Atturi u istituzzjonijiet fl-Italja

Din it-taqsima tiddeskrivi l-awtoritajiet pubbliċi involuti fid-djalogu soċjali, ir-relazzjonijiet industrijali u r-regolamentazzjoni tal-kundizzjonijiet tax-xogħol.

Is-CNEL ġie stabbilit bl-Artikolu 99 tal-Kostituzzjoni Taljana. Ara t-taqsima "Korpi tripartitiċi u bipartitiċi u konċertazzjoni" għad-dettalji.

Anki jekk mhumiex primarjament involuti fid-djalogu soċjali fil-livell nazzjonali, il-Ministeru tax-Xogħol u l-Politiki Soċjali, il-Ministeru tal-Intrapriżi u l-Manifattura fl-Italja, il-Ministeru tal-Iżvilupp Ekonomiku u l-awtoritajiet lokali ta' spiss huma meħtieġa jiffaċilitaw id-djalogu soċjali fil-livell tal-kumpanija fil-każ ta' kriżijiet tal-kumpaniji (jiġifieri, l-iffirmar ta' ftehimiet kollettivi fil-każ ta' tkeċċijiet kollettivi jew relatati ma' miżuri ta' appoġġ għad-dħul tal-ħaddiema). F'xi każijiet rari (jiġifieri, meta negozji ewlenin jew kumpaniji parzjalment tal-istat qed jiffaċċjaw diffikultajiet), il-gvern innifsu jipprova jrawwem, jimmedja u jappoġġja d-djalogu soċjali.

L-INPS huwa korp pubbliku mhux ekonomiku li jamministra kważi s-sistema tas-sigurtà soċjali Taljana kollha, u jassigura l-biċċa l-kbira tal-ħaddiema li jaħdmu għal rashom u l-impjegati fis-setturi pubbliċi u privati. L-istitut huwa l-pilastru tas-sistema nazzjonali tal-benessri.

L-INAIL huwa korp pubbliku mhux ekonomiku li jamministra l-assigurazzjoni obbligatorja kontra l-inċidenti fuq il-post tax-xogħol u l-mard ikkaġunat mix-xogħol.

Wara d-dħul fis-seħħ tal-Att Nru 149/2015, ġie stabbilit l-Ispettorat Nazzjonali tax-Xogħol. L-ispettorat iwettaq spezzjonijiet li qabel kienu jsiru mill-Ministeru tax-Xogħol u l-Politika Soċjali, l-INPS u l-INAIL. Hija ssorveljata mill-Ministru tax-Xogħol u l-Politika Soċjali u kkontrollata mill-Qorti tal-Awdituri.

L-imħallef tax-xogħol, fis-sistema ġudizzjarja Taljana, jidentifika sezzjoni speċjalizzata (qrati tax-xogħol) ta' kull qorti ordinarja għall-ewwel istanza, ta' kull qorti tal-appell għat-tieni istanza u tal-Qorti Suprema tal-Kassazzjoni għall-istħarriġ tal-leġittimità, bil-ġurisdizzjoni li tiddeċiedi dwar kwistjonijiet partikolari relatati mal-liġi tax-xogħol u s-sigurtà soċjali. It-tilwim li jikkonċerna relazzjonijiet individwali ta' impjieg, minbarra d-deċiżjonijiet tal-qorti, jista' jiġi solvut ukoll permezz ta' konċiljazzjoni extraġudizzjarja f'wieħed mill-"fora protetti" stabbiliti mil-leġiżlatur. Il-proċedura stabbilita mil-liġi tipprevedi li d-deċiżjoni tista' tittieħed minn kummissjoni ta' konċiljazzjoni ppreseduta mid-direttur tad-direttorat tax-xogħol provinċjali territorjalment kompetenti u magħmula minn rappreżentanti tal-ħaddiema u ta' min iħaddem.

