Il-profil tal-pajjiż tal-ħajja tax-xogħol għall-Irlanda
Dan il-profil jiddeskrivi l-karatteristiċi ewlenin tal-ħajja tax-xogħol fl-Irlanda. Għandha l-għan li tipprovdi l-informazzjoni ta' sfond rilevanti dwar l-istrutturi, l-istituzzjonijiet, l-atturi u r-regolamenti rilevanti dwar il-ħajja tax-xogħol.
Dan jinkludi indikaturi, dejta u sistemi regolatorji dwar l-aspetti li ġejjin: l-atturi u l-istituzzjonijiet, ir-relazzjonijiet kollettivi u individwali tal-impjieg, is-saħħa u l-benesseri, il-paga, il-ħin tax-xogħol, il-ħiliet u t-taħriġ, u l-ugwaljanza u n-nondiskriminazzjoni fuq il-post tax-xogħol. Il-profili jiġu aġġornati b'mod sistematiku kull sentejn.
L-Irlanda hija ekonomija żgħira u miftuħa, li tiddependi ħafna fuq il-kummerċ internazzjonali u l-investiment dirett barrani. Bejn l-2012 u l-2022, il-prodott domestiku gross Irlandiż kiber b'110.24% impressjonanti, aktar minn seba' darbiet il-medja tal-UE għall-istess perjodu (15.29%). Mill-2012 sal-2022, il-qgħad totali naqas bi 11-il punt perċentwali, u laħaq l-4.5 % fl-2022, filwaqt li l-medja tal-UE kienet ta' 6.2 % għal dik is-sena. Fl-istess perjodu, il-qgħad fost iż-żgħażagħ naqas minn 30.8% għal 10.1%. Ir-rati tal-impjiegi bejn l-2012 u l-2022 urew xi tkabbir, li żdiedu minn 71.1% għal 76.7%.
Is-sistema tar-relazzjonijiet industrijali storikament kienet ikkaratterizzata minn 'volontariżmu'; Dan kien ifisser intervent minimu mil-liġi aktar milli nuqqas ta' intervent mill-gvern fin-negozjar kollettiv. Madankollu, fil-kuntest tad-Direttiva tal-UE dwar il-Pagi Minimi Adegwati, il-gvern ifforma grupp ta' livell għoli fi ħdan l-imsieħeb soċjali Labour Employer Economic Forum (LEEF) inkarigat li jagħmel rakkomandazzjonijiet dwar ir-riformi fir-relazzjonijiet industrijali u n-negozjar kollettiv fl-Irlanda. Dan il-grupp ippubblika r-rakkomandazzjonijiet tiegħu f'Ottubru 2022, li għad iridu jiġu leġislati minn Marzu 2024. Fost dawn ir-rakkomandazzjonijiet hemm proposta ġdida ta' 'impenn in bona fede', li tagħmilha obbligatorja għal min iħaddem li mhux unjins li jimpenjaw ruħhom ma' trejdjunjins rappreżentattivi. Dan u proposti oħra ta' grupp ta' livell għoli jservu biex jisfidaw l-approċċ konvenzjonali tal-volontariżmu tar-relazzjonijiet industrijali fl-Irlanda.
It-tkabbir tal-liġi individwali dwar l-impjiegi wassal għall-iżvilupp ta' sistema dejjem aktar kumplessa ta' istituzzjonijiet li joperaw b'mod kważi legali biex jiddeċiedu dwar każijiet. Fl-2015, ġiet stabbilita sistema ta' one-stop shop, fejn it-talbiet kollha ta' aġġudikazzjoni tal-prim'istanza jiġu ttrattati mill-Kummissjoni għar-Relazzjonijiet fuq il-Post tax-Xogħol, b'triq waħda ta' appell quddiem il-Qorti tax-Xogħol.
