Il-profil tal-pajjiż tal-ħajja tax-xogħol għall-Bulgarija
Dan il-profil jiddeskrivi l-karatteristiċi ewlenin tal-ħajja tax-xogħol fil-Bulgarija. Għandha l-għan li tipprovdi l-informazzjoni ta' sfond rilevanti dwar l-istrutturi, l-istituzzjonijiet, l-atturi u r-regolamenti rilevanti dwar il-ħajja tax-xogħol.
Dan jinkludi indikaturi, dejta u sistemi regolatorji dwar l-aspetti li ġejjin: l-atturi u l-istituzzjonijiet, ir-relazzjonijiet kollettivi u individwali tal-impjieg, is-saħħa u l-benesseri, il-paga, il-ħin tax-xogħol, il-ħiliet u t-taħriġ, u l-ugwaljanza u n-nondiskriminazzjoni fuq il-post tax-xogħol. Il-profili jiġu aġġornati b'mod sistematiku kull sentejn.
"Relazzjonijiet individwali ta' impjieg" tirreferi għar-relazzjoni bejn il-ħaddiem individwali u min iħaddmu. Din ir-relazzjoni hija ffurmata mir-regolamentazzjoni legali u mir-riżultati tan-negozjati tal-imsieħba soċjali dwar it-termini u l-kundizzjonijiet. Din it-taqsima tħares lejn il-bidu u t-tmiem tar-relazzjoni ta' impjieg u d-drittijiet u l-obbligi fil-Bulgarija.
Rekwiżiti fir-rigward ta' kuntratt ta' impjieg
Il-bidu tar-relazzjoni ta' impjieg għandu jkun immarkat bl-iffirmar ta' kuntratt ta' xogħol bil-miktub (l-Artikolu 61 tal-Kodiċi tax-Xogħol).
L-età minima tax-xogħol hija ta' 18-il sena. Għal dawk li għandhom 16 jew 17-il sena, kuntratt ta' impjieg irid jiġi awtorizzat mill-Ispettorat Ġenerali tax-Xogħol. Għandu jsir applikazzjoni għal permess tax-xogħol għal minorenni (taħt it-18-il sena) mill-Ispettorat Ġenerali tax-Xogħol. Ir-rekwiżiti formali (dokumenti u ċertifikati) għad-dħul f'relazzjoni ta' impjieg huma elenkati fir-Regolament Nru 4 (SĠ Nru 44 tal-25 ta' Mejju 1993, emendat u ssupplimentat SG 99 tat-12 ta' Diċembru 2017) u għandhom x'jaqsmu mad-dokumenti meħtieġa biex jiġi konkluż kuntratt ta' impjieg.
Il-kuntratt tax-xogħol irid jinħareġ qabel il-bidu tar-relazzjoni ta' impjieg. Fi żmien tlett ijiem mill-konklużjoni jew il-modifika tal-kuntratt ta' impjieg u fi żmien sebat ijiem mit-terminazzjoni tiegħu, min iħaddem jew il-persuna awtorizzata hija obbligata li tinnotifika lid-direttorat territorjali rilevanti tal-Aġenzija Nazzjonali tad-Dħul. Mal-konklużjoni tal-kuntratt tax-xogħol, min iħaddem jinforma lill-impjegat dwar l-obbligi speċifiċi li jirriżultaw mis-sit tax-xogħol tiegħu jew mix-xogħol imwettaq.
Il-kuntratti ta' impjieg għal żmien qasir għal xogħol agrikolu staġonali għal żmien qasir ġew introdotti fil-Kodiċi tax-Xogħol f'Lulju 2015 (l-Artikolu 114a:1), speċjalment għal xogħol agrikolu staġonali fuq bażi ta' kuljum kif miftiehem bejn il-ħaddiem u l-bidwi rreġistrat, għal xogħol li ma jikkwalifikax bħala esperjenza ta' xogħol.
