Negozjar kollettiv fil-Latvja

In-negozjar kollettiv huwa rregolat mill-Parti B tal-Liġi tax-Xogħol (it-Taqsimiet 17-27). Il-liġi tiddeskrivi l-kontenut u l-forma tal-ftehimiet kollettivi, il-partijiet għal ftehim kollettiv, l-effett ta' ftehim kollettiv maż-żmien, l-effett ta' ftehim kollettiv fuq il-ħaddiema, il-proċeduri għad-dħul fi ftehim kollettiv, l-approvazzjoni ta' ftehim kollettiv, l-emendi għad-dispożizzjonijiet ta' ftehim kollettiv, il-familjarizzazzjoni ma' ftehim kollettiv u s-soluzzjoni ta' tilwim.

Ftehim kollettiv huwa strument volontarju iżda jorbot lill-partijiet kollha involuti ladarba jiġi konkluż. Il-bidliet fil-ftehimiet kollettivi għandhom jiġu miftiehma mill-partijiet kollha involuti.

In-negozjar kollettiv huwa volontarju u normalment jinbeda mit-trejdjunjins. Dan żdied f'dawn l-aħħar snin. In-negozjar kollettiv fil-livell tas-settur għadu dgħajjef, għalkemm ingħatat attenzjoni speċjali lin-negozjar kollettiv fil-livell settorjali mill-2009 'l hawn.

Ġew introdotti prattiki ġodda fin-negozjar fil-livell tal-kumpanija u fis-settur. L-essenza ta' dawn il-prattiki hija r-rabta ta' ftehimiet kollettivi ma' ċerti benefiċċji ekonomiċi jew ma' proċessi ekonomiċi importanti fil-pajjiż.

Fil-livell tal-kumpanija, il-kumpaniji li għandhom ftehimiet kollettivi ngħataw allowance tat-taxxa għal parti mill-ispejjeż tal-ikla u t-trattament mediku tal-impjegati kollha speċifikati fil-ftehim kollettiv u mħallsa minn min iħaddem. Dawn l-ispejjeż huma esklużi mid-dħul tal-persuna li għaliha titħallas it-taxxa fuq is-salarju, jekk ma jaqbżux €480 fis-sena (medja ta' €40 fix-xahar).

Dan l-inċentiv inbeda mit-trejdjunjins.

Fil-livell settorjali, intużaw ftehimiet kollettivi sabiex tiżdied id-dixxiplina finanzjarja u biex jiżdiedu s-salarji. L-ewwel eżempju ta' dawn l-applikazzjonijiet ta' ftehimiet kollettivi huwa fis-settur tal-kostruzzjoni, fejn in-negozjar kollettiv fil-livell tas-settur huwa appoġġjat minn stimolu ekonomiku – inqas paga għax-xogħol tas-sahra. In-negozjar kollettiv inbeda mill-organizzazzjoni ta' min iħaddem l-Assoċjazzjoni tal-Kostruzzjoni Latvjana (Latvijas Būvuzņēmēju apvienība, LBA), li ffaċilitat it-twaqqif tas-Sħubija tal-Kuntratturi tal-Kostruzzjoni Latvjani għall-ġestjoni tal-proċess tan-negozjar. Fl-2019, ġie ffirmat ftehim ġenerali minn 313-il kumpanija tal-kostruzzjoni u trejdjunjins fis-settur tal-kostruzzjoni dwar il-pagi minimi, u saru emendi rilevanti għal-Liġi tax-Xogħol.

L-emendi għal-Liġi tax-Xogħol adottati fis-16 ta' Ġunju 2022 irriżultaw f'żewġ bidliet fir-regolamentazzjoni tal-ftehimiet kollettivi. L-ewwel emenda kienet tikkonċerna l-possibbiltà ta' derogi mill-ftehimiet kollettivi, u t-tieni kienet relatata mal-obbligu ta' min iħaddem li jinforma lill-impjegati kollha dwar ftehim kollettiv ġdid mhux aktar tard minn xahar wara l-iffirmar tiegħu.

