Il-profil tal-pajjiż tal-ħajja tax-xogħol għal-Lussemburgu
Dan il-profil jiddeskrivi l-karatteristiċi ewlenin tal-ħajja tax-xogħol fil-Lussemburgu. Għandha l-għan li tipprovdi l-informazzjoni ta' sfond rilevanti dwar l-istrutturi, l-istituzzjonijiet, l-atturi u r-regolamenti rilevanti dwar il-ħajja tax-xogħol.
Dan jinkludi indikaturi, dejta u sistemi regolatorji dwar l-aspetti li ġejjin: l-atturi u l-istituzzjonijiet, ir-relazzjonijiet kollettivi u individwali tal-impjieg, is-saħħa u l-benesseri, il-paga, il-ħin tax-xogħol, il-ħiliet u t-taħriġ, u l-ugwaljanza u n-nondiskriminazzjoni fuq il-post tax-xogħol. Il-profili jiġu aġġornati b'mod sistematiku kull sentejn.
"Relazzjonijiet individwali ta' impjieg" tirreferi għar-relazzjoni bejn il-ħaddiem individwali u min iħaddmu. Din ir-relazzjoni hija ffurmata mir-regolamentazzjoni legali u mir-riżultati tan-negozjati tal-imsieħba soċjali dwar it-termini u l-kundizzjonijiet. Din it-taqsima tħares lejn il-bidu u t-tmiem tar-relazzjoni ta' impjieg u d-drittijiet u l-obbligi fil-Lussemburgu.
Rekwiżiti fir-rigward ta' kuntratt ta' impjieg
Skont il-Kodiċi tax-Xogħol (l-Artikolu L. 121-4), huwa obbligatorju li jiġi konkluż kuntratt bil-miktub, li jagħti dettalji dwar in-natura u l-kundizzjonijiet tar-relazzjoni tax-xogħol, jew qabel jew fl-ewwel jum tal-impjieg. L-età minima tax-xogħol hija ta' 16-il sena. Inkella, hemm restrizzjonijiet fuq l-impjieg ta' ħaddiema taħt l-età ta' 18-il sena.
Min iħaddem li jimpjega impjegat ġdid bi tweġiba għall-ħtieġa dejjiema ta' persunal li jipparteċipa fl-attività normali u permanenti tal-intrapriża ġeneralment irid jikkonkludi kuntratt ta' impjieg permanenti (contrat à durée indéterminée, CDI) mal-impjegat. Min iħaddem jista' juża kuntratt għal żmien fiss (contrat à durée déterminée, CDD) biss f'każijiet eċċezzjonali (jiġifieri, bi tweġiba għall-ħtiġijiet speċifiċi tal-intrapriża), skont il-Kodiċi tax-Xogħol (l-Artikolu L. 122-1).
Proċeduri ta' tkeċċija u terminazzjoni
Il-Kodiċi tax-Xogħol fih dispożizzjonijiet dwar it-terminazzjoni ta' kuntratti ta' impjieg u l-protezzjoni kontra t-tkeċċija. Madankollu, xi ftehimiet kollettivi jistgħu jipprovdu protezzjoni akbar kontra t-tkeċċija minn dik prevista mil-liġi.
Minbarra t-terminazzjoni tal-kuntratt matul il-perjodu ta' prova (jekk stipulat bil-miktub), hemm erba' tipi differenti ta' terminazzjoni ta' kuntratt ta' impjieg permanenti: tkeċċija b'avviż, tkeċċija mingħajr avviż għal kondotta ħażina serja, riżenja u terminazzjoni b'kunsens reċiproku.
Kull min iħaddem li jimpjega mill-inqas 15-il persuna għandu jinnotifika lill-Kumitat Ekonomiku dwar kwalunkwe terminazzjoni/sensja li sseħħ għal raġunijiet mhux marbuta mal-attitudni jew l-attitudni tal-impjegat. Din in-notifika għandha tingħata mhux aktar tard minn meta l-impjegat jiġi nnotifikat bit-terminazzjoni.
Kull min iħaddem b'150 impjegat jew aktar li jikkontempla li jkeċċi kwalunkwe impjegat għandu, qabel ma jieħu deċiżjoni, jintervista lill-impjegat ikkonċernat.
Il-kategoriji kollha ta' ħaddiema huma protetti kontra t-tkeċċija, fis-sens li r-relazzjonijiet ta' impjieg tagħhom jistgħu jintemmu biss skont id-dispożizzjonijiet speċifiċi tal-leġiżlazzjoni dwar l-impjiegi. Jekk min iħaddem irid ikeċċi impjegat, għandha tintbagħat ittra ta' avviż ta' tkeċċija bil-posta rreġistrata.
Ċerti impjegati jew kategoriji ta' impjegati jibbenefikaw minn protezzjoni legali addizzjonali speċifika bħala rappreżentanti tal-impjegati.
