Atturi u istituzzjonijiet fis-Slovakkja

Il-Ministeru tax-Xogħol, l-Affarijiet Soċjali u l-Familja (MPSVR SR) huwa l-awtorità pubblika ewlenija fir-regolamentazzjoni legali tar-relazzjonijiet industrijali. Permezz tal-Kodiċi tax-Xogħol, l-MPSVR SR jirregola r-relazzjonijiet tax-xogħol individwali u kollettivi bażiċi, l-impjiegi u l-kundizzjonijiet tax-xogħol, u l-pagi, u jiffaċilita d-djalogu soċjali bipartitiku. Permezz tal-Att Nru 2/1991 dwar in-negozjar kollettiv, kif emendat, jirregola n-negozjar kollettiv kif ukoll il-proċeduri ta' konċiljazzjoni jew medjazzjoni u arbitraġġ għas-soluzzjoni ta' tilwim kollettiv tax-xogħol biex jiffaċilita l-infurzar tad-drittijiet tal-impjegati. L-MPSVR SR jirregola wkoll il-leġiżlazzjoni li tiddefinixxi r-regoli u l-istandards għas-saħħa u s-sigurtà fuq il-post tax-xogħol. L-Awtorità tas-Saħħa Pubblika tar-Repubblika Slovakka (Oficiálna stránka verejnej správy, SR), li topera taħt il-kappa tal-Ministeru tal-Kura tas-Saħħa, għandha wkoll rwol fil-protezzjoni tas-saħħa u s-sigurtà fuq il-post tax-xogħol. Barra minn hekk, l-MPSVR SR jirregola l-forniment ta' servizzi tal-impjiegi għal dawk li qed ifittxu impjieg permezz tal-Uffiċċju Ċentrali tax-Xogħol, l-Affarijiet Soċjali u l-Familja.

L-Ispettorat Nazzjonali tax-Xogħol (Národný inšpektorát práce, NIP) huwa l-korp statali responsabbli għall-infurzar tal-leġiżlazzjoni tax-xogħol. L-attivitajiet tiegħu huma rregolati mill-Att Nru 125/2006. L-ispettorati tax-xogħol iwettqu kontrolli fil-kumpaniji, u jekk min iħaddem jinstab li qed jikser il-leġiżlazzjoni, l-ispettorat tax-xogħol jista' jitlob li jimplimentaw azzjonijiet ta' rimedju u jimponu penali.

Ir-regoli li jikkonċernaw ir-rappreżentanza tal-imsieħba soċjali huma speċifikati biss fir-rigward tal-korp tripartitiku fil-livell nazzjonali, l-HSR. Skont l-Att Nru 103/2007 dwar il-konsultazzjonijiet tripartitiċi fil-livell nazzjonali (l-Att Tripartitiku), huma biss it-trejdjunjins tal-ogħla livell u l-organizzazzjonijiet ta' min iħaddem li jirrappreżentaw mill-inqas 100,000 impjegat u impjegatur f'mill-inqas ħamsa (mit-tmien) reġjuni (unitajiet territorjali ogħla) li jistgħu jipparteċipaw fl-HSR. It-trejdjunjins iridu jkunu attivi f'diversi setturi. Minn Marzu 2021, jekk inqas minn tliet unions jew min iħaddem jipparteċipaw fl-HSR, organizzazzjonijiet li jirrappreżentaw inqas minn 100,000 impjegat setgħu jipparteċipaw ukoll (Att Nru 76/2021). M'hemm l-ebda kriterju ta' rappreżentanza għat-trejdjunjins fir-rigward tan-negozjar kollettiv u l-konklużjoni ta' ftehimiet kollettivi (kriterju ta' rappreżentanza ġie introdott temporanjament mill-1 ta' Settembru 2011 sal-31 ta' Diċembru 2012 permezz ta' emendi għall-Kodiċi tax-Xogħol).

