Φορείς και ιδρύματα στην Ισπανία

Τα κύρια όργανα που ασχολούνται με τον κοινωνικό διάλογο και τις συνθήκες εργασίας είναι το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Οικονομίας και οι υπηρεσίες απασχόλησης των αυτόνομων κοινοτήτων. Το υπουργείο διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην προώθηση του τριμερούς κοινωνικού διαλόγου. Επιπλέον, τα εν λόγω θεσμικά όργανα είναι υπεύθυνα για την καταχώριση συλλογικών συμβάσεων και την παροχή στατιστικών πληροφοριών σχετικά με πτυχές της κάλυψης από συλλογικές διαπραγματεύσεις, των μισθών κατόπιν διαπραγμάτευσης, των διαφορών κ.λπ. Μετά τη σύναψη συλλογικής σύμβασης, τα υπογράφοντα μέρη πρέπει να αποστείλουν τη συμφωνία στη δημόσια αρχή (στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Οικονομίας, εάν πρόκειται για εθνική συμφωνία, και στις υπηρεσίες απασχόλησης των αυτόνομων κοινοτήτων, εάν πρόκειται για περιφερειακή) εντός 15 ημερών. Πριν από την καταχώριση της συμφωνίας, οι δημόσιες αρχές διασφαλίζουν ότι το περιεχόμενό της είναι σύμφωνο με τη νομοθεσία. Εάν η συλλογική σύμβαση αντιβαίνει στη νομοθεσία, η δημόσια αρχή μπορεί να την αμφισβητήσει.

Το κύριο όργανο που διασφαλίζει την επιβολή των δικαιωμάτων των εργαζομένων είναι η Επιθεώρηση Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης. Αυτό γίνεται μέσω των επιθεωρήσεων εργασίας. Οι επιθεωρήσεις εργασίας είναι υπεύθυνες για την παρακολούθηση των συνθηκών εργασίας, των σχέσεων μεταξύ συνδικαλιστικών οργανώσεων και κοινωνικής ασφάλισης (εγγραφή των εργαζομένων στην κοινωνική ασφάλιση, παρακολούθηση των εισφορών που καταβάλλονται στην κοινωνική ασφάλιση κ.λπ.).

Οι επιθεωρήσεις εργασίας είναι επίσης υπεύθυνες για την παρακολούθηση της εφαρμογής των κανονισμών υγείας και ασφάλειας. Οι αρμοδιότητές τους περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την επικύρωση και προώθηση της εφαρμογής των κανονισμών υγείας και ασφάλειας, την αξιολόγηση του βαθμού εφαρμογής των κανονισμών υγείας και ασφάλειας από τις επιχειρήσεις, τη σύνταξη εκθέσεων σχετικά με εργατικά ατυχήματα και επαγγελματικές ασθένειες, την εισήγηση κυρώσεων στη Διοίκηση Εργασίας σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης και την εντολή διακοπής της εργασίας σε επικίνδυνες συνθήκες.

Στην Ισπανία, η έννοια της αντιπροσωπευτικότητας εγγυάται erga omnes εκπροσώπηση τόσο των συνδικαλιστικών οργανώσεων όσο και των οργανώσεων εργοδοτών. Έτσι, παρέχει στις πιο αντιπροσωπευτικές συνδικαλιστικές οργανώσεις και οργανώσεις εργοδοτών τη δυνατότητα να διαπραγματεύονται συμφωνίες εξ ονόματος όλων των εργαζομένων στον τομέα ή την εταιρεία στην οποία γίνεται η διαπραγμάτευση της συμφωνίας.

Το κύριο νομικό κριτήριο για τον καθορισμό της αντιπροσωπευτικότητας των συνδικαλιστικών οργανώσεων βασίζεται στα αποτελέσματα των εκλογών στο χώρο εργασίας των εκπροσώπων των εργαζομένων και των μελών των συμβουλίων επιχείρησης. Κατά συνέπεια, η εκλογική διαδικασία που αποσκοπεί στον διορισμό των εκπροσώπων των εργαζομένων για τον χώρο εργασίας χρησιμοποιείται για τη μέτρηση της υποστήριξης των συνδικαλιστικών οργανώσεων. Το κριτήριο για τον καθορισμό της αντιπροσωπευτικότητας των οργανώσεων εργοδοτών βασίζεται στην ιδιότητα του μέλους.