Ir-riforma tal-ftehimiet settorjali tal-iffissar tal-pagi permezz ta' kumitati konġunti tax-xogħol (JLCs) u ftehimiet ta' impjieg irreġistrati (REAs) għaddiet fil-liġi fl-2015, b'kemm JLCs kif ukoll REAs ġodda u ordnijiet ta' impjieg irreġistrati permessi li jiġu stabbiliti. L-Att dwar ir-Relazzjonijiet Industrijali (Emenda) tal-2015, li kien jinkludi definizzjoni ġdida ta' negozjar kollettiv u pprovda protezzjoni msaħħa għall-ħaddiema kontra l-vittimizzazzjoni, għadda wkoll f'Lulju 2015. Huwa emenda aspetti tal-Atti dwar ir-Relazzjonijiet Industrijali tal-2001-2004 li llimitaw severament l-użu tagħhom. Madankollu, diversi tentattivi biex jintuża n-negozjar settorjali taħt l-att ta' emenda tal-2015 twaqqfu mill-qrati, minħabba difetti fil-proċedura użata skont il-liġi.
L-Att dwar l-Impjiegi (Dispożizzjonijiet Mixxellanji) 2018 għadda fl-2018. L-att għamel il-bidliet li ġejjin:
ipprojbixxa l-użu ta' kuntratti ta' żero sigħat, ħlief f'ċirkostanzi limitati
ipprovdiet għall-għoti ta' pagamenti minimi lill-impjegati b'paga baxxa li huma meħtieġa li jkunu disponibbli biex jaħdmu iżda li ma jissejħux jaħdmu
ħoloq intitolament ġdid għal kuntratti ta' sigħat faxxa
obbligat lil min iħaddem biex jinnotifika lill-impjegati bil-miktub dwar ħames termini ewlenin ta' impjieg fi żmien ħamest ijiem mill-bidu tal-impjieg
Is-sistema tar-relazzjonijiet industrijali nbidlet b'mod sinifikanti mill-bidu tas-seklu 21, b'perjodu konċentrat ta' bidla mill-2009. Kien hemm erożjoni gradwali tal-volontariżmu u l-kollettiviżmu u legalizzazzjoni dejjem tikber tar-relazzjoni tal-impjieg – b'mod partikolari t-tkabbir tal-liġi tal-impjiegi bbażata fuq id-drittijiet individwali f'ċerti oqsma.
L-Att dwar ir-Relazzjonijiet Industrijali (Emenda) tal-2015 ta effett lill-impenn tal-Programm għall-Gvern għar-riforma tal-leġiżlazzjoni dwar in-negozjar kollettiv. L-att jiddefinixxi n-negozjar kollettiv bħala impenji volontarji jew negozjati bejn kwalunkwe organizzazzjoni ta' min iħaddem jew ta' min iħaddem minn naħa u kwalunkwe trejdjunjin tal-ħaddiema jew korp eċċezzjonat min-naħa l-oħra, bl-għan li jintlaħaq ftehim dwar il-kundizzjonijiet tax-xogħol jew it-termini tal-impjieg jew in-nuqqas ta' impjieg tal-ħaddiema. Id-definizzjoni tirrikjedi li jkun hemm aktar minn konsultazzjoni jew skambju ta' informazzjoni. L-iskop tal-eżerċizzju għandu jkun li jintlaħaq ftehim dwar il-kundizzjonijiet tax-xogħol u t-termini tal-impjieg jew in-nuqqas ta' impjieg.
