Εργατικές κινητοποιήσεις και διαφορές στις Κάτω Χώρες

Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις (και οι μεμονωμένοι εργαζόμενοι) έχουν δικαίωμα απεργίας. Το δικαίωμα αυτό δεν προβλέπεται στο ολλανδικό δίκαιο, αλλά το Ανώτατο Δικαστήριο έχει αποφανθεί ότι το άρθρο 6 του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη του Συμβουλίου της Ευρώπης (το οποίο αναγνωρίζει το δικαίωμα των εργαζομένων και των εργοδοτών σε συλλογική δράση σε περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος απεργίας) έχει άμεση ισχύ στις Κάτω Χώρες. Ωστόσο, η νομολογία έχει αποδείξει ότι το δικαίωμα απεργίας δεν είναι χωρίς περιορισμούς. Τα συμφέροντα τρίτων δεν θα πρέπει να θίγονται δυσανάλογα (για παράδειγμα, με τη διεξαγωγή απεργιών στις μεταφορές σε ώρες αιχμής). Η κοινή μορφή είναι η στάση εργασίας, είτε για πολύ σύντομο χρονικό διάστημα είτε για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, ακολουθούμενη από απεργίες σκυταλοδρομίας (σύντομες διαδοχικές απεργίες σε διαφορετικές επιχειρήσεις) σε έναν τομέα και απεργίες υποστήριξης (οι οποίες ιστορικά ήταν λιγότερο συχνές στις Κάτω Χώρες).

Πολλές συλλογικές συμβάσεις περιέχουν ρήτρες που περιορίζουν τη χρήση συνδικαλιστικών κινητοποιήσεων τόσο από τους εργοδότες όσο και από τους εργαζομένους κατά τη διάρκεια ισχύος μιας συλλογικής σύμβασης για θέματα που ρυθμίζονται στη σύμβαση. Αυτές είναι γνωστές ως ρήτρες ειρήνης. Η νομολογία έχει διαπιστώσει ότι μια ρήτρα ειρήνης υπονοείται ακόμη και όταν δεν έχει συμφωνηθεί ρητά τέτοια διάταξη. Ωστόσο, οι εργαζόμενοι μπορούν να αναλάβουν δράση για άλλα ζητήματα - για παράδειγμα, εάν ο εργοδότης τους παραβιάσει τη συμφωνία. Δεν υπάρχει νομική απαίτηση για τη διεξαγωγή ψηφοφοριών πριν από την προκήρυξη συνδικαλιστικών κινητοποιήσεων. Η ειρηνική πικετοφορία θεωρείται ότι καλύπτεται από το δικαίωμα στην απεργία.

Δεν υπάρχει νομικό σύστημα διαμεσολάβησης, συμβιβασμού ή διαιτησίας στις εργατικές διαφορές, αν και ορισμένες συλλογικές συμβάσεις προβλέπουν κοινές διαδικασίες επίλυσης διαφορών.

Εξελίξεις στις απεργιακές κινητοποιήσεις, 2017–2022

Σημείωση: μ.δ., μη διαθέσιμο.

Πηγή: CBS StatLine, 2022β.

Η Στατιστική Υπηρεσία της Ολλανδίας αναφέρει ότι το 2017 σηματοδότησε την κορύφωση της απεργιακής δραστηριότητας στην Ολλανδία, με 32 απεργίες, τον υψηλότερο αριθμό από το 1989 και τον μεγαλύτερο αριθμό ατόμων που συμμετείχαν. Αυτές οι απεργίες οδήγησαν σε ένα από τα υψηλότερα καταγεγραμμένα επίπεδα χαμένων εργάσιμων ημερών λόγω απεργιών, συνολικού ύψους 306.300 χαμένων ημερών και επηρεάζοντας 146.900 εργαζόμενους (CBS, 2018a). Παρά τις λιγότερες απεργίες τα επόμενα χρόνια, ο αριθμός των εργάσιμων ημερών που χάθηκαν συνέχισε να αυξάνεται, ιδίως λόγω των απεργιών μεγάλης κλίμακας σε βασικούς τομείς, όπως η υγειονομική περίθαλψη. Μέχρι το 2019, 26 απεργίες οδήγησαν σε ακόμη μεγαλύτερη απώλεια 391.000 εργάσιμων ημερών, στις οποίες συμμετείχαν 318.700 εργαζόμενοι.

Το 2020, αν και ο αριθμός των απεργιών μειώθηκε σημαντικά σε μόλις 9, ο αριθμός των εργάσιμων ημερών που χάθηκαν ανά απεργία έφτασε σε νέο ρεκόρ. Κατά μέσο όρο, χάθηκαν 23.444 ημέρες ανά απεργία, με συνολικά 211.000 χαμένες εργάσιμες ημέρες και 105.300 εργαζόμενους. Αυτό έκανε το 2020 αξιοσημείωτο για τον υψηλό αντίκτυπο σε σχέση με τον χαμηλό αριθμό απεργιών.