Μέσω της έννοιας των «πλέον αντιπροσωπευτικών οργανώσεων», οι οργανώσεις εργοδοτών και οι συνδικαλιστικές οργανώσεις δικαιούνται να συνάπτουν συλλογικές συμβάσεις πολλών εργοδοτών, να έχουν θεσμική εκπροσώπηση (με άλλα λόγια, να συμμετέχουν σε τριμερή όργανα, να ζητείται η γνώμη της κυβέρνησης και να συνάπτουν κοινωνικά σύμφωνα) και να συμμετέχουν σε εξωδικαστικά συστήματα επίλυσης εργατικών διαφορών. Επιπλέον, η εκπλήρωση του κριτηρίου της νόμιμης εκπροσώπησης αποτελεί τη βάση για την πρόσβαση σε δημόσιους πόρους.

Σχετικά με τη συνδικαλιστική εκπροσώπηση

Σύμφωνα με τον Οργανικό Νόμο της Συνδικαλιστικής Ελευθερίας (1985), όλοι οι εργαζόμενοι μπορούν να ενταχθούν σε συνδικαλιστικές οργανώσεις εκτός από τα μέλη των ισπανικών ενόπλων δυνάμεων, τους δικαστές και τους εισαγγελείς.

Η πυκνότητα των συνδικάτων στην Ισπανία παρέμεινε μάλλον σταθερή από τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Παρόλο που η έλλειψη αξιόπιστων δεδομένων καθιστά δύσκολη την αξιολόγηση, οι περισσότερες εκτιμήσεις έχουν προσδιορίσει το 15-20% ως ποσοστό πυκνότητας στην Ισπανία από τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Παρόλο που η πυκνότητα των συνδικαλιστικών οργανώσεων έχει υποστεί κυκλικές διακυμάνσεις, δεν παρουσιάζει σαφή πτωτική τάση, όπως συμβαίνει σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ. Ωστόσο, από την έναρξη της κρίσης η πυκνότητα των συνδικαλιστικών οργανώσεων έχει μειωθεί ελαφρώς, σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας για τις συνθήκες εργασίας και διαβίωσης που διεξήγαγε το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Οικονομίας (17,4% το 2008 έναντι 16,4% το 2010). Δυστυχώς, η έρευνα δεν έχει διεξαχθεί από το 2010. Από τη Μεγάλη Ύφεση, η πυκνότητα των συνδικάτων στην Ισπανία μειώθηκε από 17,8% το 2020 σε 13,0% το 2018, σύμφωνα με στοιχεία της βάσης δεδομένων ΟΟΣΑ/AIAS.

Τα βασικά κριτήρια για τον καθορισμό της συνδικαλιστικής αντιπροσωπευτικότητας είναι το εκλογικό ακροατήριο, το οποίο καθορίζεται από τον αριθμό των αντιπροσώπων και των εκπροσώπων των συμβουλίων εργαζομένων που λαμβάνονται μέσω εκλογών. Αυτό, μαζί με την αυτόματη επέκταση των συλλογικών συμβάσεων, εξηγεί τα χαμηλά ποσοστά συνδικαλιστικής πυκνότητας στην Ισπανία, καθώς οι εργαζόμενοι έχουν περιορισμένα κίνητρα να ενταχθούν σε συνδικαλιστικές οργανώσεις.

Συμμετοχή σε συνδικαλιστικές οργανώσεις και πυκνότητα, 2010–2019

Σημειώσεις: * Ποσοστό εργαζομένων που είναι μέλη συνδικαλιστικής οργάνωσης. ** Η συμμετοχή των εργαζομένων σε συνδικαλιστική οργάνωση προκύπτει από το σύνολο των μελών της συνδικαλιστικής οργάνωσης και προσαρμόζεται, εάν είναι απαραίτητο, για τα μέλη συνδικαλιστικών οργανώσεων εκτός του ενεργού, εξαρτώμενου και απασχολούμενου εργατικού δυναμικού (δηλαδή συνταξιούχοι, αυτοαπασχολούμενοι, φοιτητές, άνεργοι).

