμική της καθ' όλη τη διάρκεια του 2020 λόγω της κατάστασης λόγω της νόσου COVID-19: το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν για το τρίτο τρίμηνο του έτους ήταν κατά 8,8 % χαμηλότερο από το ίδιο τρίμηνο του προηγούμενου έτους (Eurostat [naidq_10_gdp]).

Ο νόμος περί απασχόλησης και εργασιακών σχέσεων του 2002 (EIRA), κεφάλαιο 452 της νομοθεσίας της Μάλτας, είναι η βασική εργατική νομοθεσία που ρυθμίζει τις ελάχιστες συνθήκες απασχόλησης, τις ενώσεις εργοδοτών και τη συνδικαλιστική εκπροσώπηση. Η EIRA συμπληρώνεται από μια σειρά νομικών ανακοινώσεων και 31 διαταγμάτων ρύθμισης των μισθών που καλύπτουν διάφορους τομείς της οικονομίας.

Η εισαγωγή νέων νομικών ανακοινώσεων σχετικά με την απασχόληση συζητείται πρώτα στο πλαίσιο του Συμβουλίου Εργασιακών Σχέσεων, το οποίο είναι ένα εθνικό συμβουλευτικό όργανο που έχει συσταθεί από την κυβέρνηση όπως προβλέπεται στις διατάξεις του EIRA. Το συμβούλιο διατυπώνει συστάσεις προς τον αρμόδιο για την εργασία υπουργό, ούτως ώστε τα θέματα που συζητούνται να συμπεριληφθούν τελικά σε εθνικό τυποποιημένο διάταγμα ή τομεακό τυποποιημένο διάταγμα.

Οι διατάξεις της EIRA διασφαλίζονται από το Τμήμα Βιομηχανικών και Εργασιακών Σχέσεων (DIER), κυρίως μέσω του τμήματος εκτέλεσης και του Industrial Tribunal.

Οι συλλογικές διαπραγματεύσεις στη Μάλτα διεξάγονται γενικά σε επίπεδο εταιρείας μεταξύ μιας ενιαίας συνδικαλιστικής οργάνωσης που εκπροσωπεί τουλάχιστον το 50% + 1 των εργαζομένων ως μελών και ενός μόνο εργοδότη. Οι συλλογικές διαπραγματεύσεις οδηγούν συνήθως σε συλλογική σύμβαση. Στον δημόσιο τομέα, όπου οι συνδικαλιστικές οργανώσεις είναι παραδοσιακά ισχυρότερες, υπογράφεται συλλογική σύμβαση από επτά συνδικαλιστικές οργανώσεις. Οι κρατικές επιχειρήσεις/οργανισμοί/μονάδες καλύπτονται από χωριστές συλλογικές συμβάσεις που αποτελούν αντικείμενο ατομικής διαπραγμάτευσης για κάθε φορέα. Ελλείψει συλλογικών διαπραγματεύσεων, η αμοιβή και οι λοιποί όροι απασχόλησης καθορίζονται από ελεύθερες ατομικές διαπραγματεύσεις. Ωστόσο, το νομικό πλαίσιο της Μάλτας προβλέπει εθνικό κατώτατο μισθό, που θεσπίστηκε το 1974, και 31 κλαδικές μισθολογικές συμβάσεις μέσω των διαταγμάτων ρύθμισης των μισθών. Τα διατάγματα αυτά αποτελούνταν από τριμερή μισθολογικά συμβούλια, τα οποία αντικαταστάθηκαν από το Συμβούλιο Εργασιακών Σχέσεων το 1992. Η σύσταση του τριμερούς Συμβουλίου Οικονομικής Ανάπτυξης της Μάλτας το 1990 (το οποίο αργότερα μετονομάστηκε σε Συμβούλιο Οικονομικής και Κοινωνικής Ανάπτυξης της Μάλτας) διευκόλυνε μια πιο συνεργατική προσέγγιση των εργασιακών σχέσεων σε εθνικό επίπεδο. Για παράδειγμα, οδήγησε στην Εθνική Συμφωνία για τις Εργασιακές Σχέσεις (1990), η οποία θέσπισε έναν μηχανισμό που βασίζεται στο ποσοστό πληθωρισμού για τον υπολογισμό της ετήσιας προσαρμογής του κόστους ζωής (COLA), η οποία χορηγείται σε όλους τους εργαζομένους. Η εθνική συμφωνία για τον κατώτατο μισθό που υπογράφηκε από τους κοινωνικούς εταίρους τον Απρίλιο του 2017 είναι το πιο πρόσφατο παράδειγμα ενός τέτοιου συνεταιριστικού μοντέλου.