Il-pagi normalment jiġu ddeterminati f'negozjati bejn min iħaddem u l-impjegat individwali. Il-kopertura tan-negozjar tal-pagi mhijiex immonitorjata fil-livell nazzjonali. Tista' tiġi kkaratterizzata bejn wieħed u ieħor bl-użu ta' dejta minn stħarriġ annwali tal-LBAS, iżda din id-dejta tinġabar fuq bażi volontarja, mhijiex perfetta u ilha ma kinitx disponibbli għall-pubbliku mill-2015.

Is-CSP jipprovdi dejta dwar il-kompożizzjoni tal-impjegati skont l-attività ekonomika u l-kamp ta' applikazzjoni u n-natura tal-ftehimiet kollettivi għall-2010, l-2014 u l-2018 (il-Portal tal-Istatistika Uffiċjali, 2023a).

Bi ftehim ġenerali ffirmat reċentement fis-settur tal-kostruzzjoni, il-kopertura tan-negozjar tal-pagi ċertament żdiedet.

Kopertura tan-negozjar kollettiv tal-pagi tal-impjegati f'livelli differenti

Sors: Il-Portal tal-Istatistika Uffiċjali (2023a)

Kopertura tan-negozjar kollettiv tal-pagi tal-impjegati

Sorsi: Eurofound, Stħarriġ dwar il-Kumpaniji Ewropej tal-2013 u l-2019 (inklużi kumpaniji tas-settur privat bi stabbilimenti b'aktar minn 10 impjegati (kodiċijiet NACE B–S), b'tweġibiet multipli possibbli); Eurostat [earn_ses10_01], [earn_ses14_01], [earn_ses18_01] (inklużi kumpaniji b'aktar minn 10 impjegati (kodiċijiet NACE B–S, eskluż O), bi tweġiba waħda għal kull unità lokali); OECD u AIAS (2021); Bażi tad-dejta LBAS (2015); il-Portal tal-Istatistika Uffiċjali (2023a); OIX

Il-livell ewlieni tan-negozjar kollettiv huwa l-livell tal-kumpanija.

Fil-Latvja, il-ftehimiet kollettivi mhumiex distinti bħala ftehimiet dwar il-pagi jew ftehimiet dwar il-ħin tax-xogħol. Il-ftehimiet kollettivi normalment jinkludu ambitu usa' ta' kwistjonijiet iżda ma jindirizzawx speċifikament il-kwistjonijiet tal-pagi u l-ħin tax-xogħol, minħabba li dawn l-aspetti tal-kundizzjonijiet tax-xogħol huma rregolati biżżejjed mil-liġi. Fir-rigward tal-ħin tax-xogħol, il-ftehimiet kollettivi tipikament jipprovdu aktar vaganzi jew aktar ħin għall-edukazzjoni.

Fl-2019, ġie konkluż l-ewwel ftehim dwar il-pagi reali fis-settur tal-kostruzzjoni. Ftehim kollettiv fil-livell settorjali (ftehim ġenerali) ilu validu mit-3 ta' Novembru 2019. Hija tgħid li l-paga minima grossa ta' kull xahar fis-settur tal-kostruzzjoni għandha tkun ta' €780; ir-rata minima fis-siegħa għandha tkun ta' €4.67; għandha titħallas paga addizzjonali obbligatorja jekk impjegat ikun kiseb edukazzjoni vokazzjonali rilevanti; il-paga addizzjonali għax-xogħol tas-sahra m'għandhiex tkun inqas minn 50% tas-salarju tal-impjegat; u l-paga minima ta' kull xahar għall-apprendisti studenti għall-ewwel sitt xhur tagħhom għandha tkun ta' EUR 546.

Livelli ta 'negozjar kollettiv, 2022

Nota: Il-kwistjonijiet dwar il-pagi u l-ħin tax-xogħol huma nnegozjati fil-livell nazzjonali iżda ma jirriżultawx fi ftehimiet kollettivi.

Artikulazzjoni

L-ogħla standard għar-relazzjonijiet tax-xogħol huwa l-liġi. Kwalunkwe ftehim kollettiv jista' jtejjeb biss il-kundizzjonijiet stabbiliti mil-liġi u mill-ftehim kollettiv tal-ogħla livell. Peress li l-ftehimiet fil-livell settorjali huma kważi ineżistenti fil-Latvja, il-ftehimiet fil-livell tal-kumpaniji għandhom jipprovdu kundizzjonijiet aħjar mill-kamp ta' applikazzjoni kollu tal-leġiżlazzjoni tax-xogħol.