Proċeduri ta' tkeċċija u terminazzjoni
Il-Kodiċi tax-Xogħol jippermetti t-terminazzjoni tal-kuntratt ta' impjieg bi ftehim reċiproku mingħajr avviż u mingħajr kumpens (il-Kodiċi tax-Xogħol, l-Artikolu 325:1, punt 1), it-terminazzjoni mibdija mill-impjegat b'avviż (l-Artikolu 326:2, punt 1), it-terminazzjoni mibdija minn min iħaddem matul il-perjodu ta' prova (l-Artikolu 71:1), it-terminazzjoni mibdija minn min iħaddem b'kumpens miftiehem (l-Artikolu 331) u t-tnaqqis fl-impjiegi. Ir-raġunijiet għat-terminazzjoni tar-relazzjoni tax-xogħol jistgħu jkunu l-iskadenza tal-perjodu miftiehem jew it-tlestija tax-xogħol speċifikat fil-kuntratt (il-Kodiċi tax-Xogħol, l-Artikolu 325:4). Kuntratt ta' impjieg jista' jiġi tterminat ukoll jekk impjieg għandu jiġi assenjat mill-ġdid lil xi ħadd li għandu d-dritt li jeħodha, bħal xi ħadd li jirritorna mil-leave tal-ġenituri, jew jekk impjegat ma jkunx jista' jwettaq xogħol assenjat minħabba mard li jirriżulta f'diżabilità permanenti, jew minħabba kontraindikazzjonijiet mediċi bbażati fuq il-konklużjoni ta' kumitat mediku espert. Madankollu, it-terminazzjoni mhix permessa abbażi ta' dan l-aħħar kriterju jekk min iħaddem ikollu xogħol ieħor adattat għas-saħħa tal-impjegat u l-impjegat ikun lest li jeħodha.
Uħud mill-kategoriji ta' impjegati huma protetti mit-tkeċċija (il-Kodiċi tax-Xogħol, l-Artikolu 333), bħall-ommijiet ta' tfal taħt it-tliet snin, l-impjegati assenjati mill-ġdid, l-impjegati li jbatu minn marda speċifikata mill-Ministru għas-Saħħa, l-impjegati li bdew perjodu ta' leave permess, l-impjegati li huma rappreżentanti eletti tal-impjegati, l-impjegati li huma eletti biex jirrappreżentaw lill-ħaddiema dwar is-saħħa u s-sigurtà fuq il-post tax-xogħol, u impjegati li huma membri tal-korp speċjali tan-negozjati ta' kunsill tax-xogħlijiet Ewropew jew korp rappreżentattiv fis-settur kummerċjali jew kooperattiv Ewropew waqt li jwettqu l-funzjonijiet tiegħu.
Leave tal-ġenituri, tal-maternità u tal-paternità
Il-kalkolu tal-kumpens tal-leave tal-maternità nbidel fl-1 ta' Jannar 2015 bl-introduzzjoni tal-Liġi dwar il-Baġit tas-Sigurtà Soċjali tal-Istat għall-2015. Il-kumpens għal-liv tal-maternità huwa kkalkulat fuq il-bażi ta' 90% tad-dħul medju għall-24 xahar kalendarju qabel il-bidu tal-leave tal-maternità (18-il xahar qabel l-1 ta' Jannar 2015). Persuni eliġibbli għal dawn il-kontribuzzjonijiet għandu jkollhom rekord totali ta' assigurazzjoni ta' 12-il xahar għal dan ir-riskju tas-sigurtà soċjali.
L-Istitut Nazzjonali tas-Sigurtà Soċjali (NSSI) jippubblika dejta trimestrali u annwali dwar benefiċċji fi flus għal żmien qasir, inkluż il-leave tal-maternità u tal-paternità/tal-ġenituri. Id-dejta dwar il-leave għall-missirijiet ilha tinġabar mill-2008. L-użu huwa ppubblikat biss bħala proporzjon bejn in-numru ta' benefiċċji (għal kull persuna fix-xahar) għall-irġiel u n-nisa. L-aħħar dejta (2019) turi tnaqqis fil-benefiċċji tal-paternità wara żieda żgħira fl-2015 u l-2016. Dan jista 'jkun minħabba li kemm il-benefiċċji tal-maternità kif ukoll tal-leave tal-paternità għat-trobbija ta' tifel huma BGN 380 fix-xahar, u l-irġiel xorta għandhom pagi ġeneralment ogħla min-nisa, li jagħmilha aktar loġika għall-mara li trabbi t-tarbija.