Πηγή: Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης/Amsterdam Institute for Advanced Labour Studies Institutional Features of Trade Unions, Wage Setting, State Intervention and Social Ppact, database 2021.

Κύριες συνδικαλιστικές συνομοσπονδίες και ομοσπονδίες

Οι πιο αντιπροσωπευτικές συνδικαλιστικές συνομοσπονδίες στην Ισπανία είναι η Συνομοσπονδία Συνδικαλιστικών Επιτροπών Εργαζομένων (Confederación Sindical de Comisiones Obreras, CCOO) και η Γενική Ένωση Εργαζομένων (Unión General de Trabajadores, UGT), οι οποίες μαζί αντιπροσωπεύουν το 67,43% των εκπροσώπων των συμβουλίων εργαζομένων που εξελέγησαν το 2020.

Κύριες συνδικαλιστικές συνομοσπονδίες

Πηγές: * CCOO, 2015. ** ABC Economía, 2019. *** Activos, 2021. **** Πύλη διαφάνειας UGT (https://www.ugt.es/portal-de-transparencia/C%C3%B3mo%20Somos#1). ***** Πύλη διαφάνειας UGT (https://www.ugt.es/portal-de-transparencia/C%C3%B3mo%20somos).

Εκτός από τις πιο αντιπροσωπευτικές συνομοσπονδίες σε εθνικό επίπεδο, υπάρχουν μερικές μικρότερες συνομοσπονδίες, συμπεριλαμβανομένης της Ενότητας Εργαζομένων Συνδικάτων και της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργαζομένων. Οι πιο αντιπροσωπευτικές συνομοσπονδίες σε περιφερειακό επίπεδο είναι η Διατομεακή Συνομοσπονδία της Γαλικίας και η Αλληλεγγύη των Βάσκων Εργαζομένων. Η τρίτη σημαντικότερη συνομοσπονδία στο δημόσιο τομέα είναι το Ανεξάρτητο και Δημόσιο Συνδικάτο Κεντρικών Υπαλλήλων.

Το τελευταίο συνέδριο της UGT πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 2021 και ο κ. Pepe Álvarez επανεξελέγη Γενικός Γραμματέας (ανέλαβε καθήκοντα το 2016 αφού αντικατέστησε τον κ. Cándido Méndez, ο οποίος ήταν Γενικός Γραμματέας για 22 χρόνια). Το πιο πρόσφατο συνέδριο της CCOO πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 2021 και όρισε ως Γενικό Γραμματέα τον κ. Unai Sordo (ο οποίος βρίσκεται στο αξίωμα από το 2017).

Από τη δεκαετία του 1990, τα σημαντικότερα συνδικάτα σε εθνικό επίπεδο, UGT και CCOO, έχουν διατηρήσει μια σχέση συνεργασίας και ενότητας δράσης. Διατήρησαν επίσης την αντιπροσωπευτικότητά τους.

Οι σημαντικότερες αλλαγές αφορούν τις συγχωνεύσεις ομοσπονδιών που πραγματοποίησαν και οι δύο συνδικαλιστικές οργανώσεις το 2014. Η CCOO συγχώνευσε την Ομοσπονδία Κλωστοϋφαντουργικών, Χημικών και Συναφών Δραστηριοτήτων με την Ομοσπονδία Βιομηχανίας. Συγχώνευσε επίσης την Ομοσπονδία Εμπορίου, Ξενοδοχείων και Εστιατορίων, Τουρισμού και Τυχερών Παιχνιδιών με την Ομοσπονδία Χρηματοπιστωτικών Υπηρεσιών για να σχηματίσουν τη νέα Ομοσπονδία Υπηρεσιών. Η UGT συγχώνευσε την Ομοσπονδία Μεταφορών με την Ομοσπονδία Εμπορίου, Ξενοδοχείων και Εστιατορίων, Εμπορίου Τροφοδοσίας, Τουρισμού και Τυχερών Παιχνιδιών για να σχηματίσουν τη νέα Ομοσπονδία Υπηρεσιών Κινητικότητας και Κατανάλωσης.

