Atturi u istituzzjonijiet fis-Slovenja

Il-Ministeru tax-Xogħol, il-Familja, l-Affarijiet Soċjali u l-Opportunitajiet Indaqs (Ministrstvo za delo, družino, socialne zadeve in enake možnosti) jittratta prinċipalment id-djalogu soċjali u l-kundizzjonijiet tax-xogħol, inklużi s-saħħa u s-sigurtà fuq il-post tax-xogħol. L-għanijiet tagħha huma li tipprovdi l-qafas leġiżlattiv u l-informazzjoni, is-servizzi ta' konsulenza u għas-soluzzjoni tat-tilwim meħtieġa, u l-livell minimu ta' protezzjoni tal-ħaddiema, permezz tal-leġiżlazzjoni. L-oqsma ta' attività koperti mit-taqsima tas-saħħa u s-sigurtà fuq il-post tax-xogħol tal-ministeru jinkludu t-tfassil ta' atti u regolamenti oħra li jikkonċernaw is-saħħa u s-sigurtà fuq il-post tax-xogħol; Jikkoopera wkoll ma' ministeri oħra fl-abbozzar ta' regolamenti individwali. L-istat jipparteċipa wkoll f'konsultazzjoni jew negozjati tripartitiċi nazzjonali dwar kwistjonijiet ekonomiċi u soċjali u huwa sieħeb f'korpi tripartitiċi settorjali. L-istat kien involut ħafna fir-relazzjonijiet industrijali tas-settur pubbliku bħala min iħaddem. Dan jinkludi s-servizz pubbliku (l-amministrazzjoni tal-istat fil-livelli ċentrali, reġjonali u lokali), is-servizzi soċjali pubbliċi (bħas-saħħa u s-sigurtà fuq il-post tax-xogħol, l-edukazzjoni u l-kura tat-tfal) u l-intrapriżi industrijali u kummerċjali (bħas-servizzi postali u l-ferroviji).

L-Ispettorat tax-Xogħol tar-Repubblika tas-Slovenja jissorvelja l-implimentazzjoni tal-liġijiet, regolamenti oħra, kuntratti kollettivi u atti ġenerali li jirregolaw ir-relazzjonijiet tal-impjieg, il-paga u qligħ ieħor mill-impjieg, l-impjieg tal-ħaddiema f'pajjiżhom u barra mill-pajjiż, il-parteċipazzjoni tal-ħaddiema fil-ġestjoni, l-istrajks u s-sigurtà tal-ħaddiema fuq il-post tax-xogħol, sakemm ma jkunx speċifikat mod ieħor mir-regolamenti. Ħaddiem jista' jitlob protezzjoni ġudizzjarja quddiem qorti tax-xogħol kompetenti. Il-ħaddiem u min iħaddem jistgħu wkoll jaqblu li jsolvu tilwima permezz ta' medjazzjoni. L-organizzazzjonijiet rappreżentattivi tat-trejdjunjins u ta' min iħaddem jipproponu esperti tal-medjazzjoni għall-medjazzjoni f'każijiet individwali u arbitri għas-soluzzjoni ta' tilwim tax-xogħol. Id-dejta dwar l-esperti u l-arbitri tinżamm mill-Ministeru tax-Xogħol, il-Familja, l-Affarijiet Soċjali u l-Opportunitajiet Indaqs.

It-taqsima tas-saħħa u s-sigurtà fuq il-post tax-xogħol tal-Ministeru tax-Xogħol, il-Familja, l-Affarijiet Soċjali u l-Opportunitajiet Indaqs tissorvelja u tivvaluta s-sitwazzjoni fil-qasam tas-saħħa u s-sigurtà fuq il-post tax-xogħol.

Ir-rappreżentanza tat-trejdjunjins hija rregolata mil-Liġi dwar ir-Rappreżentanza tat-Trejdjunjins. L-Artikolu 6 ta' din il-liġi jistipula l-kriterji għar-rappreżentanza, li skonthom trejdjunjin rappreżentattiv irid ikun demokratiku, tippermetti sħubija volontarja, tkun attiva għal dawn l-aħħar sitt xhur, tkun indipendenti mill-korpi governattivi u minn min iħaddem, tkun iffinanzjata l-aktar permezz ta' miżati tas-sħubija u sorsi interni oħra, u jkollha ċertu numru ta' membri (mill-inqas 10% tal-impjegati f'fergħa partikolari, attività jew okkupazzjoni).