Leave tal-ġenituri, tal-maternità u tal-paternità
Riforma tal-leave tal-ġenituri ġiet promulgata fl-2015 u daħlet fis-seħħ fl-2016. Il-liġi tat-3 ta' Novembru 2016 li tirriforma s-sistema tal-leave tal-ġenituri daħlet fis-seħħ fl-1 ta' Diċembru 2016. L-għan tagħha kien li ttejjeb il-bilanċ bejn ix-xogħol u l-ħajja privata u tħeġġeġ lill-ġenituri b'mod ġenerali, u lill-missirijiet b'mod partikolari, biex jagħmlu użu akbar mil-liv tal-ġenituri. Minħabba din il-liġi, iż-żewġ ġenituri jistgħu jieħdu l-leave tal-ġenituri sakemm it-tfal jagħlqu 6 snin (minflok 5 snin skont is-sistema preċedenti). Barra minn hekk, fl-1 ta' Jannar 2018, il-leave tal-paternità żdied minn jumejn għal għaxart ijiem, skont il-leġiżlazzjoni li għaddiet f'Diċembru 2017. Il-liġi, immirata biex ittejjeb il-bilanċ bejn ix-xogħol u l-ħajja, introduċiet ukoll aktar flessibilità għall-ġenituri biex jużaw il-leave biex jieħdu ħsieb tifel morda, iżda naqqset xi leave permissibbli għal raġunijiet personali.
Il-liġi tat-22 ta' Diċembru 2023 tneħħi l-kundizzjoni ta' affiljazzjoni mas-sigurtà soċjali tal-Lussemburgu fil-mument tat-twelid jew tal-akkoljenza tat-tifel/tifla. B'mod konkret, l-emenda tinkludi t-tfal tal-konjuġi jew tas-sieħeb tal-impjegat li twieldu minn relazzjoni preċedenti, f'konformità mad-definizzjoni tal-UE ta' "membri tal-familja".
Arranġamenti statutorji tal-leave
| Maternity leave | |
| Maximum duration | 8 weeks of prenatal leave and 8 weeks of postnatal leave (extended to 12 weeks if the employee is breastfeeding, or in the case of premature or multiple births). |
| Reimbursement | For a salaried worker, the highest salary received during the three months prior to maternity leave, and, where applicable, the average of complementary and other benefits received during the 12 months preceding the month prior to the start of maternity leave. Financial maternity benefits cannot be lower than the social minimum wage – with a gross amount of €2,387.40 per month as of 1 January 2023 – or higher than five times the social minimum wage – with a gross amount of €11,937 per month as of 1 January 2023. |
| Who pays? | National Health Fund (Caisse Nationale de Santé). |
| Legal basis | Labour Code, Articles L. 332-1 and L. 332-2, and Social Security Code, Article L. 25. |
| Parental leave | |
| Maximum duration | Those entitled to parental leave can now choose from several options, depending on the number of hours’ work provided for in their contract of employment. For a person employed full time (40 hours per week), there are 4 options: (1) full-time leave for 4 or 6 months; (2) part-time leave for 8 or 12 months; (3) fragmented leave amounting to 4 months taken over a maximum period of 20 months; and (4) fragmented leave in the form of a 20% reduction in the weekly hours worked (for example, 1 day per week) for a maximum of 20 months. |
| Reimbursement | Under the new system, the parental leave allowance, previously paid at a fixed rate of €1,778 per month, becomes a replacement income that is paid pro rata based on the income earned by the parent taking parental leave. The allowance cannot be less than the social minimum wage, which on 1 January 2024 was €2,570.93 for a full-time (40 hours) employment contract. The upper limit for the allowance is €4,284.88 (roughly 60% higher than the social minimum wage). |
| Who pays? | Caisse pour l’avenir des enfants (Zukunftskees). |
| Legal basis | Law of 3 November 2016 on the parental leave reform (Loi du 3 novembre 2016 portant réforme du congé parental) and Labour Code, Articles L. 234-43 to L. 234-56. |
| Paternity leave | |
| Maximum duration | 10 days (4 days for public servants). |
| Reimbursement | 100% of the employee’s salary. |
| Who pays? | The employer, but the government will reimburse the employer for the worker’s salary, starting on the third day of leave. |
| Legal basis | Law of 15 December 2017 amending the Labour Code and Labour Code, Article L. 233-16. |
| Special leave for family reasons | |
| Maximum duration |
|
| Reimbursement | 100% of employee’s salary. |
| Who pays? | Employers’ Mutuality Scheme (Mutualité des employeurs) reimburses the employer/self-employed person for all salary costs (gross remuneration plus employer contributions) paid in the context of the leave. This is subject to the condition that the leave for family reasons has been declared by medical certificate by the employee to the competent fund and by the employer to the Joint Social Security Centre (Centre commun de la sécurité sociale, CCSS). |
| Legal basis | Labour Code, Article L. 234-50. |
Leave tal-mard
Il-Liġi tax-Xogħol tispeċifika l-obbligi tal-impjegat marid kif ukoll id-drittijiet tiegħu (il-Kodiċi tax-Xogħol, l-Artikolu L. 121-6). Il-leġiżlazzjoni dwar is-sigurtà soċjali (il-Ktieb I tal-Kodiċi tas-Sigurtà Soċjali) tirregola l-iskemi tal-assigurazzjoni tal-mard u tal-maternità.
