Il-profil tal-pajjiż tal-ħajja tax-xogħol għal Ċipru
Dan il-profil jiddeskrivi l-karatteristiċi ewlenin tal-ħajja tax-xogħol f'Ċipru. Għandha l-għan li tipprovdi l-informazzjoni ta' sfond rilevanti dwar l-istrutturi, l-istituzzjonijiet, l-atturi u r-regolamenti rilevanti dwar il-ħajja tax-xogħol.
Dan jinkludi indikaturi, dejta u sistemi regolatorji dwar l-aspetti li ġejjin: l-atturi u l-istituzzjonijiet, ir-relazzjonijiet kollettivi u individwali tal-impjieg, is-saħħa u l-benesseri, il-paga, il-ħin tax-xogħol, il-ħiliet u t-taħriġ, u l-ugwaljanza u n-nondiskriminazzjoni fuq il-post tax-xogħol. Il-profili jiġu aġġornati b'mod sistematiku kull sentejn.
"Relazzjonijiet individwali ta' impjieg" tirreferi għar-relazzjoni bejn il-ħaddiem individwali u min iħaddmu. Din ir-relazzjoni hija ffurmata mir-regolamentazzjoni legali u mir-riżultati tan-negozjati tal-imsieħba soċjali dwar it-termini u l-kundizzjonijiet. Din it-taqsima tħares lejn il-bidu u t-tmiem tar-relazzjoni ta' impjieg u d-drittijiet u l-obbligi f'Ċipru.
Rekwiżiti fir-rigward ta' kuntratt ta' impjieg
Ir-relazzjoni ta' impjieg mhijiex regolata mil-leġiżlazzjoni. Madankollu, japplikaw xi regolamenti legali dwar il-protezzjoni taż-żgħażagħ fl-impjieg.
L-età minima tax-xogħol hija ta' 18-il sena u hija rregolata mil-Liġi 48(I)/2001 dwar il-protezzjoni taż-żgħażagħ fuq ix-xogħol. L-għan ewlieni tal-Liġi 48(I)/2001 huwa li tipproteġi persuni taħt l-età ta' 18-il sena fuq il-post tax-xogħol. Id-dispożizzjonijiet bażiċi tal-leġiżlazzjoni rilevanti huma dawn li ġejjin.
Hija tipprojbixxi l-impjieg tat-tfal.
Hija tistabbilixxi s-sigħat tax-xogħol, il-mistrieħ ta' kuljum u ta' kull ġimgħa u r-restrizzjonijiet tax-xogħol ta' billejl għat-tfal u l-adolexxenti.
Hija tirregola t-tqegħid tat-tfal taħt programmi ta' xogħol u taħriġ ikkombinati. Hija tistabbilixxi l-obbligi ġenerali ta' min iħaddem f'dan ir-rigward.
Jispeċifika tipi pprojbiti ta' impjiegi.
Hija tippreskrivi r-reati u l-pieni.
Proċeduri ta' tkeċċija u terminazzjoni
F'termini ta' tkeċċijiet u proċeduri ta' terminazzjoni, il-leġiżlazzjoni ewlenija hija l-Liġi 24/1967 dwar it-terminazzjoni tal-impjieg u l-Liġi 28(I)/2001 dwar is-sensji kollettivi.
F'dak li għandu x'jaqsam mat-terminazzjoni tal-impjieg, l-għan tal-Liġi 24/1967 huwa li tipproteġi lill-impjegati kontra t-tkeċċija. Il-Liġi 24/1967 tkopri l-impjegati kollha, kemm jekk fis-settur privat kif ukoll fis-settur pubbliku, inklużi l-apprendisti. Tkopri wkoll l-azzjonisti ta' kumpaniji privati li huma impjegati mill-kumpaniji tagħhom. L-impjegati tal-gvern tar-Renju Unit u tan-Navy, l-Armata u l-Istituti tal-Forza tal-Ajru li jaħdmu f'Ċipru huma eżentati mid-dispożizzjonijiet tal-leġiżlazzjoni speċifika. Skont il-Liġi 24/1967, min iħaddem li jkollu l-intenzjoni li jtemm l-impjieg ta' impjegat li jkun temm mill-inqas 26 ġimgħa ta' impjieg kontinwu ma' dak li jimpjega huwa obbligat jagħti lill-impjegat perjodu minimu ta' avviż, skont it-tul tas-servizz tal-impjegat, kif previst mil-liġi. F'Ċipru, kull tkeċċija titqies bħala inġusta sakemm min iħaddem ma jipprovax mod ieħor. Għal aktar informazzjoni dwar il-proċeduri ta' tkeċċija individwali, il-qarrej jista' jikkonsulta l-gwida dwar it-terminazzjoni tal-impjieg tal-MLSI (mingħajr data).
