Προφίλ χώρας επαγγελματικής ζωής για τη Σλοβακία
Το προφίλ αυτό περιγράφει τα βασικά χαρακτηριστικά της επαγγελματικής ζωής στη Σλοβακία. Στόχος του είναι να παράσχει τις σχετικές βασικές πληροφορίες σχετικά με τις δομές, τα θεσμικά όργανα, τους φορείς και τους σχετικούς κανονισμούς που αφορούν την επαγγελματική ζωή.
Αυτό περιλαμβάνει δείκτες, δεδομένα και ρυθμιστικά συστήματα σχετικά με τις ακόλουθες πτυχές: φορείς και θεσμικά όργανα, συλλογικές και ατομικές εργασιακές σχέσεις, υγεία και ευημερία, αμοιβές, χρόνος εργασίας, δεξιότητες και κατάρτιση, ισότητα και απαγόρευση των διακρίσεων στην εργασία. Τα προφίλ επικαιροποιούνται συστηματικά ανά διετία.
Μεταξύ 2012 και 2022, το κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) στη Σλοβακία αυξήθηκε σημαντικά, κατά 23,5%. Πρόκειται για υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης από τον μέσο ρυθμό ανάπτυξης της ΕΕ27 κατά 15,3% για την ίδια περίοδο. Το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε σημαντικά σε όλες τις κατηγορίες, με τη μεγαλύτερη μείωση του ποσοστού ανεργίας των νέων, το οποίο μειώθηκε κατά 15,4 ποσοστιαίες μονάδες την περίοδο, φθάνοντας το 19,9% το 2022. Το συνολικό ποσοστό ανεργίας ανήλθε σε 6,1 % το 2022, κοντά στον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 6,2 % για το ίδιο έτος. Με εξαίρεση το ποσοστό απασχόλησης των νέων, τα ποσοστά απασχόλησης αυξήθηκαν, με τον ρυθμό ανάπτυξης ιδιαίτερα υψηλό για τις γυναίκες, να αυξάνεται κατά 6,1 ποσοστιαίες μονάδες από το 2012 έως το 2022.
Από την 1η Απριλίου 2002, ο εργατικός κώδικας (νόμος αριθ. 311/2001) ρυθμίζει τις συνθήκες απασχόλησης και τις εργασιακές σχέσεις στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα. Ο νόμος αριθ. 552/2003 και ο νόμος αριθ. 553/2003 ρυθμίζουν τις συνθήκες απασχόλησης στη δημόσια διοίκηση. Από την 1η Ιουνίου 2017, οι συνθήκες απασχόλησης στη δημόσια διοίκηση ρυθμίζονται από τον νόμο αριθ. 55/2017. Οι εργαζόμενοι εκπροσωπούνται παραδοσιακά από συνδικαλιστικές οργανώσεις και, όταν οι συνδικαλιστικές οργανώσεις δεν ήταν παρούσες, από συμβούλια εργαζομένων. Ωστόσο, από την 1η Ιουλίου 2003, ο εργατικός κώδικας επιτρέπει τη σύσταση συμβουλίων επιχείρησης σε συνδικαλιστικές επιχειρήσεις. Ωστόσο, μόνο οι συνδικαλιστικές οργανώσεις έχουν δικαίωμα συμμετοχής στις συλλογικές διαπραγματεύσεις.
Εκτός από τον εργατικό κώδικα, οι συνθήκες εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας, ρυθμίζονται από τον νόμο αριθ. 124/2006. Οι συλλογικές διαπραγματεύσεις, συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης των συμβάσεων και της επίλυσης εργατικών διαφορών, ρυθμίζονται από τον νόμο αριθ. 2/1991 περί συλλογικών διαπραγματεύσεων.
Το ισχύον σύστημα εργασιακών σχέσεων διαμορφώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1990, όταν ιδρύθηκαν οι οργανώσεις των κοινωνικών εταίρων. Ο κοινωνικός διάλογος διεξάγεται σε τριμερές και διμερές επίπεδο. Η κυβέρνηση διαβουλεύεται με τους κοινωνικούς εταίρους μέσω τριμερούς κοινωνικού διαλόγου. Ο διμερής κοινωνικός διάλογος αποτελείται από συλλογικές διαπραγματεύσεις δύο ταχυτήτων που διεξάγονται σε κλαδικό και εταιρικό επίπεδο.
Οι εργασιακές σχέσεις στη Σλοβακία είναι ως επί το πλείστον προσανατολισμένες στη συναίνεση και σχετικά ειρηνικές. Οι περισσότερες συλλογικές διαφορές επιλύονται με συμβιβασμό ή διαμεσολάβηση και λίγες απαιτούν τη διαδικασία διαιτησίας. Οι απεργίες είναι σπάνιες και οι συλλογικές διαφορές που καταγράφονται μόνο κατ' εξαίρεση καταλήγουν σε απεργία.
Οι συλλογικές διαπραγματεύσεις διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των συνθηκών απασχόλησης και των μισθών. Στη Σλοβακία δεν υπάρχουν συλλογικές συμβάσεις σε εθνικό επίπεδο. Οι συλλογικές διαπραγματεύσεις είναι εθελοντικές, αλλά οι συναφθείσες συμφωνίες είναι νομικά δεσμευτικές. Οι συλλογικές συμβάσεις ενός εργοδότη και πολλών εργοδοτών συνάπτονται στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα. Οι πολυεργοδοτικές συλλογικές συμβάσεις συνάπτονται στους περισσότερους σχετικούς τομείς της οικονομίας. Επιτρέπονται παρατάσεις συλλογικών συμβάσεων. Στον δημόσιο τομέα, συνάπτονται χωριστές πολυεργοδοτικές (πολυτομεακές) συλλογικές συμβάσεις για τις δημόσιες και δημόσιες υπηρεσίες.
Η πυκνότητα των συνδικάτων έχει μειωθεί από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008-2009, η οποία οδήγησε στην απώλεια χιλιάδων θέσεων εργασίας. Ωστόσο, το σύστημα εργασιακών σχέσεων δεν επηρεάστηκε σημαντικά. Κατά τη διάρκεια της κρίσης, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις επικέντρωσαν τις δραστηριότητές τους κυρίως στη διατήρηση της απασχόλησης σε επιχειρήσεις που απειλούνται από την ύφεση και δεν οργάνωσαν καμία σημαντική κοινωνική δράση. Τυχόν αλλαγές στο σύστημα εργασιακών σχέσεων μετά την πανδημία COVID-19 ήταν ήσσονος σημασίας. Η πανδημία δεν είχε σημαντικό αντίκτυπο στο σύστημα εργασιακών σχέσεων το 2020, αλλά σπανίως ζητήθηκε η γνώμη των κοινωνικών εταίρων που συμμετέχουν στο τριμερές Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο (Hospodarska a socialna rada, HSR) σχετικά με αλλαγές που εγκρίθηκαν στη νομοθεσία.