Η τήρηση των νόμιμων κατώτατων μισθών και των συλλογικών συμβάσεων παρακολουθείται από το DIER και οι παραβιάσεις μπορούν να διερευνηθούν από το ίδιο τμήμα και να δικαστούν ενώπιον του Industrial Tribunal, του Criminal Court και του Civil Court. Το DIER εμπλέκεται επίσης σε υποθέσεις που απαιτούν συμβιβασμό, σύμφωνα με την EIRA.

Τον Φεβρουάριο του 2016, το Συνταγματικό Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι οι διατάξεις της EIRA για τον διορισμό των μελών του δικαστηρίου δεν παρέχουν καμία εγγύηση ότι τα δικαστήρια θα είναι ανεξάρτητα και αμερόληπτα. Κατά συνέπεια, τον Ιούνιο του 2016, θεσπίστηκε ο νόμος αριθ. XXXIIII του 2016 – ο νόμος περί απασχόλησης και εργασιακών σχέσεων (τροποποίηση) του 2016. Μεταξύ των σημαντικότερων πτυχών αυτών των τροπολογιών ήταν η αύξηση της θητείας των προέδρων και των μελών σε πέντε έτη από την προηγούμενη τριετή περίοδο. Μπορούν επίσης να επαναδιοριστούν για νέα περίοδο πέντε ετών μετά από έγκριση του Συμβουλίου Εργασιακών Σχέσεων. Αυτό αποσκοπεί στην εγγύηση της ασφάλειας της κατοχής. Επιπλέον, οι υποθέσεις που απαιτούν δικαστήριο θα πρέπει τώρα να αποτελείται από τρία μέλη και το μέλος που εκπροσωπεί την κυβέρνηση πρέπει να επιλέγεται από τον πρόεδρο από κατάλογο μελών που διορίζονται από τον υπουργό. Πριν από αυτές τις τροποποιήσεις, ο υπουργός είχε την εξουσία να διορίσει ένα τέτοιο μέλος σε ad hoc βάση, γεγονός που θα μπορούσε να εγείρει υποψίες μεροληψίας, για παράδειγμα σε διαφορές μεταξύ οντοτήτων στις οποίες η κυβέρνηση είναι ο πλειοψηφικός μέτοχος και συνδικαλιστικών οργανώσεων.

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, ο κοινωνικός διάλογος διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο. Ενώ οι πρώτες εβδομάδες της πανδημίας χαρακτηρίστηκαν από τους κοινωνικούς εταίρους που τάχθηκαν δημοσίως υπέρ της θέσπισης κρατικής στήριξης για την προστασία των επιχειρήσεων και της απασχόλησης, θεσπίστηκε δέσμη μέτρων στήριξης, συμπεριλαμβανομένου ενός μισθολογικού συμπληρώματος, κατόπιν συμφωνίας στο πλαίσιο του τριμερούς Συμβουλίου Οικονομικής και Κοινωνικής Ανάπτυξης της Μάλτας. Στη συνέχεια, ο κοινωνικός διάλογος διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη θέσπιση, επικαιροποίηση και σταδιακή κατάργηση των μέτρων στήριξης που σχετίζονται με τη νόσο COVID-19.

Οι τομεακές συμφωνίες είναι σπάνιες στη Μάλτα, με τις περισσότερες συμφωνίες να συνάπτονται σε επίπεδο εταιρείας. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, οι παρεμβάσεις των συνδικαλιστικών οργανώσεων ήταν εμφανείς σε ορισμένους από τους τομείς που επλήγησαν περισσότερο και σε πιο σημαντικούς τομείς. Οι εργασιακές σχέσεις ήταν ζωτικής σημασίας για τη συμφωνία σχετικά με την αλλαγή των συνθηκών εργασίας για τους εργαζομένους στον τομέα των αερομεταφορών, προκειμένου να διασφαλιστούν οι θέσεις εργασίας, την επίτευξη συμφωνιών σχετικά με τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας για τους εργαζομένους στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και τη διασφάλιση ότι δόθηκε προτεραιότητα στους εκπαιδευτικούς για τον εμβολιασμό κατά της νόσου COVID-19.