Ir-rappreżentanza tal-organizzazzjonijiet ta' min iħaddem mhijiex regolata minn liġi speċifika. Madankollu, huwa rregolat indirettament mill-Att dwar il-Ftehimiet Kollettivi. L-Artikolu 12 tal-att jistipula li meta jkun ġie konkluż ftehim kollettiv bejn trejdjunjins rappreżentattivi waħda jew aktar u organizzazzjoni rappreżentattiva waħda jew aktar ta' min iħaddem, waħda mill-partijiet tista' titlob lill-ministru tax-xogħol biex jestendi l-ftehim kollettiv għall-impjegaturi kollha fl-attività li għaliha jirreferi l-ftehim. F'dan il-każ, l-organizzazzjoni ta' min iħaddem trid timpjega aktar minn nofs il-ħaddiema kollha f'kumpaniji koperti mill-estensjoni.

Dwar ir-rappreżentanza tat-trejdjunjins

Ir-rappreżentanza tat-trejdjunjins hija ggarantita mill-Kostituzzjoni tar-Repubblika tas-Slovenja. L-Artikolu 76 tal-Kostituzzjoni jistipula li l-organizzazzjoni u l-ħidma tat-trejdjunjins, kif ukoll is-sħubija fit-trejdjunjins, huma ħielsa. Konsegwentement, m'hemm l-ebda restrizzjoni leġiżlattiva fir-rigward tad-dritt li wieħed jissieħeb fit-trejdjunjins.

Skont dejta mill-OECD u l-AIAS (2021), is-sħubija fi trejdjunjins kienet qed tonqos qabel il-kriżi finanzjarja (minn 43.7% tal-forza tax-xogħol fl-2003 għal 26.2% fl-2013), u kompliet tonqos matul il-kriżi.

Sħubija u densità tat-trejdjunjins, 2011–2019

Noti: * Il-proporzjon ta' impjegati li huma membri ta' trejdjunjin. ** In-numru totali ta' membri tat-trejdjunjins (inklużi ħaddiema li jaħdmu għal rashom u membri mhux attivi tal-unjin – jiġifieri, studenti, pensjonanti u persuni qiegħda) fil-livell nazzjonali.

Il-konfederazzjonijiet u l-federazzjonijiet ewlenin tat-trejdjunjins

L-aktar konfederazzjonijiet u federazzjonijiet importanti tat-trejdjunjins fis-Slovenja huma:

• ZSSS, l-akbar organizzazzjoni tal-unjin

• Il-Konfederazzjoni tat-Trejdjunjins tas-Settur Pubbliku (Konfederacija Sindikatov Javnega Sektorja Slovenije, KSJS)

• Il-Konfederazzjoni tat-Trejdjunjins tas-Slovenja Pergam (Konfederacija Sindikatov Slovenije Pergam, Pergam)

• Il-Konfederazzjoni tat-Trejdjunjins 90 tas-Slovenja (Konfederacija Sindikatov 90 Slovenije, KS90)

• Il-Konfederazzjoni Indipendenti tat-Trejdjunjins il-Ġodda tas-Slovenja (Konfederacija novih sindikatov Slovenije, KNSS)

• L-Unjin tat-Trejdjunjins tal-Ħaddiema tas-Slovenja – Solidarjetà (Zveza delavskih sindikatov Slovenije – Solidarnost, Solidarnost)

• Slovene Union of Trade Unions Alternativa (Slovenska zveza sindikatov Alternativa, Alternativa)

• Assoċjazzjoni tat-Trejdjunjins Rappreżentattivi tas-Slovenja (Zveza reprezentativnih sindikatov Slovenije, ZRSS)

• (Konfederacija slovenskih sindikatov, KSS)

Il-konfederazzjonijiet u l-federazzjonijiet ewlenin tat-trejdjunjins

Sorsi: Eurofound, 2014a; ZSSS, dejta interna

Dwar ir-rappreżentanza ta' min iħaddem

Is-sħubija f'organizzazzjonijiet ta' min iħaddem sofriet l-akbar tnaqqis tagħha meta tneħħiet is-sħubija obbligatorja fil-Kamra tal-Kummerċ u l-Industrija tas-Slovenja (Gospodarska zbornica Slovenije, GZS) fl-2006. Sentejn wara, kien f'55% ta 'min iħaddem (Glassner, 2013).