Πιο πρόσφατα, τον Μάιο του 2016, δημιουργήθηκαν νέες ομοσπονδίες εντός της UGT: η Ομοσπονδία Υπαλλήλων Δημοσίων Υπηρεσιών, που σχηματίστηκε από την προηγούμενη ομοσπονδία δημοσίων υπηρεσιών (Ομοσπονδία Υπαλλήλων Δημόσιας Υπηρεσίας) και την εκπαιδευτική ομοσπονδία (Ομοσπονδία Εργαζομένων στην Εκπαίδευση). και η Ομοσπονδία Βιομηχανίας, Κατασκευών και Γεωργίας, που σχηματίστηκε από την ένωση της Ομοσπονδίας Μετάλλου και Κατασκευών και της Ομοσπονδίας Γεωργίας.

Μέχρι το 2020, η CCOO είχε επτά τομεακές ομοσπονδίες (για τις κατασκευές, τη διδασκαλία, τη βιομηχανία, τους συνταξιούχους, τις υγειονομικές και κοινωνικές υπηρεσίες, τις υπηρεσίες ιθαγένειας, τις υπηρεσίες), ενώ η UGT έχει έξι (την Ομοσπονδία Υπαλλήλων Δημοσίων Υπηρεσιών, την Ομοσπονδία Υπηρεσιών Κινητικότητας και Κατανάλωσης, την Ομοσπονδία Βιομηχανίας, Κατασκευών και Γεωργίας, την Ένωση Συνταξιούχων και Συνταξιούχων, την Ένωση Μικρών Αγροτών και την Ένωση Επαγγελματιών και Αυτόνομων Εργαζομένων).

Και για τα δύο συνδικάτα, οι συγχωνεύσεις πραγματοποιήθηκαν προκειμένου να καταπολεμηθεί η μείωση των οικονομικών πόρων από τις συνδρομές των μελών και τη δημόσια χρηματοδότηση. Οι περιφερειακές ομοσπονδίες κατέφυγαν στην εφαρμογή ομαδικών απολύσεων για να προσαρμόσουν τις οργανωτικές δομές τους στους φθίνοντες πόρους. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την ανάπτυξη της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργαζομένων. Η συνομοσπονδία είναι επί του παρόντος η τρίτη πιο αντιπροσωπευτική συνδικαλιστική οργάνωση σε εθνικό επίπεδο όσον αφορά τα μέλη, ιδίως στην περιοχή της Καταλονίας, όπου η βάση μελών της ένωσης αυξήθηκε κατά 40% μεταξύ 2019 και 2022 (El Salto, 2022). Ωστόσο, η ανάπτυξη που καταγράφεται από αυτή την συνδικαλιστική οργάνωση δεν αντισταθμίζει τη συνολική μείωση των μελών των συνδικάτων τα τελευταία χρόνια.

Σχετικά με την εκπροσώπηση των εργοδοτών

Οι οργανώσεις εργοδοτών δεν διαθέτουν νομικό κείμενο που να ρυθμίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους, όπως κάνουν οι συνδικαλιστικές οργανώσεις με τον οργανικό νόμο για τη συνδικαλιστική ελευθερία (1985).

Οι διαδικασίες για την επαλήθευση της αντιπροσωπευτικότητας των οργανώσεων εργοδοτών δεν έχουν καθοριστεί σαφώς. Υπάρχει έλλειψη επίσημων και θεσμικών διαδικασιών για τον έλεγχο του κατά πόσον οι οργανώσεις εργοδοτών που ισχυρίζονται ότι είναι αντιπροσωπευτικές πληρούν τις νομικές απαιτήσεις. Επιπλέον, δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία σχετικά με τη συμμετοχή σε οργανώσεις εργοδοτών. Ως εκ τούτου, τα μόνα διαθέσιμα αριθμητικά στοιχεία είναι εκείνα που παρέχονται από τις ίδιες τις εργοδοτικές οργανώσεις.

