Atturi u istituzzjonijiet fil-Belġju

Il-gvern federali huwa responsabbli għal-liġi tax-xogħol u s-sigurtà soċjali. Is-Servizz Pubbliku Federali Belġjan għall-Impjiegi, ix-Xogħol u d-Djalogu Soċjali huwa responsabbli għas-servizzi amministrattivi federali dwar is-suq tax-xogħol u d-djalogu soċjali, bħar-regolamentazzjoni tas-suq tax-xogħol. L-ispettorat tax-xogħol huwa parti minn dan is-servizz pubbliku federali u jissorvelja l-implimentazzjoni tal-liġi soċjali u l-benesseri fuq il-post tax-xogħol. L-allowances, bħall-ħlasijiet tal-qgħad jew il-primjums għall-waqfien mill-karriera, huma taħt l-awtorità tal-Uffiċċju Nazzjonali tal-Impjiegi.

Wara s-Sitt Riforma tal-Istat (2011-2012), ir-responsabbiltajiet għat-taħriġ vokazzjonali, il-politiki tas-suq tax-xogħol għall-gruppi fil-mira u l-maġġoranza tal-miżuri li jattivaw l-impjiegi għall-persuni qiegħda ġew trasferiti lejn ir-reġjuni Belġjani. Is-servizzi pubbliċi responsabbli huma s-Servizz Pubbliku tal-Impjiegi Fjamming (Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding, VDAB) għar-Reġjun Fjamming, l-Uffiċċju Reġjonali għat-Taħriġ Vokazzjonali u l-Impjiegi (Office communautaire et régional de la formation professionnelle et de l'emploi, FOREM) għar-Reġjun tal-Vallonja u Actiris għar-Reġjun ta' Brussell.

Il-qrati tax-xogħol huma l-istituzzjonijiet ewlenin li jiżguraw l-infurzar tad-drittijiet tal-impjegati. Madankollu, skont it-tip ta' tilwima, il-medjazzjoni tista' sseħħ fi ħdan kumpanija.

L-istituzzjoni ewlenija li tissorvelja u tippromwovi s-saħħa u s-sigurtà fuq il-post tax-xogħol hija l-Kunsill Għoli għall-Prevenzjoni u l-Protezzjoni fuq il-Post tax-Xogħol (Conseil supérieur pour la prevention et la protection au travail/Hoge Raad voor Preventie en Bescherming op het Werk).

• FPS Impjiegi, Xogħol u Djalogu Soċjali, Conseil supérieur pour la prévention et la protection au travail

L-Att dwar il-Ftehimiet Kollettivi tal-1968 (modifikat bil-Liġi tat-30 ta' Diċembru 2009) jistabbilixxi l-kriterji għar-rappreżentanza. Biex tkun rappreżentattiva, trejdjunjin jew organizzazzjoni ta' min iħaddem irid ikollha mill-inqas 125,000 membru, tkun organizzazzjoni interokkupazzjonali (jew tifforma parti minn organizzazzjoni interokkupazzjonali) ta' ħaddiema jew min iħaddem u tirrappreżenta l-maġġoranza assoluta tas-setturi u l-attivitajiet fis-settur privat u pubbliku.

Dawn il-kriterji jiddeterminaw ir-rappreżentanza esterna tat-trejdjunjins. Meta trejdjunjin tissodisfa dawn il-kriterji, tista' tikkonkludi ftehimiet kollettivi, tapplika għal rappreżentanza f'kumitat konġunt u tkun rappreżentata fil-Kunsill Ekonomiku Ċentrali u l-Kunsill Nazzjonali tax-Xogħol.

Bħalissa, tliet trejdjunjins, u l-federazzjonijiet membri tagħhom, għandhom status rappreżentattiv: il-Federazzjoni Ġenerali Belġjana tax-Xogħol (Fédération Générale du Travail de Belgique/Algemeen Belgisch Vakverbond, FGTB/ABVV), il-Konfederazzjoni tat-Trejdjunjins Kristjani (Confédération des Syndicats Chrétiens/Algemeen Christelijk Vakverbond, CSC/ACV) u l-Federazzjoni tat-Trejdjunjins Liberali tal-Belġju (Centrale Générale des Syndicats Libéraux de Belgique/Algemene Centrale der Liberale Vakbonden van Il-Belġju, CGSLB/ACLVB).