In-negozjar kollettiv jista' jitwettaq fi kwalunkwe ħin, u l-ftehimiet kollettivi jistgħu jiġu konklużi fi kwalunkwe ħin. In-negozjati dwar il-paga minima nazzjonali bejn il-gvern u l-imsieħba soċjali fil-livell nazzjonali jitwettqu qabel l-adozzjoni tal-baġit tal-istat, normalment f'Awwissu jew Settembru, meta tkun disponibbli dejta statistika dwar l-iżvilupp ekonomiku għall-ewwel nofs tas-sena.

L-Artikolu 19 tal-Liġi tax-Xogħol jispeċifika l-effett tal-ftehimiet kollettivi matul il-perjodu ta' validità tagħhom iżda ma jispeċifikax x'jiġri meta jiskadu u ma jiġux innegozjati f'ċertu perjodu. Ir-regolamenti għal sitwazzjonijiet bħal dawn għandhom jiġu inklużi fil-ftehimiet kollettivi. Il-liġi tgħid: "Ftehim kollettiv jista' jiġi konkluż għal perjodu ta' żmien speċifikat jew għal perjodu ta' żmien meħtieġ għat-twettiq ta' xogħol speċifiku. Jekk ftehim kollettiv ma jispeċifikax żmien ta' effett, il-ftehim kollettiv għandu jitqies li jkun ġie konkluż għal sena."

Ftehim kollettiv jista' jiġi tterminat qabel l-iskadenza tat-terminu tiegħu fuq il-bażi ta' ftehim mill-partijiet jew avviż ta' terminazzjoni minn parti waħda jekk dan id-dritt ikun ġie miftiehem fil-ftehim kollettiv.

Il-proċeduri uffiċjali għall-koordinazzjoni tan-negozjar tal-pagi mhumiex stabbiliti.

Il-koordinazzjoni informali lanqas mhijiex żviluppata. Hemm biss tliet ftehimiet kollettivi fil-livell settorjali (identifikati bħala ftehimiet ġenerali): fis-settur ferrovjarju, fis-settur tal-kostruzzjoni u fl-industrija tal-fibra tal-ħġieġ. F'xi setturi, it-trejdjunjins u l-organizzazzjonijiet ta' min iħaddem ikkonkludew ftehimiet ta' kooperazzjoni li huma simili f'termini ta' format u kliem.

L-LBAS u l-LDDK jorganizzaw miżuri għat-titjib tad-djalogu soċjali fil-livell tas-settur, iżda dawn l-isforzi għandhom skop ta' bini tal-kapaċitajiet aktar milli ta' koordinazzjoni. Madankollu, mill-2008 'l hawn, l-imsieħba soċjali pparteċipaw fil-programmi ta' azzjoni ffinanzjati mill-Fondi Strutturali u ta' Investiment tal-UE mmirati lejn il-bini tal-kapaċità tal-imsieħba soċjali fil-livell nazzjonali. Dawn il-proġetti jinkludu proġetti speċjali għall-bini tal-kapaċitajiet għad-djalogu soċjali fil-livelli settorjali u reġjonali. Dawn il-proġetti huma mmirati lejn l-informazzjoni u l-konsultazzjoni għall-organizzazzjonijiet membri, li jistgħu jitqiesu bħala tip ta' koordinazzjoni 'mhux vinkolanti'.

F'konformità mal-liġi Latvjana, ftehim ġenerali konkluż minn intrapriża kbira, organizzazzjoni ta' min iħaddem jew assoċjazzjoni ta' organizzazzjonijiet ta' min iħaddem jorbot lill-membri tal-organizzazzjoni jew tal-assoċjazzjoni tal-organizzazzjonijiet. Jekk intrapriża jew organizzazzjoni jew assoċjazzjoni ta' organizzazzjonijiet ta' min iħaddem li tikkonkludi ftehim timpjega aktar minn 50 % tal-impjegati jew tipprovdi aktar minn 50 % tal-fatturat f'settur, ftehim ġenerali jorbot lil min iħaddem kollha tas-settur rilevanti u japplika għall-impjegati kollha tagħhom.