Η απουσία αριθμητικών στοιχείων σχετικά με τη συμμετοχή στις οργανώσεις εργοδοτών δεν σημαίνει έλλειψη νομιμότητας ή κοινωνικής αναγνώρισης των πλέον αντιπροσωπευτικών ενώσεων σε εθνικό επίπεδο. Οι πιο αντιπροσωπευτικές οργανώσεις εργοδοτών – η Ισπανική Συνομοσπονδία Οργανώσεων Εργοδοτών (CEOE) και η Ισπανική Συνομοσπονδία Μικρών και Μεσαίων Επιχειρήσεων (Cepyme) – αναγνωρίζονται από τους εργοδότες, τις συνδικαλιστικές οργανώσεις και την κυβέρνηση. Επιπλέον, δεν υπάρχουν δυνητικοί ανταγωνιστές που μπορούν να αμφισβητήσουν το καθεστώς τους.

Τον Νοέμβριο του 2018, ο κ. Antonio Garamendi εξελέγη νέος πρόεδρος του CEOE. Ο κ. Garamendi ήταν ο μόνος υποψήφιος στις εκλογές και εξελέγη δια βοής. Αντικατέστησε τον κ. Juan Rosell, ο οποίος ήταν πρόεδρος από τον Δεκέμβριο του 2010. Μέχρι τις εκλογές, ο κ. Garamendi ήταν πρόεδρος του Cepyme.

Συμμετοχή σε οργανώσεις εργοδοτών και πυκνότητα, 2012–2020

Σημειώσεις: * Ποσοστό εργαζομένων που εργάζονται σε εγκατάσταση που είναι μέλος οποιασδήποτε εργοδοτικής οργάνωσης που συμμετέχει σε συλλογικές διαπραγματεύσεις. μ.δ., μη διαθέσιμο.

Πηγή: ** Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Οικονομίας, Ετήσια Έρευνα Εργασίας 2021.

Κύριες οργανώσεις εργοδοτών

Η CEOE και η Cepyme είναι οι πιο αντιπροσωπευτικές οργανώσεις εργοδοτών. Δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία σχετικά με την υπαγωγή σε εργοδοτικές οργανώσεις, αλλά ο CEOE δηλώνει ότι εκπροσωπεί 2 εκατομμύρια εταιρείες και 12 εκατομμύρια εργαζόμενους μέσω των 225 ομοσπονδιών του. Η Cepyme ισχυρίζεται ότι εκπροσωπεί σχεδόν όλες τις (99%) μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στην Ισπανία μέσω ενός δικτύου 57 εδαφικών (επαρχιακών) ενώσεων, 49 εθνικών κλαδικών ενώσεων και 3.000 οργανώσεων βάσης, αν και δεν παρέχει στοιχεία για εταιρείες και εργαζομένους.

Κύριες συνομοσπονδίες οργανώσεων εργοδοτών

Πηγές: * Ιστοσελίδα CEOE (https://www.ceoe.es/es/asociados/miembros-actuales) ** Ιστοσελίδα Cepyme (https://cepyme.es/quienes-somos/).

Τριμερή και διμερή όργανα και συνεννόηση

Το κύριο τριμερές όργανο είναι το Ισπανικό Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο (Consejo Económico y Social de España). Είναι ένα συμβουλευτικό όργανο που δημιουργήθηκε το 1991 και υποβάλλει εκθέσεις στην κυβέρνηση πριν από τη θέσπιση νόμων και βασιλικών διαταγμάτων. Επιπλέον, διερευνά διάφορα θέματα με δική της πρωτοβουλία. Στις περισσότερες περιφέρειες, υπάρχει ένα τριμερές οικονομικό και κοινωνικό συμβούλιο με παρόμοιες λειτουργίες και παρόμοια σύνθεση με το εθνικό. Ωστόσο, σε ορισμένες περιοχές οι φορείς αυτοί σταμάτησαν τις δραστηριότητές τους λόγω έλλειψης χρηματοδότησης κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης.

