Ιστορικό για τη Σλοβενία

Μεταξύ 2012 και 2022, το ΑΕΠ της Σλοβενίας αυξήθηκε σημαντικά, κατά 25,92%. Η αύξηση αυτή ήταν μεγαλύτερη από τον μέσο όρο της ΕΕ27 (15,29%) για την ίδια περίοδο. Τα ποσοστά ανεργίας για όλες τις κατηγορίες μειώθηκαν. Η μεγαλύτερη μείωση σημειώθηκε στην ανεργία των νέων, η οποία μειώθηκε κατά 10,7 ποσοστιαίες μονάδες, από 20,8% το 2012 σε 10,1% το 2022. Στο 4%, το συνολικό ποσοστό ανεργίας στη Σλοβενία το 2022 ήταν χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ που ήταν 6,2%. Σημειώθηκε αύξηση της απασχόλησης των γυναικών μεταξύ 2012 και 2022 (6,4 ποσοστιαίες μονάδες), στο 72,9%. Η απασχόληση των νέων αυξήθηκε κατά 3,1 ποσοστιαίες μονάδες την ίδια περίοδο και διαμορφώθηκε σε 35,9% το 2022.

Το Ινστιτούτο Μακροοικονομικής Ανάλυσης και Ανάπτυξης αναφέρει ότι η οικονομία της Σλοβενίας σημείωσε γρήγορη ανάκαμψη το 2021 με τη βοήθεια ισχυρών κυβερνητικών μέτρων που διατήρησαν την υλική και οικονομική κατάσταση του πληθυσμού σχετικά σταθερή (IMAD, 2022). Τα μέτρα που ελήφθησαν για τον μετριασμό των επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19 συνέβαλαν σημαντικά στην ταχεία ανάκαμψη του ΑΕΠ (το οποίο είχε ήδη υπερβεί το προ της κρίσης επίπεδο το 2021), καθώς κατέστησαν δυνατή τη διατήρηση του οικονομικού δυναμικού της χώρας με παράλληλη εφαρμογή αυστηρών περιοριστικών μέτρων.

Οι εργασιακές σχέσεις στη Σλοβενία ρυθμίζονται από τον νόμο περί εργασιακών σχέσεων (Zakon o delovnih razmerjih, Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας της Σλοβενίας, αρ. 21/2013). Δεν υπήρξαν σημαντικές αλλαγές στον νόμο το 2022.

Τον Ιούνιο του 2017, η κυβέρνηση ενέκρινε αλλαγές στον νόμο περί ρύθμισης της αγοράς εργασίας (Zakon o urejanju trga dela) και στον νόμο περί επιθεώρησης εργασίας (Zakon o inšpekciji dela, Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας της Σλοβενίας, αριθ. 55/2017), αφού κατέληξε τελικά σε συμφωνία με τους κοινωνικούς εταίρους. Οι τροποποιήσεις της νομοθεσίας για την αγορά εργασίας καλύπτουν διάφορα μέτρα που αποσκοπούν στην ενεργοποίηση των πολιτικών για την αγορά εργασίας για τους ανέργους, ενώ οι τροποποιήσεις της νομοθεσίας για την επιθεώρηση εργασίας περιλαμβάνουν νέες εξουσίες για τους επιθεωρητές εργασίας ώστε να αποτρέπουν την εργασία βάσει συμβάσεων αστικού δικαίου και να προστατεύουν τους εργαζομένους εάν ο εργοδότης τους δεν τους πληρώνει εγκαίρως.

Τον Μάιο του 2014 τέθηκε σε ισχύ ο νόμος για την πρόληψη της αδήλωτης εργασίας και της απασχόλησης (Zakon o preprečevanju dela in zaposlovanja na črno, Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας της Σλοβενίας, αριθ. 32/2014).

Οι συλλογικές διαπραγματεύσεις ρυθμίζονται από τον νόμο περί συλλογικών συμβάσεων (Zakon o kolektivnih pogodbah, Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας της Σλοβενίας, αριθ. 43/2006). Ο νόμος αυτός ρυθμίζει τα μέρη, το περιεχόμενο και τη διαδικασία υπογραφής συλλογικής σύμβασης, καθώς και τη μορφή, την ισχύ και την καταγγελία της. την ειρηνική διευθέτηση των συλλογικών εργατικών διαφορών· και την καταχώριση και δημοσίευση συλλογικών συμβάσεων. Η συνδικαλιστική εκπροσώπηση ρυθμίζεται από το νόμο περί αντιπροσωπευτικότητας των συνδικαλιστικών οργανώσεων (Zakon o reprezentativnosti sindikatov, Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας της Σλοβενίας, αρ. 13/1993).