Aktar informazzjoni dwar ir-rappreżentanza tal-organizzazzjonijiet ewlenin tal-imsieħba soċjali tista' tinstab fl-istudju tar-rappreżentanza tal-Eurofound dwar l-imsieħba soċjali transindustrijali jew fl-istudji tar-rappreżentanza settorjali tal-Eurofound.

It-trejdjunjins, l-organizzazzjonijiet ta' min iħaddem u l-istituzzjonijiet pubbliċi għandhom rwol ewlieni fil-governanza tar-relazzjoni tal-impjieg, il-kundizzjonijiet tax-xogħol u l-istrutturi tar-relazzjonijiet industrijali. Dawn huma partijiet interkonnessi f'sistema ta' governanza f'diversi livelli li tinkludi livelli Ewropej, nazzjonali, settorjali, reġjonali (provinċjali jew lokali) u tal-kumpaniji. Din it-taqsima tħares lejn l-atturi u l-istituzzjonijiet ewlenin u r-rwol tagħhom fil-Belġju.

Dwar ir-rappreżentanza tat-trejdjunjins

Iċ-ċittadini Belġjani kollha għandhom id-dritt li jkunu affiljati ma' union irrispettivament mill-istatus professjonali tagħhom (impjegati, ħaddiema tal-kullar blu, ħaddiema tal-kullar abjad, impjegati taċ-ċivil, persuni qiegħda, pensjonati). L-unjins Belġjani jkopru l-ħaddiema kollha (u lil hinn minnha) permezz ta' ħafna fergħat organizzati skont is-setturi, l-impjiegi jew l-istatus professjonali.

Il-Belġju għandu waħda mill-ogħla rati ta' densità tat-trejdjunjins fl-Ewropa, komparabbli mar-rati fil-pajjiżi Skandinavi. Bejn l-2010 u l-2019, din ir-rata baqgħet pjuttost stabbli (bejn 50% u 56%).

Sħubija u densità tat-trejdjunjins, 2010–2019

Noti: * Il-proporzjon ta' impjegati li huma membri ta' trejdjunjins. ** Is-sħubija fit-trejdjunjins tal-impjegati ġejja mit-total tas-sħubija f'unjins u aġġustata, jekk meħtieġ, għall-membri tat-trejdjunjins barra mill-forza tax-xogħol attiva, dipendenti u impjegata (jiġifieri ħaddiema rtirati, ħaddiema li jaħdmu għal rashom, studenti, persuni qiegħda).
: Dejta tal-awtur stess.: Author’s own data.

Il-konfederazzjonijiet u l-federazzjonijiet ewlenin tat-trejdjunjins

It-tliet trejdjunjins ewlenin huma CSC/ACV (1.5 miljun membru), FGTB/ABVV (1.5 miljun membru) u CGSLB/ACLVB (295,000 membru).

Il-konfederazzjonijiet u l-federazzjonijiet ewlenin tat-trejdjunjins

Nota: Id-dejta tas-sħubija tinkludi s-sħubija b'xejn tal-istudenti.
: Id-dejta tal-awtur stess irrappurtata mit-trejdjunjins.: Author’s own data reported by trade unions.

Is-sitwazzjoni ma nbidlitx b'mod fundamentali f'dawn l-aħħar snin: ma kien hemm l-ebda trejdjunjins ġodda jew fużjonijiet, u l-bilanċ tal-poter ma nbidilx. Madankollu, wara l-elezzjonijiet soċjali tal-2012 organizzati biex titkejjel ir-rappreżentanza tat-trejdjunjins, is-CGSLB/ACLVB laħaq il-limitu ta' 10% għall-ewwel darba.