Numru ta' benefiċċji għall-kura tat-tfal skont is-sess, 2012–2021
| 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 |
Number of childcare benefits* | 91,678 | 86,463 | 85,420 | 88,212 | 90,773 | 92,048 | 92,976 | 92,569 | 87,833 | 86,083 |
Women | 90,547 | 85,370 | 84,246 | 87,011 | 89,623 | 90,933 | 92,037 | 91,750 | 87,098 | 85,356 |
Men | 1,131 | 1,093 | 1,174 | 1,201 | 1,150 | 1,115 | 939 | 819 | 735 | 727 |
Women (% of total) | 98.8 | 98.6 | 98.6 | 98.6 | 98.7 | 98.8 | 99.0 | 99.1 | 99.2 | 99.2 |
Men (% of total) | 1.2 | 1.4 | 1.4 | 1.4 | 1.3 | 1.2 | 1.0 | 0.9 | 0.8 | 0.8 |
Nota: * Id-dejta tirreferi għan-numru ta' persuni b'benefiċċji mħallsa mill-Istitut Nazzjonali tas-Sigurtà Soċjali għat-trobbija ta' tfal sa sentejn.
Sors: NSSI, 2021a.
Arranġamenti statutorji tal-leave
Maternity leave | |
Maximum duration | 410 calendar days, of which 45 days should be taken before the child’s birth. The father, instead of the mother, could use the remainder of the 410 days parental leave with the consent of the mother after the child is over six months of age |
Reimbursement | 90% of the average gross salary or the average daily insurance contribution on which contributions are paid or payable to insurance; or, for self-employed people, fully paid insurance contributions for a period of 24 calendar months (as of 2015) |
Who pays? | Social security contributions are paid by the employer and the insured person to the General Illness and Maternity Fund (ratio of 60/40). Maternity leave compensation is paid by the fund |
Legal basis | Labour Code, Social Security Code |
Parental leave | |
Maximum duration | Leave for children up to two years old (two years and six months for every additional child). It can be transferred to the father, grandmother or grandfather |
Reimbursement | The cash benefit for raising a child up to two years is fixed annually in the state budget. For 2022, it was fixed at BGN 650 (January–March 2022; €332), then increased to BGN 710 (April–December 2022; €363) |
Who pays? | Social Security Fund |
Legal basis | Labour Code, Social Security Code |
Paternity leave | |
Maximum duration | (1) Where the mother and the father are married or living in the same household, the father of a newborn child acquires the right to use 15 calendar days of leave immediately after the birth of the baby and leaving the hospital (2) The father can use the rest of the 410 days of parental leave with the consent of the mother after the child is over six months |
Reimbursement | (1) 90% of the average gross wage or average daily contributory income for up to 15 calendar days if there are 12 months of social security contributions (2) 90% of the average gross salary |
Who pays? | Social Security Fund |
Legal basis | Labour Code, Social Security Code |
Leave tal-mard
Skont l-Artikoli 40:5 u 41 tal-Kodiċi tas-Sigurtà Soċjali, il-prinċipju ġenerali għall-persuni assigurati għall-mard ġenerali u l-maternità huwa li l-benefiċċju fi flus ta' kuljum għal diżabilità temporanja minħabba mard huwa kkalkolat għal 80 % tas-salarju gross medju. Għal diżabilità temporanja minħabba inċident jew mard ikkaġunat mix-xogħol, hija kkalkulata bħala 90% tas-salarju gross medju jew id-dħul medju ta' kuljum tal-assigurazzjoni li fuqu tħallsu jew jitħallsu l-kontribuzzjonijiet tas-sigurtà soċjali.