L-Aġenzija Nazzjonali għall-Politiki Attivi tas-Suq tax-Xogħol (ANPAL) tippromwovi d-drittijiet tan-nies għax-xogħol, it-taħriġ u l-iżvilupp professjonali; jikkoordina n-netwerk nazzjonali tas-servizzi tal-impjiegi; u huwa responsabbli għas-sistema ta' informazzjoni tas-suq tax-xogħol.

Il-kriterji biex tiġi ddeterminata r-rappreżentanza tal-imsieħba soċjali ġew modifikati diversi drabi matul is-snin. L-ewwel u l-unika dispożizzjoni, sal-1970, kienet fl-Artikolu 39 tal-Kostituzzjoni Taljana, li jipprovdi kriterju uniku bbażat fuq in-numru ta' assoċjati. Il-memorandum ta' ftehim iffirmat fit-3 ta' Lulju 1993 (Protocollo d'Intesa) mill-imsieħba soċjali u l-gvern introduċa bidliet ewlenin fir-rappreżentanza tal-ħaddiema fl-Italja. Ir-rappreżentanti unitarji tat-trejdjunjins (RSUs) jistgħu jinħatru mill-ħaddiema permezz ta' elezzjonijiet u minflok ir-rappreżentanti tat-trejdjunjins tal-kumpaniji (RSAs).

Fl-14 ta' Jannar 2014, Confindustria, CGIL, CISL u UIL iffirmaw it-TU 2014, li permezz tagħha ġew stabbiliti regoli ġodda dwar ir-rappreżentanza. B'mod partikolari, skont it-TU 2014, sabiex jipparteċipaw fin-negozjar kollettiv nazzjonali t-trejdjunjins iridu jilħqu limitu ta' rappreżentanza ta' 5%, imkejjel bħala l-medja tal-persentaġġ ta' membri tal-union u tal-persentaġġ ta' voti miksuba mill-istess unions fl-elezzjonijiet tal-RSU. L-NCBAs huma vinkolanti jekk jiġu ffirmati minn trejdjunjins li jilħqu livell ta' rappreżentanza ta' 50% + 1 u jekk jiġu approvati mill-maġġoranza tal-ħaddiema permezz ta' referendum. Barra minn hekk, it-TU 2014 jiddikjara li l-ftehimiet fil-livell tad-ditta huma vinkolanti jekk jiġu ffirmati mill-maġġoranza tal-membri tal-RSU jew mill-RSA li tirċievi l-maġġoranza tal-prokura mill-impjegati.

Dwar ir-rappreżentanza tat-trejdjunjins

L-impjegati jgawdu d-dritt kostituzzjonalment minqux li jorganizzaw u jissieħbu f'unjins (l-Artikolu 39) u li jistrajkjaw (l-Artikolu 40). Dawn id-drittijiet jipprovdu l-libertà li wieħed jissieħeb fit-trejdjunjins u li ma jipparteċipax fi strajks.

L-Istatut tal-Ħaddiema (l-Artikolu 17) jindika l-projbizzjoni tat-"trejdjunjins ta' konvenjenza" (sindacati di comodo) jew "unjins sofor" – jiġifieri, trejdjunjins stabbiliti u appoġġjati minn min iħaddem u l-organizzazzjonijiet tagħhom.

Fir-rigward tal-kategoriji ta' ħaddiema u s-setturi esklużi mid-dritt li jissieħbu fit-trejdjunjins, l-uniċi limiti fis-seħħ fl-Italja jikkonċernaw il-membri tal-korp militari u tal-pulizija. Dawn iż-żewġ kategoriji għandhom id-dritt li jassoċjaw fi trejdjunjins, iżda taħt sistema ta' separazzjoni – jiġifieri, f'unions iffurmati, diretti u rappreżentati esklussivament minn uffiċjali tal-pulizija/militari (kif previst fl-Att Nru 121/1981 għall-membri tal-pulizija u l-Att Nru 46/2022 għall-membri militari, wara s-sentenza 120/2018 tal-Qorti Kostituzzjonali). Kemm il-militar kif ukoll il-pulizija huma pprojbiti milli jolqtu.