Dwar ir-rappreżentanza ta' min iħaddem

Il-kumpaniji kollha li jinsabu fil-Belġju u l-persuni li jaħdmu għal rashom għandhom id-dritt li jissieħbu f'organizzazzjoni ta' min iħaddem. Bħat-trejdjunjins, l-organizzazzjonijiet ta' min iħaddem għandhom fergħat nazzjonali u/jew settorjali. Il-kumpaniji u/jew il-persuni li jaħdmu għal rashom huma liberi li jissieħbu f'waħda (jew aktar) minn dawn il-fergħat. Skont l-organizzazzjoni nazzjonali ewlenija ta' min iħaddem fil-Belġju, il-Federazzjoni Belġjana ta' Min Iħaddem (Fédération des Entreprises de Belgique/Verbond van Belgische Ondernemingen, FEB/VBO), l-organizzazzjonijiet ta' min iħaddem jirrappreżentaw 75 % tal-kumpaniji Belġjani kollha. Madankollu, m'hemm l-ebda dejta preċiża dwar id-densità tal-organizzazzjonijiet kollha ta' min iħaddem.

L-organizzazzjonijiet ta' min iħaddem involuti fin-negozjar kollettiv kemm fil-livell nazzjonali kif ukoll f'dak settorjali jinnegozjaw fil-livell tal-pajjiż jew tas-settur. Konsegwentement, il-kumpaniji kollha fil-pajjiż jew fis-settur huma koperti mill-ftehim kollettiv irrispettivament mill-affiljazzjoni ma' organizzazzjoni ta' min iħaddem.

Sħubija u densità tal-organizzazzjoni ta' min iħaddem, 2012–2019

Nota****s: * Perċentwal ta' impjegati li jaħdmu fi stabbiliment li huwa membru ta' kwalunkwe organizzazzjoni ta' min iħaddem involuta fin-negozjar kollettiv.
: Dejta tal-awtur stess.: Author’s own data.

L-organizzazzjonijiet ewlenin ta' min iħaddem

FEB/VBO hija l-organizzazzjoni nazzjonali ewlenija ta' min iħaddem fil-Belġju. Hija tirrappreżenta 50 federazzjoni settorjali ta' min iħaddem. B'kollox, tirrappreżenta 50,000 kumpanija, inklużi 25,000 intrapriża żgħira u ta' daqs medju.

Organizzazzjonijiet oħra ta' min iħaddem huma l-Federazzjoni tal-Bdiewa Belġjani (Fédération des Agriculteurs Belges/Belgische Boerenbond), il-Konfederazzjoni tal-Intrapriżi ta' Profitt Soċjali, l-Unjoni Fjamming tal-Intraprendituri li jaħdmu għal rashom (Unie van Zelfstandige Ondernemers, UNIZO) u l-Unjoni tal-Klassijiet Nofsani li titkellem bil-Franċiż (Union des Classes Moyennes, UCM).

Fil-livell reġjonali, l-organizzazzjonijiet ta' min iħaddem l-aktar importanti huma Voka, l-UWE u l-Intrapriżi ta' Brussell, il-Kummerċ u l-Industrija, minbarra l-UNIZO u l-UCM. Is-setturi mingħajr skop ta' qligħ huma rrappreżentati mill-Assoċjazzjoni għall-Intrapriżi ta' Profitt Soċjali (Vereniging voor social profit ondernemingen), l-Unipso u l-Konfederazzjoni ta' Brussell tal-Intrapriżi ta' Profitt Soċjali (Brusselse Confederatie van Social-Profit Ondernemingen).

L-organizzazzjonijiet u l-konfederazzjonijiet ewlenin ta' min iħaddem

Sors: Dejta tal-awtur stess

Kull sentejn, it-tliet trejdjunjins ewlenin u r-rappreżentanti ta' min iħaddem jinnegozjaw ftehim interprofessjonali li jistabbilixxi miżuri relatati mal-oqsma ekonomiċi u soċjali għas-sentejn li ġejjin. Jekk ma jistax jintlaħaq ftehim, il-gvern irid jintervjeni. Żewġ kunsilli nazzjonali bipartitiċi, il-Kunsill Ekonomiku Ċentrali u l-Kunsill Nazzjonali tax-Xogħol, huma kkonsultati mill-gvern dwar kwistjonijiet ekonomiċi u soċjali li jikkonċernaw il-liġi tax-xogħol, ir-relazzjonijiet tal-impjieg u s-sigurtà soċjali. Barra minn hekk, l-imsieħba soċjali huma intitolati li jikkonkludu ftehimiet transsettorjali fi ħdan il-Kunsill Nazzjonali tax-Xogħol. F'kull wieħed mit-tliet reġjuni Belġjani, hemm kunsill ekwivalenti: il-Kunsill Ekonomiku Soċjali tal-Fjandri (Sociaal Economische Raad van Vlaanderen, SERV), il-Kunsill Ekonomiku u Soċjali ta' Wallonia_(Conseil économique et social de Wallonie_, CESW) u l-Kunsill Ekonomiku u Soċjali tal-Region_ ta' Brussell Kapitali (Conseil économique et social de la région de Bruxelles capitale/Economische and Sociale Raad voor het Brussels Hoofstedelijk Gewest)._A tripartitiku nazzjonali il-Kunsill Għoli għall-Prevenzjoni u l-Protezzjoni fuq il-Post tax-Xogħol, inħoloq biex jagħti pariri lill-gvern dwar il-benesseri tal-impjegati fuq il-post tax-xogħol.