Dwar ir-rappreżentanza tat-trejdjunjins

It-trejdjunjins għandhom tradizzjoni twila fis-Slovakkja. Is-sħubija hija volontarja, u – bl-eċċezzjoni tas-suldati professjonali – l-ebda grupp partikolari ta' impjegati ma huwa eskluż milli jissieħeb fi trejdjunjins. L-operat tal-organizzazzjonijiet tat-trejdjunjins huwa rregolat mill-Att Nru 83/1990 dwar l-assoċjazzjoni taċ-ċittadini. It-trejdjunjins huma normalment organizzati skont is-settur – hangover mill-organizzazzjoni tat-trejdjunjins li joperaw fis-sistema politika soċjalista qabel l-1989. Huma preżenti kemm fis-settur privat kif ukoll f'dak pubbliku.

Id-densità tat-trejdjunjins naqset kontinwament. Pereżempju, filwaqt li d-densità fl-2011 kienet ta' madwar 14.5%, fl-2018 kienet naqset għal madwar 11.3%. Mill-2014 sal-2019, varja madwar 12-13%. It-trejdjunjins huma organizzati fil-livelli tas-settur u tal-kumpaniji lokali. Il-membri tagħhom normalment ikunu ħaddiema attivi fil-forza tax-xogħol, iżda xi trejdjunjins iżommu s-sħubija tal-membri rtirati tagħhom ukoll.

Sħubija u densità tat-trejdjunjins, 2011–2019

Noti: * Il-proporzjon ta' impjegati li huma membri ta' trejdjunjin. ** Ċifri approssimattivi. *** Is-somma totali tal-membri tat-trejdjunjins (tax-xogħol) (inklużi ħaddiema li jaħdmu għal rashom u membri mhux attivi tal-unjins, jiġifieri studenti, pensjonanti u persuni qiegħda) fil-livell nazzjonali.  N.A.: Ma jgħoddx f'dan il-każ.

Sorsi: 1 OECD u AIAS (2021); 2 Stima tal-awturi stess; 3 dejta tal-2013–2018 hija bbażata fuq informazzjoni minn KOZ SR, NKOS u VSOZ u stimi dwar KUK; id-dejta tal-2019 hija bbażata fuq dejta minn KOZ SR, SOS, NKOS u stimi dwar KUK u unions oħra mhux affiljati.

Il-konfederazzjonijiet u l-federazzjonijiet ewlenin tat-trejdjunjins

Hemm konfederazzjoni waħda dominanti tat-trejdjunjins fil-pajjiż: il-Konfederazzjoni tat-Trejdjunjins tar-Repubblika Slovakka (Konfederacia odborovych zvazov Slovenskejrepubliky, KOZ SR). Fl-2022, KOZ SR kellha 25 assoċjazzjoni tat-trejdjunjins settorjali bħala affiljati, b'madwar 211,200 membru. F'Ottubru 2018, ġiet stabbilita konfederazzjoni ġdida tat-trejdjunjins, it-Trejdjunjins Konġunti tas-Slovakkja (Splocne odbory Slovenska, SOS). L-akbar konfederazzjoni tat-trejdjunjins li jmiss hija t-Trejdjunjins Kristjani Indipendenti tas-Slovakkja (Nezavisle krestanske odbory Slovenska, NKOS), li għandha sħubija sostanzjalment aktar baxxa – skont l-informazzjoni u l-istimi disponibbli, jista' jkollha madwar 3,000 membru b'kollox.

Il-konfederazzjonijiet u l-federazzjonijiet ewlenin tat-trejdjunjins

Ma saru l-ebda bidliet organizzattivi sinifikanti fil-KOZ SR sal-2006. Il-fużjonijiet tat-trejdjunjins settorjali affiljati ma' KOZ SR seħħew prinċipalment fl-2007-2009. Matul dan il-perjodu, diversi trejdjunjins ingħaqdu mal-Assoċjazzjoni tat-Trejdjunjins tal-Metall (OZ Kovo), jiġifieri t-Trejdjunjin Slovakk tas-Servizzi Pubbliċi fl-2007, l-Unjin Indipendenti tat-Trasport Pubbliku bit-Triqq fl-2008 u l-Unjoni tal-Metallurġija fl-2009. Barra minn hekk, fl-2008, l-Unjin tat-Tessuti, il-Ħwejjeġ u l-Leader u t-Trasport ingħaqdu mal-Assoċjazzjoni tat-Trejdjunjins tal-Kostruzzjoni (OZ Stavba) u waqqfu l-Assoċjazzjoni Integrata tat-Trejdjunjins (IOZ) fl-1 ta' Jannar 2009. Fl-2009, it-Trejdjunjin tal-Kimika ngħaqdet mal-Assoċjazzjoni Slovakka tat-Trejdjunjins tal-Ħaddiema tal-Enerġija u waqqfet Union konġunta tal-Ħaddiema tal-Enerġija u l-Kimika (ECHOZ).