Οι εργασιακές σχέσεις στη Σλοβενία ρίζωσαν στη δεκαετία του 1870, όταν τα συνδικάτα έγιναν νομικά πρόσωπα. Στις αρχές του αιώνα, υπήρχαν 17 βιομηχανικά συνδικάτα. Τα συνδικάτα συγκεντρώθηκαν μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, με υποχρεωτική την ιδιότητα του μέλους. Οργανώσεις εργοδοτών δεν υπήρχαν.

Μετά την αλλαγή στο κοινωνικοοικονομικό σύστημα και τις πρώτες ελεύθερες εκλογές, προέκυψε σταδιακά ένα δημοκρατικό σύστημα εργασιακών σχέσεων με ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις. Μια μελέτη των Stanojević και Kanjuo Mrčela (2014) διαπίστωσε ότι η φύση των εργασιακών σχέσεων στη Σλοβενία άλλαζε. Μολονότι οι κοινωνικοί εταίροι περιέγραψαν τις συλλογικές διαπραγματεύσεις στη Σλοβενία περισσότερο ως περισσότερο συνεργατικές παρά συγκρουσιακές, ανέφεραν επίσης ότι υπήρχαν τομείς στους οποίους ουσιαστικά δεν υπήρχε πλέον κοινωνικός διάλογος. Η μελέτη αυτή επιβεβαίωσε τα πορίσματα προηγούμενης ανάλυσης του Eurofound (2013), η οποία κατέδειξε επιδείνωση του κοινωνικού διαλόγου από την έναρξη της χρηματοπιστωτικής κρίσης (για παράδειγμα, αύξηση των παραβιάσεων των συλλογικών συμβάσεων από τους εργοδότες, αυξανόμενη αναταραχή μεταξύ των εργαζομένων, αύξηση του αριθμού των απεργιών και αύξηση των μονομερών και βιαστικών κυβερνητικών παρεμβάσεων που σχετίζονται με τις συνθήκες εργασίας στον δημόσιο τομέα). Ωστόσο, οι κοινωνικοί εταίροι υπέγραψαν την κοινωνική συμφωνία για την περίοδο 2015-2016 τον Φεβρουάριο του 2015, μετά από πολλά χρόνια διαπραγματεύσεων.

Στην αρχή της πανδημίας COVID-19, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις αισθάνθηκαν αποκλεισμένες από τον κοινωνικό διάλογο. Τόνισαν ότι η κυβέρνηση τους αγνόησε εντελώς και δεν έλαβε υπόψη τις προτάσεις τους κατά τη σύνταξη της πρώτης και της δεύτερης δέσμης μέτρων για τον μετριασμό των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας. Ορισμένες συνδικαλιστικές προτάσεις υιοθετήθηκαν αργότερα σε διαδοχικά πακέτα, αλλά η κυβέρνηση αγνόησε τα συνδικάτα όσον αφορά τα βασικά ζητήματα. Η Ένωση Ελεύθερων Συνδικάτων της Σλοβενίας (Zveza Svobodnih Sindikatov Slovenije, ZSSS), η μεγαλύτερη συνδικαλιστική συνομοσπονδία, ισχυρίζεται ότι η κυβέρνηση παραβίασε τους κανόνες του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου της Δημοκρατίας της Σλοβενίας (Ekonomsko-socialni svet, ESC) κατά τη διαδικασία λήψης μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19. Οι μεγαλύτερες συνδικαλιστικές οργανώσεις παραιτήθηκαν σε ένδειξη διαμαρτυρίας από αυτό το σώμα τον Μάιο του 2021. Αποφάσισαν να κάνουν αυτό το βήμα επειδή η κυβέρνηση ψήφισε νόμους χωρίς διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους. Τον Ιούλιο του 2022, μετά τις εκλογές της ΟΚΕ, οι κοινωνικοί εταίροι συναντήθηκαν εκ νέου και υπέγραψαν το προοίμιο της συμφωνίας για την επανέναρξη του κοινωνικού διαλόγου. Στο προοίμιο αυτό επισημαίνεται ότι ο κοινωνικός διάλογος αποτελεί σημαντικό δημοκρατικό πλεονέκτημα, ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη της Σλοβενίας, την ευημερία των πολιτών, την κοινωνική ειρήνη και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης μεταξύ των κοινωνικών εταίρων. Ο νεοδιορισθείς πρόεδρος της ΟΚΕ υπογράμμισε τη σημασία της ανανέωσης του κοινωνικού διαλόγου και της κοινωνικής εταιρικής σχέσης.