Korpi tripartitiċi u bipartitiċi ewlenin

Sors: Dejta tal-awtur stess.

Kunsill tax-xogħlijiet (Conseil d'entreprise/Ondernemingsraad, CE/OR) jitwaqqaf hekk kif jintlaħaq il-limitu ta' 100 impjegat fi ħdan kumpanija. Huwa magħmul minn rappreżentanti tal-impjegati eletti permezz ta' elezzjonijiet soċjali, u minn rappreżentanti ta' min iħaddem. Għandha tiġi mħarrka mill-inqas darba fix-xahar minn min iħaddem fil-bini tal-kumpanija. Il-membri tas-CE/OR huma infurmati minn min iħaddem dwar is-sitwazzjoni finanzjarja tal-kumpanija, il-produttività tagħha, l-iżviluppi futuri tagħha fl-impjiegi u l-għanijiet tagħha. Fi ħdan is-CE/OR, min iħaddem irid jipprovdi informazzjoni dwar modifiki sostanzjali ppjanati fl-organizzazzjoni tal-persunal, bħal ristrutturar, għeluq ta' sit, fużjoni jew l-introduzzjoni ta' xift ta' billejl, u dwar miżuri ta' taħriġ.

Il-kumitat għall-prevenzjoni u l-protezzjoni fuq il-post tax-xogħol (Comité pour la prévention et protection au travail/Comité voor preventie en bescherming op het werk) huwa magħmul minn rappreżentanti tal-impjegati eletti permezz ta' elezzjonijiet soċjali, konsulenti tal-prevenzjoni u membri tal-maniġment tal-kumpanija li huma responsabbli għas-saħħa u s-sigurtà. Il-kumitat jissorvelja kwalunkwe kwistjoni relatata mas-saħħa tal-ħaddiema, l-ambjent tax-xogħol u l-kundizzjonijiet tax-xogħol.

Delegazzjoni tat-trejdjunjins (délégation syndicale/vakbondsafvaardiging) għandha d-dritt li tkun preżenti fi kwalunkwe kumpanija li jkollha n-numru minimu ta' ħaddiema stabbilit mill-ftehim kollettiv settorjali rilevanti. Il-membri tad-delegazzjoni jiġu nnominati mit-trejdjunjins tagħhom jew eletti mill-persunal. Delegazzjoni tat-trejdjunjins, b'kuntrast maż-żewġ korpi l-oħra, tirrappreżenta biss lill-ħaddiema unionizzati tal-kumpanija u mhux lill-persunal kollu. Tista' tinnegozja ftehimiet kollettivi fil-kumpanija u tintervjeni fi kwalunkwe kunflitt li l-persunal jista' jkollu ma' min iħaddem. Barra minn hekk, id-delegazzjoni tat-trejdjunjins għandha d-dritt li tiġi infurmata dwar kwalunkwe bidla fil-kundizzjonijiet tax-xogħol. Meta la CE/OR u lanqas kumitat għall-prevenzjoni u l-protezzjoni fuq il-post tax-xogħol ma jkunu preżenti fil-kumpanija, id-delegazzjoni tat-trejdjunjins tkun tista' twettaq ir-rwol ta' dawn iż-żewġ korpi.

Ir-regolamentazzjoni, il-kompożizzjoni u l-kompetenzi tal-korpi rappreżentattivi

Sors: Dejta tal-awtur stess.