Mill-2012 'l hawn, xi trejdjunjinisti telqu mill-assoċjazzjonijiet tat-trejdjunjins affiljati ma' KOZ SR u stabbilixxew organizzazzjonijiet trejdjunjins ġodda: it-Trejdjunjins tal-Edukazzjoni l-Ġdida, l-Assoċjazzjoni tat-Trejdjunjins tal-Infermiera u l-Qwiebel, l-Assoċjazzjoni tat-Trejdjunjins il-Ġdida tal-Pulizija, it-Trejdjunjins Moderni Volkswagen u t-Trejdjunjins Moderni AIOS. Fl-2018, dawn l-unjins stabbilixxew SOS. Mill-2021, SOS ilha membru tal-korp tripartitiku nazzjonali, l-HSR, ibbażat fuq l-Att Nru 76/2021 Coll. li jemenda l-Att Tripartitiku. L-Assoċjazzjoni Ġenerali tat-Trejdjunjins Ħielsa (Všeobecný slobodný odborový zväz, VSOZ), organizzazzjoni li kellha madwar 500 membru sal-2018, ġiet xolta fl-2019.

Dwar ir-rappreżentanza ta' min iħaddem

Qabel l-1990, l-uniku impjegatur kien l-istat. L-organizzazzjonijiet ta' min iħaddem twaqqfu fil-bidu tas-snin disgħin prattikament mill-bidu. Id-densità tal-organizzazzjonijiet ta' min iħaddem żdiedet gradwalment u ilha relattivament stabbli mill-2012 'l hawn. Skont l-informazzjoni disponibbli, id-densità tagħhom varjat madwar 35 % mill-2012 sal-2016 f'termini ta' impjegati attivi koperti. Fl-2019 u l-2022, kien żdied għal madwar 45%.

L-organizzazzjonijiet ta' min iħaddem li huma stabbiliti skont l-Att Nru 83/1990 dwar l-assoċjazzjoni taċ-ċittadini, kif emendat, huma intitolati li jipparteċipaw fin-negozjar kollettiv (simili għat-trejdjunjins). Is-sħubija f'organizzazzjonijiet ta' min iħaddem hija volontarja. Min iħaddem huwa organizzat skont is-settur (simili għat-trejdjunjins). Fl-2019, l-organizzazzjonijiet ta' min iħaddem kienu affiljati ma' erba' organizzazzjonijiet ta' min iħaddem fil-livell nazzjonali. Ir-rappreżentanti tal-organizzazzjonijiet ta' min iħaddem fil-livell tas-settur jistgħu jipparteċipaw f'negozjar kollettiv ta' diversi impjegaturi. Biex jiġi evitat li jkun kopert minn ftehimiet kollettivi b'diversi impjegaturi, xi impjegaturi ma pparteċipawx fin-negozjar kollettiv settorjali jew imblukkaw l-estensjoni tal-ftehimiet kollettivi kemm jista' jkun. L-organizzazzjonijiet ta' min iħaddem li jissodisfaw il-kriterji jipparteċipaw fi djalogu soċjali tripartitiku fil-livell nazzjonali.

Sħubija u densità tal-organizzazzjoni ta' min iħaddem, 2012–2022

Noti: *Ċifri approssimattivi, jinkludu AZZZ SR, RUZ u ZMOS. **Ċifra approssimattiva, tinkludi AZZZ SR, RUZ, ZMOS u APZ. ***Ċifri approssimattivi, jinkludu AZZZ SR, RUZ, ZMOS, APZ u SZZ. ****Ċifri approssimattivi, dejta għal AZZZ SR, RUZ, APZD u ZMOS. †Perċentwal ta' impjegati li jaħdmu fi stabbiliment li huwa membru ta' kwalunkwe organizzazzjoni ta' min iħaddem li hija involuta fin-negozjar kollettiv. N.A.: Ma jgħoddx f'dan il-każ.