Min iħaddem irid ikompli jħallas lill-impjegat tiegħu waqt il-leave tal-mard minħabba mard jew inċident fuq il-post tax-xogħol u għandu jagħmel dan sal-aħħar tax-xahar li matulu jseħħ is-77 jum tal-leave tal-mard, matul perjodu ta' referenza ta' 12-il xahar suċċessiv. Dan jirrifletti l-prinċipju tal-"kontinwazzjoni tal-paga" (Lohnfortzahlung).
Mix-xahar wara s-77 jum tal-leave tal-mard, il-Fond Nazzjonali tas-Saħħa jieħu f'idejh minn min iħaddem biex iħallas il-benefiċċji tal-mard lill-impjegat fuq leave tal-mard. Minn dan il-punt 'il quddiem, min iħaddem m'għadux ikollu jħallas salarju lill-impjegat waqt li l-benefiċċji mill-fond qed jitħallsu.
Età tal-irtirar
Mir-riformi introdotti fl-1996 u l-1998, is-sistema pubblika tal-pensjonijiet kopriet l-individwi kollha ekonomikament attivi fis-setturi pubbliċi u privati. L-iskema tal-pensjoni tinkludi pensjonijiet tad-diżabilità, tal-irtirar u tas-superstiti. Bħala parti mir-riforma tal-istatut uniku fl-2008 (Loi du 13 mai 2008 portant introduction d'un statut unique), bil-għan li jingħaqad l-istatut tal-ħaddiem mal-istatut tal-impjegat, inħolqot skema ta' pensjoni unika għas-settur privat kollu: il-Fond Nazzjonali tal-Assigurazzjoni tal-Pensjonijiet (Caisse nationale d'assurance pension).
Il-benefiċċju tal-irtirar għandu żewġ komponenti: ammont b'rata fissa li jiddependi fuq is-snin ta' kopertura u ammont relatat mal-qligħ. Is-sistema tal-pensjonijiet hija ffinanzjata permezz ta' kontribuzzjonijiet maqsuma b'mod ugwali bejn min iħaddem, l-impjegat u l-istat. Ir-rata, li nofshom titħallas minn min iħaddem u nofs mill-impjegat, tammonta għal 16% tad-dħul li jista' jiġi stmat. L-istat jikkontribwixxi 8% oħra tad-dħul totali li jista' jiġi vvalutat (Kummissjoni Ewropea, 2007). L-età statutorja tal-irtirar hija ta' 65 sena. Skema ta' rtirar kmieni ssir disponibbli wara 40 sena ta' kontribuzzjonijiet, li tippermetti lil individwu jitlob il-pensjoni tiegħu mill-età ta' 57 sena. Madankollu, il-liġi tal-21 ta' Diċembru 2012 dwar ir-riforma tal-pensjonijiet, li daħlet fis-seħħ fl-1 ta' Jannar 2013, introduċiet bidliet biex tiżgura s-sostenibbiltà tas-sistema pubblika tal-pensjonijiet, tnaqqas l-attrazzjoni tal-irtirar kmieni u tbiddel il-mod kif tiġi kkalkulata l-pensjoni.
Sistema okkupazzjonali
Il-kumpaniji jistgħu joffru pensjoni lill-impjegati tagħhom, billi jagħżlu bejn tliet tipi ta' pjanijiet: fondi tal-pensjoni, assigurazzjoni tal-grupp jew skemi ta' riżerva tal-kotba. Kif irrappurtat mill-OECD, "il-fondi tal-pensjonijiet jistgħu jiġu stabbiliti bħala Sociétés d'épargne-pension à capital variable (SEPCAVs), Associations d'épargne-pension (ASSEPs) jew tipi oħra ta' fondi tal-pensjoni. Is-SEPCAV huwa simili għal trust ta' investiment, filwaqt li l-ASSEP hija tip ġdid ta' kumpanija ispirata minn assoċjazzjonijiet tal-assigurazzjoni reċiproka u organizzata bħal sħubija" (OECD, 2009).
Il-pjanijiet volontarji tal-pensjoni okkupazzjonali jistgħu jkunu pjanijiet ta' benefiċċju definit jew pjanijiet ta' kontribuzzjoni definita, jew ibridu tat-tnejn. Skont l-OECD (2009), fl-2006, "madwar nofs il-fondi tal-pensjonijiet kollha ġestiti privatament iffinanzjaw pjanijiet ta' benefiċċju definit u n-nofs l-ieħor skemi ta' kontribuzzjoni definita. Madankollu, il-pjanijiet ta' benefiċċju definit, li tipikament huma marbuta mal-qligħ tas-salarju finali, koprew madwar 87 % tal-membri tal-pjan tal-pensjoni."