Μετά το 2020, η απεργιακή δραστηριότητα άρχισε να ανακάμπτει, με 22 απεργίες να καταγράφονται το 2021. Ωστόσο, το 2021 είχε τα χαμηλότερα συνολικά στοιχεία τα τελευταία πέντε χρόνια, με μόλις 59,300 χαμένες εργάσιμες ημέρες και συμμετοχή 28,200 εργαζομένων (CBS StatLine, 2022β). Παρά τις διακυμάνσεις στον αριθμό των απεργιών, ο αντίκτυπος των απεργιών όσον αφορά τις χαμένες εργάσιμες ημέρες και τους εμπλεκόμενους εργαζόμενους κορυφώθηκε το 2019 και το 2020, υπογραμμίζοντας πώς λιγότερες αλλά μεγαλύτερες απεργίες σε βασικούς τομείς μπορούν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο.

Μηχανισμοί συλλογικής επίλυσης διαφορών

Δεν υπάρχει επίσημος μηχανισμός επίλυσης διαφορών και διοικητικό συμβούλιο. Πολύ σπάνια, η κυβέρνηση διορίζει διαμεσολαβητές σε παρατεταμένες συγκρούσεις, αλλά μόνο σε εξαιρετικές περιστάσεις.

Ατομικοί μηχανισμοί επίλυσης διαφορών

Ορισμένες συλλογικές συμβάσεις συγκροτούν συμβούλια για την αντιμετώπιση των συγκρούσεων που προκύπτουν σε σχέση με την υφιστάμενη συμφωνία. Δεν υπάρχουν ειδικοί φορείς με μόνιμα καθήκοντα, όπως η παρακολούθηση και η επιβολή των συλλογικών συμβάσεων ή η διευκόλυνση των υπηρεσιών διαμεσολάβησης. Ένα πρώτο βήμα που συνιστάται από την κυβέρνηση και τα δικαστικά όργανα είναι να ζητηθεί η βοήθεια διαμεσολαβητή. Όταν οι μεμονωμένες διαφορές κλιμακώνονται, μπορούν να παραπεμφθούν στο δικαστήριο. Η διαδικασία αυτή αρχίζει συνήθως σε περιφερειακό επίπεδο, σε ένα υποπεριφερειακό δικαστήριο (kantonrechter). Το UWV μπορεί επίσης να συμμετέχει στην εξέταση αιτημάτων από εργοδότες για απολύσεις εργαζομένων. Τείνει να εμπλέκεται σε περιπτώσεις όπου ένας εργοδότης επιθυμεί να απολύσει έναν εργαζόμενο. το UWV εξετάζει το αίτημα και τη βάση για την απόλυση του προσώπου και αξιολογεί τη νομική εγκυρότητα του αιτήματος. Ωστόσο, όταν δεν μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία, το περιφερειακό δικαστήριο αποτελεί το πρώτο βήμα των επίσημων δικαστικών διαδικασιών.

Χρήση εναλλακτικών μηχανισμών επίλυσης διαφορών

Η διαμεσολάβηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την επίλυση διαφορών, αλλά αυτό εναπόκειται στα μέρη της διαφοράς. Υπάρχει σύστημα πιστοποίησης για τους ιδιώτες διαμεσολαβητές. Δεν υπάρχουν ποσοτικές πληροφορίες, αλλά η διαμεσολάβηση σπάνια εφαρμόζεται. Όπως προαναφέρθηκε, οι περιπτώσεις στις οποίες οι εργοδότες και οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να συμφωνήσουν (όπως σχετικά με τη συλλογική δράση και τις απεργίες), καθώς και οι ατομικές διαφορές, μπορούν να παραπεμφθούν στο δικαστήριο για δικαστική επίλυση διαφορών. Δεν υπάρχουν εργατοδικεία, αλλά υπάρχουν γενικά υποπεριφερειακά δικαστήρια.

Δεν υπάρχουν πολλά στατιστικά στοιχεία σχετικά με την επίλυση διαφορών. Η εθνική στατιστική υπηρεσία διατηρεί στοιχεία σχετικά με τον αριθμό των ατόμων που απολύονται ή απολύονται μέσω του UWV και μέσω ενός περιφερειακού δικαστή. Δεν φαίνεται να υπάρχουν ενημερωμένα στοιχεία σχετικά με τη χρήση διαμεσολαβητών στις Κάτω Χώρες.

Χρήση μηχανισμών επίλυσης διαφορών, 2012–2022

Σημειώσεις: * Τα στοιχεία αυτά δεν επικαιροποιούνται πλέον λόγω απώλειας χρηματοδότησης (CBS, 2018β). μ.δ., μη διαθέσιμο.

Πηγή: CBS, 2017.