Sorsi: 1OECD u AIAS (2021); 2Ibbażat fuq informazzjoni minn min iħaddem u l-kalkoli tal-awturi; 3Stħarriġ Ewropew dwar il-Kumpaniji 2019.

L-organizzazzjonijiet u l-konfederazzjonijiet ewlenin ta' min iħaddem

Mill-1991, l-organizzazzjonijiet kollha ta' min iħaddem ilhom affiljati mal-Federazzjoni tal-Assoċjazzjonijiet ta' Min Iħaddem tar-Repubblika Slovakka (Asociacia zamestnavatelskych zvazov a zdruzeni Slovenskejrepubliky, AZZZ SR). Fl-2004, l-Unjoni Nazzjonali ta' Min Iħaddem (Republikova unia zamestnanvatelov, RUZ) ġiet stabbilita bħala t-tieni organizzazzjoni ta' min iħaddem fl-ogħla livell. L-AZZZ SR u r-RUZ għandhom organizzazzjonijiet ta' min iħaddem fil-livell tas-settur bħala affiljati, u l-membri tagħhom jimpjegaw madwar 660,000 persuna. Minbarra l-AZZZ SR u r-RUZ, l-Assoċjazzjoni tal-Bliet u l-Komunitajiet tas-Slovakkja (Zdruzenie miest a obci Slovenska, ZMOS) tirrappreżenta wkoll lil min iħaddem. L-affiljati tagħha huma impjegaturi stabbiliti mill-bliet u l-muniċipalitajiet għall-forniment ta' servizzi pubbliċi.

Fl-2016, l-organizzazzjonijiet ta' min iħaddem mill-industrija telqu mill-AZZZ SR u r-RUZ u waqqfu organizzazzjoni ġdida ta' min iħaddem: l-Assoċjazzjoni tal-Unjins Industrijali (Asociacia priemyselnych zvazov, APZ), li, mill-2021, ilha l-Assoċjazzjoni tal-Unions Industrijali u t-Trasport (Asociacia priemyselnych zvazov a dopravy, APZD). L-AZZZ SR, RUZ, l-APZD u ZMOS jipparteċipaw fil-konsultazzjonijiet tripartitiċi fil-livell nazzjonali fl-HSR. Fl-2022, huma rrappreżentaw madwar 982,000 impjegat. ZMOS tipparteċipa wkoll f'negozjar kollettiv bejn diversi impjegaturi għall-konklużjoni ta' ftehimiet kollettivi għall-impjegati pubbliċi (impjegati li jwettqu attivitajiet għall-interess pubbliku). L-organizzazzjonijiet affiljati maż-ZMOS jimpjegaw madwar 142,000 persuna. Assoċjazzjonijiet kummerċjali liċenzjati, għaqdiet u ħaddiema oħra tas-snajja', u intrapriżi żgħar u ta' daqs medju huma organizzati fil-Federazzjoni Slovakka tal-Industrija tal-Artiġjanat (Slovenský živnostenský zväz, SZZ), b'madwar 20,000 membru. Huwa membru tal-APZD.

L-organizzazzjonijiet u l-konfederazzjonijiet ewlenin ta' min iħaddem

Mill-1993 sal-2004, sar djalogu soċjali tripartitiku nazzjonali fil-Kunsill ta' Kunċertazzjoni Ekonomika u Soċjali. Fl-2004, dan il-korp ingħata l-isem ġdid bħala l-Kunsill tas-Sħubija Ekonomika u Soċjali (RHSP) u, mill-2007, ilu jopera bħala l-HSR. L-HSR huwa korp ta' konsultazzjoni għad-djalogu soċjali bejn il-gvern u l-imsieħba soċjali. KOZ SR (min-naħa tal-impjegati) u RUZ, l-AZZZ SR u ZMOS (min-naħa ta' min iħaddem) jirrappreżentaw l-imsieħba soċjali fl-HSR. Id-djalogu soċjali tripartitiku normalment jittratta l-implimentazzjoni tal-politiki pubbliċi u l-adozzjoni ta' leġiżlazzjoni relatata mal-iżvilupp tal-ambjent tan-negozju, l-istandards tal-għajxien taċ-ċittadini u l-kundizzjonijiet tal-impjieg bħala l-aktar kwistjonijiet importanti.