Fir-rigward tad-densità tat-trejdjunjins u s-sħubija fl-Italja fl-2010-2022, ix-xejra hija negattiva. Madankollu, ma jistgħu jiġu rrappurtati l-ebda ċifri preċiżi għall-2020-2022. L-Italja m'għandhiex sistema trasparenti għall-kejl tas-sħubija tat-trejdjunjins tal-ħaddiema, u t-trejdjunjins għandhom it-tendenza li ma joħorġux dejta uffiċjali u preċiża, u lanqas dejta ċċertifikata formalment (jiġifieri, ivvalidata minn awtoritajiet indipendenti).

Ix-xejra negattiva fl-unionizzazzjoni tindika dislike ġenerali fost iċ-ċittadini Taljani għall-aggregazzjoni u l-parteċipazzjoni f'korpi intermedji, li tinkorpora kriżi ġenerali ta' rappreżentanza, kemm fil-livell politiku kif ukoll f'dak tat-trejdjunjins.

Sħubija u densità tat-trejdjunjins, 2010–2022

Noti: * Il-proporzjon ta' impjegati li huma membri ta' trejdjunjins. ** Is-sħubija fit-trejdjunjins tal-impjegati derivata għat-total tas-sħubija f'unjin u aġġustata, jekk meħtieġ, għall-membri tat-trejdjunjins barra mill-forza tax-xogħol attiva, dipendenti u impjegata (jiġifieri ħaddiema rtirati, ħaddiema li jaħdmu għal rashom, studenti, persuni qiegħda).

Sors: OECD u AIAS (2021).

Il-konfederazzjonijiet u l-federazzjonijiet ewlenin tat-trejdjunjins

L-akbar konfederazzjonijiet tat-trejdjunjins f'termini ta' sħubija fl-Italja huma s-CGIL, is-CISL u l-UIL. Meta wieħed iżomm f'moħħu li t-trejdjunjins Taljani għandhom it-tendenza li ma joħorġux dejta uffiċjali u preċiża, u lanqas dejta ċċertifikata u vvalidata formalment, jistgħu jiġu rrappurtati l-awtodikjarazzjonijiet li ġejjin.

• Is-CGIL tiddikjara li għandha aktar minn 5 miljun membru.

• Is-CISL tiddikjara li għandha aktar minn 4 miljun membru.

• L-UIL tiddikjara li għandha aktar minn 2 miljun membru.

Mhuwiex possibbli li tiġi rrapportata d-dejta uffiċjali minħabba li mhijiex disponibbli. Huma mistennija komunikazzjonijiet mill-Ministeru tax-Xogħol u l-Politika Soċjali dwar dejta awtodikjarata.

Il-konfederazzjonijiet u l-federazzjonijiet ewlenin tat-trejdjunjins*

Noti: * Jekk jogħġbok innota li d-dejta dwar is-sħubija fi trejdjunjins mhijiex uffiċjali jew iċċertifikata formalment, peress li ma ġietx ivvalidata minn awtoritajiet indipendenti. Id-dejta tiġi rilaxxata direttament mit-trejdjunjins jew miċ-ċentri ta' riċerka tagħhom. ** It-trejdjunjins tal-pensjonanti ta' spiss jinvolvu ruħhom f'negozjati dwar il-politiki pubbliċi lokali mal-muniċipalitajiet. n. a., mhux disponibbli.

Dwar ir-rappreżentanza ta' min iħaddem

L-ebda obbligu ma jinħoloq meta tissieħeb f'organizzazzjoni ta' min iħaddem, ħlief għall-obbligu li tiġi applikata l-NCBA nnegozjata u ffirmata mill-organizzazzjoni ta' min iħaddem. F'dawn l-aħħar snin, l-organizzazzjonijiet ta' min iħaddem ikkumplimentaw ir-rwol tradizzjonali tagħhom ta' rappreżentanza tal-interessi fir-relazzjoni tagħhom mat-trejdjunjins b'żewġ funzjonijiet oħra:

• il-forniment ta' servizzi b'appoġġ għall-attivitajiet tan-negozju u l-iżvilupp tal-membri tagħhom

• fil-qafas tal-ekonomija politika u l-governanza, il-promozzjoni ta' forom ta' djalogu mal-istituzzjonijiet politiċi dwar kwistjonijiet tat-taxxa, investimenti strateġiċi, riformi Ewropej, eċċ.

