Azzjoni industrijali u tilwim fil-Kroazja

Id-dritt għall-istrajk (štrajk) u/jew għall-organizzazzjoni ta' strajk ta' solidarjetàjeżisti għall-ħaddiema, filwaqt li min iħaddem jista' jissakkar il-ħaddiema biss bħala tweġiba għal strajk li jkun għaddej. Lockout m'għandux jibda qabel tmint ijiem wara li jkun beda strajk. L-Att dwar ix-Xogħol, l-Artikolu 205, jistipula li t-trejdjunjins għandhom id-dritt li jsejħu u jagħmlu strajk sabiex jipproteġu u jippromwovu l-interessi ekonomiċi u soċjali tal-membri tagħhom, jew għax ma tħallsux remunerazzjoni u kumpens. Fi kwalunkwe tilwima relatata mal-konklużjoni, l-emenda jew it-tiġdid ta' ftehim kollettiv, id-dritt li jissejjaħ u jorganizza strajk huwa miżmum mit-trejdjunjins li ġew iddeterminati li huma rappreżentattivi għall-finijiet ta' negozjar kollettiv.

Strajk għandu jitħabbar lil min iħaddem, jew lill-assoċjazzjoni ta' min iħaddem, li kontriha huwa dirett, filwaqt li strajk ta' solidarjetà għandu jitħabbar lil min iħaddem li fil-bini tiegħu huwa organizzat. Ittra li tħabbar l-istrajk għandha tiddikjara r-raġunijiet għall-istrajk; il-post, id-data u l-ħin tal-bidu tiegħu; u l-metodu tal-eżekuzzjoni tiegħu. L-Artikolu 206 tal-Att dwar ix-Xogħol jistipula li, fil-każ ta' tilwima li tista' tirriżulta fi strajk jew f'forma oħra ta' azzjoni industrijali, għandha ssir proċedura ta' medjazzjoni, ħlief meta l-partijiet ikunu laħqu ftehim dwar metodu alternattiv għar-riżoluzzjoni tagħha. Il-medjazzjoni titwettaq minn medjatur indipendenti magħżul mill-partijiet f'tilwima, magħżul jew mil-lista miġbura mill-GSV jew bi ftehim reċiproku.

Mekkaniżmi kollettivi għas-soluzzjoni tat-tilwim

L-Att dwar ix-Xogħol, l-Artikolu 205, jistipula li strajk ma jistax jibda qabel il-konklużjoni tal-proċedura ta' medjazzjoni, meta din il-proċedura tkun prevista minn dan l-att, jew qabel it-tlestija ta' proċeduri oħra ta' soluzzjoni ta' tilwim amikevoli miftiehma mill-partijiet.

Soluzzjoni ta' tilwim permezz ta' medjazzjoni

Il-medjazzjoni obbligatorja msemmija qabel titmexxa minn medjatur magħżul mill-partijiet f'tilwima mil-lista miġbura mill-GSV jew determinata bi ftehim reċiproku. It-tariffi tal-medjaturi huma stabbiliti b'deċiżjoni tal-ministru responsabbli għall-affarijiet tax-xogħol abbażi ta' opinjoni minn qabel tal-GSV u bil-kunsens tal-Ministru tal-Finanzi. Il-ministru għandu, flimkien ma' opinjoni minn qabel tal-GSV, jadotta ordinanza li tirregola l-metodi għall-għażla tal-medjaturi, it-tmexxija tal-proċedura ta' medjazzjoni u t-twettiq tax-xogħol amministrattiv meħtieġ għal din il-proċedura. L-Artikolu 208 jiddetermina l-limitu ta' żmien għat-tlestija tal-proċedura ta' medjazzjoni. Sakemm ma jkunx miftiehem mod ieħor mill-partijiet f'tilwima, il-medjazzjoni obbligatorja prevista mill-Att dwar ix-Xogħol trid titlesta fi żmien ħamest ijiem wara s-sottomissjoni tal-informazzjoni dwar it-tilwima lill-GSV jew lil uffiċċju amministrattiv tal-istat f'kontea responsabbli għall-affarijiet tax-xogħol.