Ftehim kollettiv fil-livell tal-kumpanija jorbot lill-partijiet, u d-dispożizzjonijiet tiegħu japplikaw għall-impjegati kollha li huma impjegati minn min iħaddem rilevanti jew f'impriża rilevanti ta' min iħaddem, sakemm ma jkunx previst mod ieħor fil-ftehim kollettiv. M'għandu jkun ta' l-ebda konsegwenza jekk ir-relazzjonijiet legali ta' impjieg mal-impjegat humiex stabbiliti qabel jew wara d-dħul fis-seħħ tal-ftehim kollettiv.

Mekkaniżmi volontarji oħra ta' estensjoni tal-applikazzjoni tat-termini tal-ftehimiet kollettivi ma jeżistux.

Il-Liġi tax-Xogħol tiddikjara li "impjegat u min iħaddem jistgħu jidderogaw mid-dispożizzjonijiet ta' ftehim kollettiv biss jekk id-dispożizzjonijiet rilevanti tal-kuntratt ta' impjieg ikunu aktar favorevoli għall-impjegat".

Il-mod legali biex wieħed jidderoga minn ftehim kollettiv eżistenti huwa billi jiġu emendati d-dispożizzjonijiet tal-ftehim. L-Artikolu 23 tal-Liġi tax-Xogħol jiddetermina l-mekkaniżmu għall-emendar tad-dispożizzjonijiet ta' ftehim kollettiv. Il-liġi tiddikjara li matul il-perjodu ta' validità ta' ftehim kollettiv, il-partijiet jistgħu jemendaw id-dispożizzjonijiet tiegħu biss skont il-proċeduri preskritti mill-ftehim kollettiv jew skont il-proċeduri għall-istabbiliment ta' ftehim kollettiv (l-Artikolu 21 tal-Liġi tax-Xogħol) jekk dawn il-proċeduri ma jkunux ġew preskritti.

Fl-2022, ir-regoli dwar il-klawżoli ta' deroga nbidlu għal każijiet speċifikati mil-liġi; Id-derogi mid-dispożizzjonijiet imsemmija hawn fuq kienu permessi biss jekk il-livell ġenerali ta' protezzjoni tal-impjegati ma kienx imnaqqas. Sal-lum, kien hemm każ wieħed bħal dan - dwar id-determinazzjoni tal-perjodu ta 'prova ta' impjegat.

L-Artikolu 16(3) tal-Liġi dwar it-Tilwim tax-Xogħol jistipula li jekk tilwima dwar l-interessi kollettivi tiġi indirizzata permezz ta' proċeduri ta' konċiljazzjoni, il-partijiet għandhom joqogħdu lura milli jieħdu azzjoni kollettiva (inklużi strajks jew lockouts). L-istess rekwiżit huwa validu jekk it-tilwima kollettiva tiġi solvuta mill-qorti tal-arbitraġġ (l-Artikolu 20(5)). L-Artikolu 14(2) tal-Liġi dwar l-Istrajk jiddikjara li matul l-istrajk la t-trejdjunjins u lanqas l-impjegati ma jitħallew jikkomunikaw lil min iħaddem talbiet li ma ġewx indikati fid-dikjarazzjoni ta' strajk.

M'hemm l-ebda informazzjoni dwar l-eżistenza ta' klawżoli ta' paċi fil-ftehimiet kollettivi.

Skont il-bażi tad-dejta tal-LBAS, l-aspetti l-oħra l-aktar importanti tal-ħajja tax-xogħol indirizzati fil-ftehimiet kollettivi sal-2015 kienu:

• vaganzi addizzjonali, pereżempju fil-każ ta' twelid

• benefiċċji addizzjonali, bħal kontijiet tat-telefon imħallsa, trasport, ikliet u assigurazzjoni tas-saħħa

• taħriġ u edukazzjoni mħallsa

• kundizzjonijiet imtejba għar-rikonċiljazzjoni bejn ix-xogħol u l-ħajja privata (xogħol elettroniku, telexogħol, ħin tax-xogħol flessibbli)

• miżuri addizzjonali għall-ħaddiema akbar fl-età