L-att ma jimponi l-ebda obbligu fuq min iħaddem biex jinvolvi ruħu f'negozjar kollettiv. Madankollu, twessa' ċ-ċirkostanzi li fihom il-ħaddiema li min iħaddimhom jirrifjuta li jinvolvi ruħhom f'negozjar kollettiv jista' jkollhom tilwim rilevanti indirizzat. It-trejdjunjins jistgħu jressqu każ quddiem il-Qorti tax-Xogħol f'isem membri li mhumiex rikonoxxuti minn min iħaddem u jiżguraw rakkomandazzjoni vinkolanti dwar it-termini u l-kundizzjonijiet. Fejn dawn jistgħu jintwerew li mhumiex konformi ma' impjiegi simili f'dak is-settur, il-qorti x'aktarx tirrakkomanda titjib. Fl-aħħar mill-aħħar, rakkomandazzjoni bħal din hija legalment infurzabbli. Madankollu, minn meta ġiet promulgata l-leġislazzjoni, it-trejdjunjins ħadu biss erba' każijiet bħal dawn quddiem il-Qorti tax-Xogħol, u żguraw benefiċċji għall-membri fi tnejn minnhom. Ir-riluttanza tagħhom li jużaw il-leġiżlazzjoni b'mod aktar estensiv ġiet spjegata mill-fatt li l-kriterji ta' komparabbiltà skont il-leġiżlazzjoni riveduta tal-2015 huma pjuttost ta' sfida. Barra minn hekk, każ jista' jieħu ħafna żmien biex jiġi konkluż, u għalhekk juża aktar riżorsi tat-trejdjunjins minn kanali tradizzjonali ta' soluzzjoni tat-tilwim (ara Dobbins et al, 2020).
L-Att tal-2017 li jemenda l-Att dwar il-Kompetizzjoni jipprovdi li t-trejdjunjins jistgħu japplikaw għand il-Ministru għall-Impjiegi, l-Intrapriża u l-Innovazzjoni biex jippermettu lil ċerti gruppi ta' ħaddiema li jaħdmu għal rashom jaġixxu b'mod kollettiv. Il-ministru jieħu d-deċiżjoni, wara konsultazzjoni ma' ministri oħra tal-gvern u kwalunkwe persuna jew korp ieħor li l-ministru jqis li għandu jiġi kkonsultat. Mill-2024, ma saret l-ebda talba mit-trejdjunjins dwar din id-dispożizzjoni għal gruppi li jaħdmu għal rashom.
Forsi l-aktar xejra importanti fir-relazzjonijiet industrijali Irlandiżi matul dawn l-aħħar 20 sena kienet l-introduzzjoni, l-evoluzzjoni u t-tkissir sussegwenti, fil-bidu tal-2010, tan-negozjar kollettiv u d-djalogu soċjali fil-livell nazzjonali (sħubija soċjali). Fl-1987, ġew innegozjati l-ewwel minn seba' ftehimiet ċentralizzati tripartitiċi jew patti soċjali. Dawn il-patti ċentralizzati koprew mhux biss il-pagi iżda firxa ta' kwistjonijiet soċjali u ekonomiċi. L-evalwazzjonijiet tas-sħubija soċjali, qabel ma tkisser, varjaw milli jqisuha bħala li tikkontribwixxi għal prestazzjoni ekonomika b'saħħitha, impjiegi li qed jikbru, livelli baxxi ta' qgħad, pagi reali li qed jogħlew u livelli ta' faqar assolut li qed jonqsu sal-perċezzjoni li żiedet l-inugwaljanza fil-pagi u rriżultat f'livelli ogħla ta' faqar relattiv u infiq aktar baxx fuq is-servizzi pubbliċi milli f'ekonomiji avvanzati oħra. Sa mit-tmiem tas-sħubija soċjali formali, sar negozjar kollettiv fil-livell tal-kumpanija fis-settur privat.
Sadanittant, fis-settur pubbliku ġew miftiehma ftehimiet bilaterali nazzjonali ta' pagi kollettivi suċċessivi bejn il-gvern u l-unjins tas-servizz pubbliku: il-Ftehim ta' Croke Park (2010–2013), il-Ftehim ta' Haddington Road (2013–2015), il-Ftehim ta' Lansdowne Road (2015–2017) u l-Ftehim dwar l-Istabbiltà tas-Servizz Pubbliku (2018–2020). F'Diċembru 2020, il-partijiet innegozjaw il-ftehim 'Building Momentum' (2021–2022), li numru ta' unjins kbar tas-servizz pubbliku taw parir lill-membri tagħhom biex jaċċettaw. Minħabba pressjonijiet ekonomiċi, bħaż-żieda fl-inflazzjoni fil-bidu tal-2022, dan il-ftehim ġie rivedut u estiż, u dam sal-aħħar tal-2023. Il-ftehim dwar il-Mument tal-Bini se jiġi segwit minn Ftehim ġdid dwar is-Servizzi Pubbliċi 2024-2026, wara negozjati b'suċċess fil-bidu tal-2024.