Τα βιομηχανικά παρατηρητήρια είναι σημαντικοί τριμερείς φορείς που λειτουργούν σε τομεακό επίπεδο. Υπάρχουν 10 παρατηρητήρια σε διάφορους βιομηχανικούς τομείς και στον κατασκευαστικό τομέα. Αυτά τα τριμερή όργανα δημιουργήθηκαν το 2005 προκειμένου να βελτιώσουν και να επεκτείνουν τις διαθέσιμες αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τους τομείς. Στόχος των παρατηρητηρίων είναι η προώθηση του διαλόγου και ο εντοπισμός των πλεονεκτημάτων και των αδυναμιών προκειμένου να προωθηθούν αποτελεσματικές βιομηχανικές πολιτικές. Ωστόσο, η δραστηριότητά τους έχει μειωθεί δραματικά από την έναρξη της κρίσης και σήμερα έχουν πρακτικά αποσυναρμολογηθεί. Ένα άλλο τριμερές όργανο είναι η Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή Συλλογικών Συμβάσεων (Comisión Consultiva Nacional de Convenios Colectivos), η οποία συστάθηκε με το βασιλικό διάταγμα 1362/2012. Είναι συμβουλευτικό όργανο επιφορτισμένο με καθήκοντα όπως η πρόταση και ο καθορισμός του λειτουργικού πεδίου εφαρμογής των συλλογικών συμβάσεων. Συμμετέχει επίσης στην παρακολούθηση των συλλογικών συμβάσεων, συμπεριλαμβανομένης της πληροφόρησης, της ανάλυσης, της τεκμηρίωσης και της διάδοσής τους.

Το σημαντικότερο διμερές όργανο είναι η Διασυνομοσπονδιακή Υπηρεσία Διαμεσολάβησης και Διαιτησίας. Χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου από το κράτος και διοικείται αυτόνομα από τους κοινωνικούς εταίρους. Διαχειρίζεται τις εργατικές συγκρούσεις προσφέροντας μηχανισμούς επίλυσης εργατικών διαφορών.

Παρά την ύπαρξη τριμερών και διμερών οργάνων, τα κοινωνικά σύμφωνα και οι κορυφαίες διατομεακές συμφωνίες δεν αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης από κανένα από τα υφιστάμενα θεσμικά όργανα.

Όσον αφορά τις διμερείς συμφωνίες, από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 έχουν υπογραφεί διακλαδικές συμβάσεις συλλογικών διαπραγματεύσεων μεταξύ των πλέον αντιπροσωπευτικών συνδικαλιστικών οργανώσεων και οργανώσεων εργοδοτών. Οι συμφωνίες αυτές έχουν υπογραφεί, με σύντομες μόνο διακοπές το 2012, το 2015 και πιο πρόσφατα το 2018. Αν και αυτές δεν είναι υποχρεωτικές συμφωνίες και παρέχουν μόνο κατευθυντήριες γραμμές για διάφορα θέματα, όπως οι μισθολογικές αυξήσεις, παρέχουν κάποιο βαθμό συντονισμού και ένα γενικό πλαίσιο για συλλογικές διαπραγματεύσεις.

Με την έλευση της κρίσης δημόσιου χρέους και την εφαρμογή πολιτικών λιτότητας, ο τριμερής κοινωνικός διάλογος διακόπηκε. Μόνο από το 2014, στην αρχή της οικονομικής ανάκαμψης, έχουν υπογραφεί ορισμένα τριμερή σύμφωνα για συγκεκριμένα θέματα. Ο τριμερής κοινωνικός διάλογος φάνηκε να αποκτά δυναμική το 2018, όταν υπογράφηκαν συμφωνίες για την απασχόληση των νέων και την αξιοπρεπή εργασία.

Κύρια τριμερή και διμερή όργανα

Πηγή: Με βάση την επεξεργασία των συγγραφέων.

Τα κύρια όργανα εκπροσώπησης σε επίπεδο χώρου εργασίας στον ιδιωτικό τομέα είναι οι εκπρόσωποι των εργαζομένων και τα συμβούλια επιχείρησης. Στον δημόσιο τομέα, η εκπροσώπηση σε επίπεδο χώρου εργασίας παρέχεται μέσω του Juntas de Personal .

Οι εκπρόσωποι των εργαζομένων είναι υπεύθυνοι για την εκπροσώπηση των εργαζομένων σε επιχειρήσεις και χώρους εργασίας με 11 έως 49 εργαζομένους. Μπορεί επίσης να υπάρχει εκπρόσωπος των εργαζομένων σε επιχειρήσεις που απασχολούν 6 έως 10 εργαζομένους, υπό τον όρο ότι η πλειοψηφία των εργαζομένων αποφασίζει για τη συγκρότησή του. Οι επιχειρήσεις που απασχολούν έως 30 εργαζομένους μπορούν να έχουν έναν εκπρόσωπο εργαζομένων και τρεις εκπροσώπους εργαζομένων επιτρέπονται σε επιχειρήσεις με 31 έως 49 εργαζομένους.