Għall-ewwel tlett ijiem tad-diżabilità temporanja, l-assiguratur (min iħaddem) iħallas lill-persuna assigurata 70 % tar-remunerazzjoni grossa medja ta' kuljum għax-xahar li fih seħħet id-diżabilità temporanja, iżda mhux inqas minn 70 % tal-paga medja ta' kuljum miftiehma.
Meta l-mard ġenerali, il-mard ikkaġunat mix-xogħol jew inċident fuq il-post tax-xogħol jinqalgħu 30 jum kalendarju wara t-terminazzjoni ta' kuntratt ta' impjieg, jew il-kontribuzzjonijiet tas-sigurtà soċjali, il-kumpens jista' jitħallas għal diżabilità temporanja, iżda għal mhux aktar minn 30 jum kalendarju (il-Kodiċi tas-Sigurtà Soċjali, l-Artikolu 42(3)).
Età tal-irtirar
Il-kundizzjonijiet għall-irtirar fuq il-bażi tal-kontribuzzjonijiet tas-sigurtà soċjali u l-età huma rregolati fil-Kodiċi tas-Sigurtà Soċjali (l-Artikolu 68(1) u (2); fis-seħħ mill-2000). L-età tal-irtirar hija ta' 60 sena u 10 xhur għan-nisa u ta' 63 sena u 10 xhur għall-irġiel, b'servizz pensjonabbli ta' 35 sena u xahrejn għan-nisa u 38 sena u xahrejn għall-irġiel.
Mill-31 ta' Diċembru 2016, l-età tal-irtirar se tiżdied mill-ewwel jum ta' kull sena kalendarja kif ġej.
Sal-31 ta' Diċembru 2029, l-età tal-irtirar tan-nisa se tiżdied b'xahrejn kull sena kalendarja; mill-1 ta' Jannar 2030, se jiżdied bi tliet xhur għal kull sena kalendarja, sal-età ta' 65 sena.
Sal-31 ta' Diċembru 2017, l-età tal-irtirar tal-irġiel se tiżdied b'xahrejn kull sena kalendarja; mill-1 ta' Jannar 2018, se jiżdied b'xahar għal kull sena kalendarja, sal-età ta' 65 sena.
Mill-31 ta' Diċembru 2016, it-tul tas-servizz pensjonabbli skont l-Artikolu 68 tal-Kodiċi tas-Sigurtà Soċjali (ipprovdut hawn fuq) jiżdied mill-ewwel jum ta' kull sena kalendarja b'xahrejn, sa tul ta' servizz pensjonabbli ta' 37 sena għan-nisa u 40 sena għall-irġiel. Wara l-31 ta' Diċembru 2037, l-età tal-irtirar għandha tkun marbuta maż-żieda tal-istennija medja tal-għomor.
Għall-persuni li mhumiex intitolati għal pensjoni skont id-dispożizzjonijiet ta' hawn fuq, qabel il-31 ta' Diċembru 2016 kienu intitolati għal pensjoni fl-età ta' 65 sena u 10 xhur, għan-nisa u l-irġiel, jekk kellhom mill-inqas 15-il sena ta' servizz pensjonabbli attwali. Mill-31 ta' Diċembru 2016, l-età se tiżdied mill-ewwel jum ta' kull sena kalendarja b'xahrejn, sal-età ta' 67 sena. Fl-2021, il-piż ta 'sena ta' servizz kontributorju fil-formula tal-pensjoni żdied minn 1.169% għal 1.35%. Mill-1 ta' Lulju 2019, dan il-perċentwal ġie applikat (għal kull sena ta' servizz) meta jiġi kkalkulat l-ammont ta' pensjoni għat-tul tas-servizz u l-età u pensjonijiet oħra tal-impjieg mogħtija b'data tal-bidu wara l-31 ta' Diċembru 2018 (il-Kodiċi tas-Sigurtà Soċjali, l-Artikolu 70).