L-Assoċjazzjoni ta' Min Iħaddem tas-Slovenja (Združenje delodajalcev Slovenije, ZDS) kienet l-ewwel assoċjazzjoni ekonomika volontarja fis-Slovenja li tirrappreżenta u tipproteġi l-interessi ta' min iħaddem. Hija ssostni li nofs l-impjegati kollha fis-settur privat huma impjegati minn aktar minn 1,000 membru tagħha, li jirrappreżentaw aktar minn nofs il-kapital totali fis-Slovenja.

Is-sħubija u d-densità tal-organizzazzjonijiet ta' min iħaddem, 2012–2019 (%)

Noti: * Perċentwal ta' impjegati li jaħdmu fi stabbiliment li huwa membru ta' kwalunkwe organizzazzjoni ta' min iħaddem li hija involuta fin-negozjar kollettiv.

L-organizzazzjonijiet ewlenin ta' min iħaddem

L-organizzazzjonijiet intersettorjali l-aktar importanti ta' min iħaddem fis-Slovenja huma:

• GZS

• ZDS

• Il-Kamra tal-Kummerċ Slovena (Trgovinska zbornica Slovenije, TZS)

• Il-Kamra tal-Artiġjanat u n-Negozji ż-Żgħar tas-Slovenja (Obrtno-Podjetniška zbornica Slovenije, OZS)

• Assoċjazzjoni ta' Min Iħaddem fl-Artiġjanat u n-Negozji ż-Żgħar tas-Slovenja (Združenje delodajalcev obrti in podjetnikov Slovenije, ZDOPS)

Hemm erba' organizzazzjonijiet ta' min iħaddem bejn l-industriji fis-Slovenja, li kollha jilħqu l-limitu biex jitqiesu rappreżentattivi. L-erbgħa huma involuti fin-negozjar kollettiv bejn l-industriji u fi strutturi ta' djalogu soċjali bipartitiċi u tripartitiċi.

TZS tkopri biss is-settur tal-kummerċ u mhijiex involuta fin-negozjar kollettiv transsettorjali, iżda hija parti mill-istruttura tripartitika tad-djalogu soċjali.

L-organizzazzjonijiet u l-konfederazzjonijiet ewlenin ta' min iħaddem

Sorsi: Eurofound, 2014a; ZDS (reġistru tal-membri); TZS (reġistru tal-membri); OZS (mingħajr data); GZS (reġistru tal-membri)

Il-KES ġie stabbilit permezz ta' ftehim tripartitiku dwar il-politika tal-pagi fis-settur privat f'Ġunju 1994. Permezz ta' dan il-ftehim, il-gvern, l-organizzazzjonijiet ta' min iħaddem u t-trejdjunjins stabbilixxew korp ċentrali għall-kooperazzjoni tripartitika fis-Slovenja. Il-KES ikkontribwixxa b'mod sostanzjali għall-implimentazzjoni b'suċċess tar-riformi ekonomiċi u soċjali bażiċi u l-proċess ta' tranżizzjoni, kif ukoll it-tqarrib mal-UE u l-integrazzjoni fl-ekonomija internazzjonali. Barra minn hekk, għenet fl-infurzar tal-ġustizzja soċjali u l-paċi soċjali, li huma meqjusa bħala kruċjali għal żvilupp ekonomiku b'suċċess. Il-qasam ta' attività tal-KES jikkonċerna prinċipalment ir-relazzjonijiet industrijali, il-kundizzjonijiet tax-xogħol, il-leġiżlazzjoni tax-xogħol, id-drittijiet soċjali u l-politika dwar l-impjiegi; kwistjonijiet ekonomiċi u soċjali usa' oħra li jikkonċernaw lill-ħaddiema u l-familji tagħhom; u l-interessi ta' min iħaddem u l-politika tal-gvern.

Il-funzjoni primarja tal-KES hija konsultattiva, li jfisser li jieħu sehem attiv fit-tħejjija tal-leġiżlazzjoni u dokumenti oħra. Tista' wkoll toħroġ il-pożizzjoni tagħha stess dwar diversi kwistjonijiet, bħal dokumenti ta' ħidma u abbozzi ta' dokumenti (inkluż il-baġit tal-istat u l-memorandum baġitarju).