Τα συμβούλια εργαζομένων είναι όργανα εκπροσώπησης των εργαζομένων σε χώρους εργασίας με 50 ή περισσότερους εργαζομένους. Στην περίπτωση εταιρειών με δύο ή περισσότερες εγκαταστάσεις στην ίδια επαρχία ή όμορους δήμους με λιγότερους από 50 εργαζομένους σε κάθε χώρο εργασίας, αλλά 50 ή περισσότερους εργαζομένους συνολικά, μπορεί να συσταθεί μεικτή επιτροπή εργαζομένων (σύμφωνα με το άρθρο 64 του αναθεωρημένου κειμένου του Εργατικού Κώδικα, που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, 75/1995, στις 29 Μαρτίου 1995).

Επιπλέον, όλοι οι εργαζόμενοι που είναι μέλη ενός συνδικάτου μπορούν να αποτελέσουν το τμήμα μιας συνδικαλιστικής οργάνωσης μέσα στην επιχείρησή τους.

Οι εκλογές για την ανάδειξη εκπροσώπων των εργαζομένων και μελών των συμβουλίων εργαζομένων μπορούν να προκηρυχθούν από τις πιο αντιπροσωπευτικές συνδικαλιστικές οργανώσεις (εκείνες που έχουν μέλη τουλάχιστον το 10% των εκπροσώπων των επιχειρήσεων ή των εργαζομένων σε ένα χώρο εργασίας με πλειοψηφική συμφωνία). Όσοι προκηρύσσουν τις εκλογές πρέπει να ενημερώσουν την εταιρεία και τις δημόσιες αρχές εργασίας για τις προθέσεις τους τουλάχιστον ένα μήνα νωρίτερα. Επιπλέον, μπορούν να προκηρυχθούν εκλογές σε γενικότερο επίπεδο σε μία ή περισσότερες λειτουργικές ή εδαφικές περιοχές, με την επιφύλαξη της συμφωνίας των πλέον αντιπροσωπευτικών συνδικαλιστικών οργανώσεων.

Σύμφωνα με την ισπανική νομοθεσία, οι φορείς αυτοί μπορούν επίσης να ασκούν δικαιώματα ενημέρωσης και διαβούλευσης και να συνάπτουν συλλογικές συμβάσεις σε επίπεδο εταιρείας. Στο πλαίσιο αυτό, αξίζει να σημειωθεί ότι ένας πρόσφατος κανονισμός (βασιλικό διάταγμα 7/2011) έδωσε προτεραιότητα στα τμήματα των συνδικαλιστικών οργανώσεων έναντι των συμβουλίων εργαζομένων στη σύναψη συλλογικών συμβάσεων σε επίπεδο επιχείρησης, όταν οι εργαζόμενοι που είναι μέλη των συνδικαλιστικών οργανώσεων έχουν την πλειοψηφία των εδρών στην επιτροπή εργαζομένων.

Σύμφωνα με την έρευνα για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, το ποσοστό των επιχειρήσεων που έχουν οποιαδήποτε μορφή εκπροσώπησης των εργαζομένων μειώθηκε από 57% το 2013 σε 38% το 2019.

Κανονισμός, σύνθεση και αρμοδιότητα των αντιπροσωπευτικών οργάνων

Σημείωση: * Σύμφωνα με το νόμο, οι πιο αντιπροσωπευτικές συνδικαλιστικές οργανώσεις είναι εκείνες που αποτελούν το 10% των αντιπροσώπων των εργαζομένων και των μελών των εργατικών επιτροπών σε κρατικό επίπεδο και το 15% εντός των αυτόνομων κοινοτήτων. Ομοίως, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις των οποίων τα μέλη αποτελούνται κατά 10 % ή περισσότερο από εκπροσώπους των εργαζομένων και μέλη εργατικών επιτροπών σε συγκεκριμένο εδαφικό και λειτουργικό τομέα θεωρούνται αντιπροσωπευτικές εντός του τομέα αυτού.

Πηγή: Νόμος περί συνδικαλιστικής ελευθερίας 11/1985.