L-innovazzjonijiet interorganizzattivi, b'mod partikolari fil-qasam tal-organizzazzjonijiet ta' intrapriżi żgħar u ta' daqs medju (korpi konġunti li jipprovdu lill-membri tagħhom b'benesseri u servizzi), ilhom jirnexxu.

Fir-rigward tad-densità tal-organizzazzjonijiet ta' min iħaddem u s-sħubija fl-Italja fl-2012-2022, ix-xejra ma tistax tiġi ddeterminata minħabba nuqqas ta' dejta uffiċjali.

Sħubija u densità ta' organizzazzjonijiet ta' min iħaddem, 2012–2022 (%)

Nota: * Perċentwal ta' impjegati li jaħdmu fi stabbiliment li huwa membru ta' kwalunkwe organizzazzjoni ta' min iħaddem li hija involuta fin-negozjar kollettiv.

L-organizzazzjonijiet u l-konfederazzjonijiet ewlenin ta' min iħaddem

Organizzazzjonijiet ta' min iħaddem li jipparteċipaw fis-CNEL

Mhuwiex possibbli li tiġi rrapportata d-dejta uffiċjali minħabba li mhijiex disponibbli. Huma mistennija komunikazzjonijiet mill-Ministeru tax-Xogħol u l-Politika Soċjali dwar dejta awtodikjarata.

L-organizzazzjonijiet u l-konfederazzjonijiet ewlenin ta' min iħaddem*

Nota: * Jekk jogħġbok innota li d-dejta dwar is-sħubija f'organizzazzjonijiet ta' min iħaddem mhijiex uffiċjali jew iċċertifikata formalment, peress li mhijiex ivvalidata minn awtoritajiet indipendenti. Id-dejta tiġi rilaxxata direttament mill-organizzazzjonijiet ta' min iħaddem jew miċ-ċentri ta' riċerka tagħhom. n. a., mhux disponibbli.

Fil-livell istituzzjonali, is-CNEL huwa korp konsultattiv stabbilit mill-Kostituzzjoni Taljana (l-Artikolu 99) li jinkludi rappreżentanti tal-imsieħba soċjali u s-soċjetà ċivili.

CNEL huwa ġestit minn 64 membru tal-bord, nominati kull ħames snin. Speċifikament, 10 membri jinħatru direttament mill-presidenti tar-repubblika: tnejn huma proposti mill-President tal-Kunsill tal-Ministri; l-oħrajn jiġu nnominati mill-President tal-Italja wara proċedura ta' konsultazzjoni fejn l-imsieħba soċjali u l-organizzazzjonijiet mhux governattivi jipproponu membri tal-bord fi ħdan il-kwoti tagħhom.

Is-CNEL għandha d-dritt li toħloq leġiżlazzjoni, u twettaq bosta funzjonijiet importanti, bħall-abbozzar ta' rapporti, opinjonijiet u stħarriġ fuq talba tal-parlament, il-gvern jew ir-reġjuni dwar abbozzi ta' atti jew dwar kwistjonijiet rilevanti relatati mal-politiki ekonomiċi u soċjali. Barra minn hekk, is-CNEL jimmaniġġja, jimplimenta u jaġġorna l-arkivji nazzjonali tal-ftehimiet ta' negozjar.