Il-konklużjoni ta' patti soċjali fuq livell nazzjonali, imsejħa Generalna dohoda (ftehimiet ġenerali), hija riżultat sinifikanti ieħor tad-djalogu soċjali tripartitiku. Mill-1993 sal-2000, ġew konklużi seba' ftehimiet ġenerali fis-Slovakkja, iżda minn dak iż-żmien 'l hawn ma ġie konkluż l-ebda ftehim bħal dan. Matul il-kriżi ekonomika, l-adozzjoni ta' miżuri kontra l-kriżi ġiet diskussa l-ewwel fi djalogu soċjali tripartitiku fl-HSR. Id-djalogu soċjali tripartitiku settorjali jseħħ ukoll f'xi setturi. Pereżempju, is-setturi tat-trasport, tal-posta u tat-telekomunikazzjoni u s-settur tal-kura tas-saħħa huma eżempji ta' tripartiżmu settorjali. Fl-2013, l-Industrija Bipartitika (Priemyselna bipartita) ġiet stabbilita mill-imsieħba soċjali fl-industrija u l-kostruzzjoni, fost oħrajn, sabiex jippreparaw aħjar lilhom infushom għal konsultazzjonijiet tripartitiċi fl-HSR. L-APZ saret membru tal-HSR tripartitika fl-2018 (issa l-APZD) u SOS saret membru fl-2021. Bl-eċċezzjoni tal-2020, l-HSR iltaqa' regolarment f'konformità mal-iskeda miftiehma mas-sħab soċjali, madwar 10 darbiet fis-sena.

Korpi tripartitiċi u bipartitiċi ewlenin

Ir-rappreżentanza tal-impjegati hija rregolata mill-Kodiċi tax-Xogħol. Sal-2001, l-impjegati kienu rappreżentati biss mit-trejdjunjins. Mill-2002 'l hawn, l-impjegati setgħu jkunu rappreżentati jew mit-trejdjunjins jew mill-kunsilli tax-xogħol jew mill-fiduċjarji tal-impjegati. Mill-2003 'l hawn, ġie implimentat mezz doppju ta' rappreżentanza li permezz tiegħu l-kunsilli tax-xogħol jew il-fiduċjarji tal-impjegati jistgħu jeżistu flimkien mat-trejdjunjins fl-istabbilimenti.

Ir-rappreżentanti tal-impjegati għandhom id-dritt għall-informazzjoni, il-konsultazzjoni, il-kodeċiżjoni u l-kontroll tal-attivitajiet. Madankollu, it-trejdjunjins biss huma intitolati li jidħlu f'negozjar kollettiv. Fi stabbilimenti mingħajr ftehim kollettiv, il-kunsilli tax-xogħol jistgħu jikkonkludu ftehimiet mal-maniġment dwar l-impjiegi u l-kundizzjonijiet tax-xogħol (iżda dawn il-ftehimiet m'għandhomx l-istess status bħall-ftehimiet kollettivi). L-organizzazzjonijiet tat-trejdjunjins, il-membri tal-kunsilli tax-xogħol u l-fiduċjarji tal-impjegati jiġu eletti mill-impjegati tal-istabbilimenti. Fil-biċċa l-kbira tal-każijiet, il-korpi ewlenin li jirrappreżentaw l-impjegati fuq il-post tax-xogħol huma t-trejdjunjins. Id-dettalji dwar l-operat tat-trejdjunjins u l-kooperazzjoni tagħhom mal-maniġment normalment jiġu miftiehma fi ftehimiet kollettivi.

Ir-regolamentazzjoni, il-kompożizzjoni u l-kompetenzi tal-korpi