Soluzzjoni ta' tilwim permezz ta' arbitraġġ

L-Att dwar ix-Xogħol, l-Artikoli 210-212, jipprevedi s-soluzzjoni tat-tilwim permezz ta' arbitraġġ. Il-partijiet f'tilwima jistgħu jaqblu li jressqu t-tilwima kollettiva tax-xogħol tagħhom quddiem korp ta' arbitraġġ. Il-ħatra ta' arbitru individwali jew ta' bord tal-arbitraġġ u kwistjonijiet oħra relatati mal-proċedura ta' arbitraġġ jistgħu jiġu rregolati minn ftehim kollettiv jew minn ftehim tal-partijiet li jsir wara li tkun inqalgħet it-tilwima. Il-kwistjonijiet li jistgħu jiġu deċiżi permezz ta' arbitraġġ huma stabbiliti fl-Artikolu 211. Dan l-artikolu jistipula kif, fil-ftehim tagħhom li jressqu tilwima quddiem korp ta' arbitraġġ, il-partijiet iridu jiddelineaw il-kwistjoni li għandha tiġi solvuta. Il-korp tal-arbitraġġ jista' jiddeċiedi biss dwar il-kwistjonijiet imressqa quddiemu mill-partijiet f'tilwima. Jekk tilwima tikkonċerna l-applikazzjoni ta' liġijiet u regolamenti jew ftehim kollettiv, il-korp tal-arbitraġġ jibbaża d-deċiżjoni tiegħu fuq il-leġiżlazzjoni, ir-regolament jew il-ftehim kollettiv xieraq. Jekk tilwima tikkonċerna l-konklużjoni, l-emenda jew it-tiġdid ta' ftehim kollettiv, il-korp tal-arbitraġġ jibbaża d-deċiżjoni tiegħu fuq raġunijiet ekwi. Sakemm il-partijiet f'tilwima ma jispeċifikawx mod ieħor fi ftehim kollettiv jew ftehim biex titressaq tilwima quddiem korp ta' arbitraġġ, deċiżjoni ta' arbitraġġ għandha tinkludi r-raġunijiet għad-deċiżjoni. L-ebda appell mhu permess kontra deċiżjoni ta' arbitraġġ. Jekk tilwima tikkonċerna l-konklużjoni, l-emenda jew it-tiġdid ta' ftehim kollettiv, id-deċiżjoni ta' arbitraġġ ikollha s-saħħa u l-effett legali ta' tali ftehim.

Mekkaniżmi individwali għas-soluzzjoni tat-tilwim

L-Artikolu 209 tal-Att dwar ix-Xogħol jirregola d-deċiżjonijiet meħuda mill-partijiet u l-effetti tagħhom u jiddikjara li l-partijiet jistgħu jiffinalizzaw il-proċedura ta' medjazzjoni bi ftehim. Ftehim milħuq fil-każ ta' tilwima relatata mal-konklużjoni, l-emenda jew it-tiġdid ta' ftehim kollettiv għandu s-saħħa u l-effett legali ta' ftehim kollettiv. Ftehim milħuq fil-każ ta' tilwima dwar ir-rimunerazzjoni u l-kumpens jista' jintuża biex jintlaħaq qbil dwar il-metodu u d-dinamika tal-ħlas.

Id-dejta mill-Uffiċċju tal-Gvern preċedenti għas-Sħubija Soċjali turi li fl-2012 ġew ittrattati 100 każ (45 solvuti jew solvuti b'mod kondizzjonali) u 137 ġew ittrattati fl-2013 (70 solvuti) – żieda sinifikanti meta mqabbla maċ-ċifri tal-2011 ta' 100 każ (46 solvuti). Kemm l-għadd ta' każijiet kif ukoll il-perċentwal solvuti b'suċċess naqsu fl-2014 u, filwaqt li n-numru assolut ta' każijiet naqas ukoll fl-2015 u l-2016, il-perċentwal ta' każijiet solvuti b'suċċess żdied f'dawn iż-żewġ snin. Fl-2017, l-għadd assolut ta' medjazzjonijiet f'tilwim kollettiv tax-xogħol żdied b'mod sinifikanti, filwaqt li l-perċentwal ta' każijiet solvuti b'suċċess żdied b'punt perċentwali wieħed. In-numru ta' każijiet żdied fl-2018 u l-2019, iżda l-perċentwal ta' każijiet solvuti b'suċċess naqas. Fl-2020, in-numru ta' każijiet naqas b'mod sinifikanti, filwaqt li l-perċentwal ta' każijiet solvuti b'suċċess naqas bi ftit.

L-użu ta' mekkaniżmi għas-soluzzjoni tat-tilwim, 2012–2020

Nota: Id-dejta hija disponibbli biss sal-2020.

Sors: GSV, mhux datat