Il-KES għandu wkoll funzjoni ta' kważi negozjar (għalkemm ma jipparteċipax fin-negozjar kollettiv fis-sens proprju tiegħu), li jfisser li l-"ftehimiet soċjali", il-ftehimiet ta' politika dwar il-pagi u ftehimiet tripartitiċi oħra jiġu nnegozjati fil-qafas tiegħu.

Ir-Regoli ta' Proċedura emendati tal-KES ġew adottati f'Jannar 2017. Kull sieħeb issa huwa rappreżentat minn tmien membri. Din hija bidla milqugħa, peress li tirrifletti n-numru akbar ta' trejdjunjins.

Ir-Regoli ta' Proċedura tal-KES reġgħu ġew emendati fl-2019. Fil-kamp ta' applikazzjoni tal-ħidma tiegħu, il-KES għandu, fil-kapaċità tiegħu bħala parti interessata importanti, jipparteċipa fit-tħejjija tal-leġiżlazzjoni fl-oqsma ekonomiċi u soċjali li jittratta (qabel u matul id-diskussjoni pubblika tagħhom), billi jifformula pożizzjonijiet, opinjonijiet u rakkomandazzjonijiet dwar dokumenti ta' ħidma, abbozzi u proposti għal atti, regolamenti u ordnijiet proposti mill-gvern tar-Repubblika tas-Slovenja.

Korpi tripartitiċi u bipartitiċi ewlenin

Fil-livell tal-kumpaniji, hemm żewġ kanali ta' rappreżentanza: it-trejdjunjins tal-kumpaniji u l-kunsilli tax-xogħol/trustees tal-ħaddiema. Ir-riżultati tal-Eurofound tal-2019 European Company Survey jissuġġerixxu li l-amministraturi tal-ħwienet tat-trejdjunjins għandhom rwol prominenti fis-sistema b'żewġ kanali tas-Slovenja. Ir-riżultati jindikaw ukoll li fejn jeżistu forom doppji ta' rappreżentanza, it-trejdjunjins għandhom it-tendenza li jiffokaw l-aktar fuq in-negozjar kollettiv, filwaqt li l-kunsilli tax-xogħol huma l-aktar involuti fl-informazzjoni u l-konsultazzjoni. Fis-Slovenja, hemm demarkazzjoni tal-kompetenzi bejn il-kunsilli tax-xogħol u t-trejdjunjins. Il-leġiżlazzjoni tiddikjara li d-dritt tal-ħaddiema li jipparteċipaw fil-ġestjoni ma jistax jindaħal fid-drittijiet u d-dmirijiet tat-trejdjunjins u l-organizzazzjonijiet ta' min iħaddem biex jipproteġu l-interessi tal-membri tagħhom.

Skont il-Eurofound (2009), l-istrutturi ta' rappreżentanza tal-impjegati tas-Slovenja għandhom kopertura medja sa għolja meta mqabbla mal-Ewropa kollha kemm hi, bi 42 % tal-istabbilimenti involuti fl-istħarriġ u 66 % tal-ħaddiema koperti minn xi forma ta' korp, u 15 % oħra tal-istabbilimenti jużaw ir-rappreżentanza meta jkun meħtieġ. It-trejdjunjins għandhom l-ogħla prevalenza ta' rappreżentanza b'kanal wieħed (23 % tal-istabbilimenti li jkopru 25 % tal-impjegati). F'termini ta' kopertura tal-impjegati, ir-rappreżentanza b'żewġ kanali hija l-aktar mifruxa (15 % tal-istabbilimenti b'39 % tal-impjegati). Il-kunsilli tax-xogħlijiet bħala korpi rappreżentattivi b'kanal wieħed huma rari ħafna, u jseħħu l-aktar fi stabbilimenti iżgħar (4 % tal-istabbilimenti, li jkopru biss 2 % tal-impjegati).

Ir-regolamentazzjoni ta' dawn il-korpi hija kkodifikata kemm bil-liġi kif ukoll fi ftehimiet kollettivi.

Ir-regolamentazzjoni, il-kompożizzjoni u l-kompetenzi tal-korpi