L-istituzzjonijiet paritarji (enti bilaterali) jitwaqqfu b'mod konġunt minn min iħaddem u t-trejdjunjins bil-għan li jipprovdu lill-membri tagħhom b'benesseri u servizzi. Dawn l-istituzzjonijiet saru dejjem aktar importanti f'dawn l-aħħar snin. Hemm diversi tipi, u dawn jistgħu jiġu stabbiliti minn organizzazzjonijiet ta' min iħaddem u trejdjunjins fil-livell transsettorjali jew settorjali. L-istituzzjonijiet paritarji huma ġestiti b'mod konġunt mill-imsieħba soċjali u għandhom struttura organizzattiva interna li tikkonsisti f'assemblea, bord eżekuttiv, president, direttur eżekuttiv u kumitat ta' monitoraġġ. Dawn il-korpi amministrattivi normalment jinħatru mill-imsieħba soċjali kull tliet jew erba' snin. Il-korpi konġunti jittrattaw diversi kwistjonijiet, bħall-pagi, il-ħiliet, it-taħriġ, il-ħin tax-xogħol u l-benefiċċji tal-iskema tal-qgħad. Jistgħu jiġu kklassifikati bħala fondi istituzzjonali jew fondi mhux istituzzjonali.

Il-korpi jistgħu jitqiesu bħala fondi istituzzjonali sakemm il-liġi tistabbilixxi miri speċifiċi għan-negozjar kollettiv li għandu jiġi segwit permezz ta' fondi, jew skemi speċifiċi li għandhom jiġu implimentati permezz tagħhom; Il-fondi jinkludu fondi tal-pensjoni, fondi tal-kura tas-saħħa privati, fondi tal-qgħad u fondi ta' taħriġ vokazzjonali. Il-fondi mhux istituzzjonali huma dawk li jsegwu għanijiet jew jimplimentaw skemi li huma awtoregolati minn negozjar kollettiv.

Korpi tripartitiċi u bipartitiċi ewlenin

Fl-Italja jeżistu flimkien żewġ tipi ta' rappreżentanza fil-livell tal-post tax-xogħol: l-RSAs u l-RSUs.

L-RSAs huma stabbiliti fil-livell tal-kumpanija fuq l-inizjattiva tal-ħaddiema fi ħdan it-trejdjunjins li jiffirmaw l-NCBA applikata fil-kumpanija kkonċernata, kif previst mill-Istatut tal-Ħaddiema (l-Artikolu 19). Skont is-sentenza 231/2013 tal-Qorti Kostituzzjonali, l-RSAs jistgħu jiġu ffurmati wkoll minn trejdjunjins li mhumiex firmatarji tal-ftehimiet kollettivi applikati, iżda li pparteċipaw b'mod attiv fil-proċess ta' negozjar kollettiv assoċjat.

Fil-bidu tas-snin disgħin, in-negozjar kollettiv issostitwixxa, fil-biċċa l-kbira tas-setturi tal-produzzjoni, l-RSAs b'RSUs, li huma rregolati minn ftehimiet transsettorjali u mhux mil-liġi. L-RSUs huma stabbiliti mit-trejdjunjins li ffirmaw jew irrikonoxxew formalment it-TU 2014. Fis-servizz pubbliku, madankollu, l-RSUs huma rregolati mill-Artikolu 42 tal-Att Nru 165 tat-30 ta' Marzu 2001.

M'hemm l-ebda differenzi sinifikanti bejn l-RSAs u l-RSUs f'termini ta' attivitajiet jew setgħat. Ir-rwol tagħhom huwa l-istess: in-negozjar ta' ftehimiet kollettivi fil-livell tal-kumpanija ma' min iħaddem, u l-parteċipazzjoni fil-proċeduri ta' informazzjoni u konsultazzjoni. L-RSUs jissostitwixxu l-RSAs fil-livell tan-negozjar kollettiv, u huma eletti mill-ħaddiema kollha. L-RSAs/RSUs jistgħu jitwaqqfu f'unitajiet ta' produzzjoni b'aktar minn 15-il impjegat.

Ir-regolament, il-kompożizzjoni u l-kompetenza tal-korpi rappreżentattivi