Il-Ftehim ta 'Lansdowne Road beda proċess gradwali ta' restawr tal-pagi mwettaq fi ftehimiet sussegwenti. Dawn il-ftehimiet bilaterali ta' negozjar kollettiv huma meqjusa minn xi wħud bħala forma ta' sħubija soċjali parallela fis-settur pubbliku.
Fl-2016, ġie stabbilit il-LEEF, li jinkludi rappreżentanti ta' min iħaddem u t-trejdjunjins kif ukoll ministri tal-gvern. L-għan tal-LEEF huwa li jipprovdi spazju biex jiġu diskussi oqsma ta' interess komuni relatati mal-ekonomija, l-impjiegi u s-suq tax-xogħol fuq bażi tematika, filwaqt li jħarsu lejn suġġetti bħall-kompetittività, il-ħolqien sostenibbli tal-impjiegi, l-istandards tas-suq tax-xogħol, u l-ugwaljanza u l-kwistjonijiet tal-ġeneru fuq il-post tax-xogħol. Madankollu, il-LEEF ma jittrattax kwistjonijiet ta' pagi.
Id-djalogu soċjali dirett, li jinvolvi l-gvern u l-organizzazzjoni ewlenija ta' min iħaddem fil-livell nazzjonali (Ibec, li qabel kienet magħrufa bħala l-Konfederazzjoni Irlandiża tan-Negozju u ta' Min Iħaddem) u l-konfederazzjoni tat-trejdjunjins (il-Kungress Irlandiż tat-Trejdjunjins (ICTU)), kien partikolarment utli fl-2020 fir-rigward ta' miżuri biex jintlaħqu wħud mill-isfidi maħluqa mill-pandemija tal-COVID-19. L-ICTU u l-Ibec kienu influwenti fit-tfassil ta 'pagamenti relatati mal-pandemija, bħall-Pagament bażiku tal-Qgħad Pandemiku u dawk ipprovduti permezz tal-Iskema ta' Sussidju Temporanju tal-Pagi. Il-Pagament tal-Qgħad tal-Pandemija tħallas direttament mill-istat lil nies li tkeċċew, jew tilfu l-impjieg tagħhom, minħabba l-pandemija COVID-19. Il-pagament ewlieni fil-bidu kien ta' €350 fil-ġimgħa, li aktar tard tnaqqas hekk kif l-ekonomija reġgħet fetħet, qabel ma reġgħet ġiet stabbilita għal livell ogħla hekk kif reġgħu ġew imposti restrizzjonijiet fuq l-ekonomija. Il-pagamenti tal-Iskema ta' Sussidju Temporanju tal-Pagi ssussidjaw id-dħul tal-ħaddiema f'każijiet fejn il-fatturat tan-negozju naqas b'aktar minn 25-30%. Min iħaddem kien mistenni li jimla l-vojt bejn il-ħlas tal-istat u l-qligħ ta 'kull ġimgħa tal-ħaddiem qabel il-pandemija. B'mod importanti, din il-miżura għenet biex tinżamm ir-rabta bejn min iħaddem u l-ħaddiema tagħhom f'kumpaniji fejn it-tnaqqis fin-negozju – fi żminijiet 'normali' – kien iwassal għal sensji.
L-imsieħba soċjali kellhom rwol saħansitra aktar dirett fit-tfassil ta' protokoll ta' "ritorn għax-xogħol" qabel il-ftuħ temporanju tal-ekonomija fis-sajf tal-2020, bl-involviment tal-Awtorità tas-Saħħa u s-Sigurtà fit-twettiq tal-ispezzjonijiet. Il-protokoll ipprovda wkoll rwol għar-rappreżentanti tal-ħaddiema, f'konsultazzjoni ma' min iħaddem, fl-iżgurar tal-applikazzjoni xierqa tal-miżuri tal-protokoll fil-livell tan-negozju.