Fil-każ ta' sensji kollettivi, l-għan tal-Liġi 28(I)/2001 huwa li tipproteġi lill-impjegati f'każ ta' sensji kollettivi. Minimu ta' 21 persuna għandhom jiġu impjegati fl-istabbiliment biex il-kumpanija taqa' taħt il-mandat tal-liġi. Biex jaqgħu fil-kamp ta' applikazzjoni tal-leġiżlazzjoni, min iħaddem irid ikun qed jippjana li jkeċċi jew ineħħi 10 impjegati jew aktar fi żmien 30 jum f'intrapriżi b'21-100 impjegat, 10% tal-forza tax-xogħol f'intrapriżi b'101-299 impjegat u 30% tal-forza tax-xogħol f'intrapriżi li jimpjegaw 300 impjegat jew aktar.
L-impjegati taċ-ċivil, il-ħaddiema impjegati minn organizzazzjonijiet semi-governattivi, l-awtoritajiet lokali jew l-entitajiet ġuridiċi koperti mil-liġi pubblika, il-baħrin u l-ħaddiema b'kuntratti b'terminu fiss huma eżentati mil-leġiżlazzjoni.
Leave tal-ġenituri, tal-maternità u tal-paternità
F'Awwissu 2017, ġie introdott leave tal-paternità mħallas ta' ġimagħtejn, flimkien mal-leave tal-maternità u tal-ġenituri. Barra minn hekk, kien hemm żvilupp sinifikanti fil-leġiżlazzjoni rilevanti fl-2022, li nġieb permezz ta 'armonizzazzjoni mad-Direttiva tal-UE dwar il-Bilanċ bejn ix-Xogħol u l-Ħajja Privata. Il-liġi l-ġdida dwar il-leave tal-paternità, il-kura tal-ġenituri, il-forza maġġuri u l-arranġamenti tax-xogħol flessibbli ġiet promulgata f'Diċembru 2022 u ħassret il-liġijiet preċedenti dwar il-leave tal-ġenituri, force majeure u l-leave tal-paternità. Din il-liġi tippermetti arranġamenti ta' xogħol flessibbli – jiġifieri, l-impjegati li għandhom tfal sa tmien snin għandhom il-possibbiltà li jaġġustaw il-forma ta' impjieg tagħhom, permezz ta', fost affarijiet oħra, permezz ta' telexogħol, sigħat flessibbli jew sigħat tax-xogħol imnaqqsa. Huma għandhom ukoll id-dritt li jitolbu li jirritornaw għall-forma oriġinali ta' impjieg tagħhom qabel it-tmiem tal-perjodu miftiehem li għalih saru arranġamenti flessibbli. Innota li l-bidliet li ġab magħha din il-liġi wasslu għall-aġġornament tal-liġijiet dwar it-terminazzjoni tal-impjieg, is-sigurtà soċjali, il-leave annwali u t-trattament ugwali tal-irġiel u n-nisa fuq il-post tax-xogħol.
Arranġamenti statutorji tal-leave
| Maternity leave | |
| Maximum duration | Maternity leave is currently set at 18 consecutive weeks, of which 11 are considered mandatory. It must be used in the following way: two weeks before the expected week of birth and nine weeks after the birth. As of November 2021, maternity leave was increased by four weeks for a second childbirth or the adoption of a second child, including through surrogacy, and by eight weeks for a third or subsequent childbirth or the acquisition of a third or later child by adoption or surrogacy. |
| Reimbursement | The weekly rate of maternity allowance is equal to 72% of the weekly value of the insurance point of the insured person’s basic insurance in the relevant contribution year. |
| Who pays? | The Social Security Fund (Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων) – but the employer can pay part of it if so desired; however, this condition is not explicitly provided by the relevant legislation. |
| Legal basis | Protection of Maternity Law (Law 100(I)/1997) |
| Parental leave | |
| Maximum duration | Every working parent who has completed six months of continuous service with the same employer is entitled to parental leave. The total duration of parental leave is up to 18 weeks for each child under the age of eight years, adopted child under the age of 12 years or child with a disability under the age of 18 years, and is 23 weeks in the case of a widowed parent. Parental leave is taken with a minimum duration of one week and a maximum duration of five weeks per calendar year; following the relevant application by an employee, parental leave may alternatively be granted in a flexible manner, provided that the right to receive parental leave in flexible ways is limited to the possibility of receiving it with a minimum period of one day. Moreover, provided that, on the date of submission of the application, the parent has completed 12 months of employment within the last 24 months, during the eight weeks of parental leave, they receive a parental leave allowance. In the case of a child with a disability, the duration of the parental leave allowance is extended by:
|
| Reimbursement | The weekly amount of the benefit amounts to 72% of the weekly value of the insurance point of the insured person’s basic insurance in the relevant year of contributions, and 60% of the weekly value of the number of insurance points of the insured person’s supplementary insurance of the relevant tax year. |
| Who pays? | The Social Security Fund. In addition, a small number of enterprise collective agreements may provide for part of the parental leave on a full pay basis (for instance, the French School of Nicosia). |
| Legal basis | The Leave (Paternity, Parental, Caring, Force Majeure) and Flexible Work Arrangements for the Work–Life Balance Law of 2022 (Law 216(I)/2022) |
| Paternity leave | |
| Maximum duration | Every working father is entitled to paternity leave of two consecutive weeks and can take it from the birth of the child up to two weeks after the end of the maternity leave. He receives it when he has a child with a natural mother, with a surrogate mother or through the adoption of a child up to 12 years old. The father is also entitled to paternity leave in the event of a stillbirth and, if the mother dies before or during childbirth or during maternity leave, the right to paternity leave increases with the remaining weeks of maternity leave that the mother would have been entitled to if she had not died. |
| Reimbursement | The weekly rate of paternity allowance is equal to 72% of the weekly value of the insurance point of the insured person’s basic insurance in the relevant contribution year. |
| Who pays? | The Social Security Fund – but the employer can pay part of it if so desired; however, this condition is not explicitly provided for under the relevant legislation. |
| Legal basis | The Leave (Paternity, Parental, Caring, Force Majeure) and Flexible Work Arrangements for the Work–Life Balance Law of 2022 (Law 216(I)/2022) |
Leave tal-mard
Skont il-liġi ta' Ċipru, m'hemm l-ebda obbligu statutorju fuq min iħaddem li jħallas il-ħlas tal-mard. Meta min iħaddem ma jidħolx f'arranġament speċifiku mal-impjegati tiegħu dwar il-ħlas tal-mard, il-benefiċċju tal-mard huwa kopert mill-Iskema tal-Assigurazzjoni Soċjali (Σχέδιο Κοινωνικών Ασφαλίσεων), li hija applikabbli għal dawk kollha li huma intitolati għal dan il-benefiċċju, irrispettivament mill-età tal-applikant. Madankollu, skont is-sistema eżistenti, il-benefiċċju tal-mard jitħallas lill-impjegati u lill-persuni li jaħdmu għal rashom ta' bejn is-16 u t-63 sena li huma inkapaċitati għax-xogħol. Persuni li ma jissodisfawx il-kundizzjonijiet tal-assigurazzjoni għall-intitolament għal pensjoni tax-xjuħija fl-età ta' 63 sena huma intitolati għal benefiċċju sad-data meħtieġa, iżda qatt wara l-età ta' 65 sena. Ir-rata ta' kull ġimgħa tal-benefiċċju tal-mard hija l-istess bħal dik tal-benefiċċju tal-qgħad u hija kkalkulata bl-istess mod.
Età tal-irtirar
Mill-2008 sal-2012, saret riforma sinifikanti tas-sistema tal-pensjonijiet fi tliet fażijiet distinti, bħala parti minn riforma usa' tas-sistema tal-assigurazzjoni soċjali bil-għan li tiżgura s-sostenibbiltà finanzjarja fit-tul tas-sistema. Matul l-ewwel fażi (li tlestiet fl-2009), tressqu għadd ta' miżuri li kellhom l-għan primarjament li jżidu d-dħul permezz ta' kontribuzzjonijiet ogħla. Matul it-tieni u t-tielet fażijiet, ġew introdotti għadd ta' miżuri bħala parti mir-rakkomandazzjonijiet speċifiċi għall-pajjiż u l-memorandum ta' qbil. Fil-kuntest ta' dawn ir-riformi, l-età ġenerali tal-irtirar hija stabbilita għal 65 sena fis-settur privat. L-impjegati li akkumulaw biżżejjed drittijiet tas-sigurtà soċjali xorta jistgħu jieħdu l-pensjoni tagħhom fl-età ta' 63 sena; Madankollu, jekk jagħmlu dan, tiġi imposta penali li tammonta għal 0.5% għal kull xahar li jieħdu l-pensjoni tagħhom qabel l-età ta' 65 sena. Fis-settur pubbliku, l-età tal-irtirar żdiedet gradwalment mill-età ta' 60 sena għal 65 sena. Fir-riforma tas-sigurtà soċjali tal-2012, l-età tal-irtirar kienet marbuta maż-żieda fl-istennija tal-għomor. Skont din id-dispożizzjoni, għandha ssir reviżjoni kull ħames snin. L-ewwel reviżjoni se tirrifletti l-bidla fl-istennija tal-għomor mill-2018 sal-2023.
L-età tal-irtirar hija newtrali għall-ġeneru.
