Afwijzing van aansprakelijkheid: deze informatie is bedoeld als dienstverlening aan de lezer, maar is niet bewerkt door de Europese Stichting tot verbetering van de levens- of arbeidsomstandigheden. De inhoud valt onder de verantwoordelijkheid van de auteur(s).
De regeringspartijen - de liberale VVD en de sociaal-democratische PvdA - zoeken met een sociaal en tegelijk hard regeerakkoord steun bij de sociale partners. Het regeerakkoord wil de verzorgingsstaat, de woningmarkt en de arbeidsmarkt ingrijpend veranderen. Er moet een bezuiniging worden gerealiseerd van 16 miljard euro. Werkgevers- en werknemersvertegenwoordigers zijn kritisch over het akkoord, maar stellen zich ook constructief op.
De regeringspartijen, de liberale VVD en de sociaal-democratische PvdA, zoeken met een sociaal en tegelijk hard regeerakkoord steun bij de sociale partners. In het akkoord moet een bezuiniging worden gerealiseerd van 16 miljard euro. Het adagium is dat de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten gaan betalen, dus de beter bedeelden gaan verhoudingsgewijs meer betalen voor zorg, pensioen en de eigen woning. Heilige huisjes van beide partijen sneuvelden. Het akkoord is daarmee zowel hard als sociaal. Zo zal de AOW-leeftijd sneller omhoog gaan, maar wordt de pensioenopbouw voor hogere inkomens duurder. De plannen om de ww verder te verkorten zijn hard, maar het doel - meer banen - is weer sociaal. Het akkoord, dat eind oktober 2012 is gesloten, is bovendien sociaal doordat regelingen inkomensafhankelijk gemaakt worden en de belastingen voor de laagste inkomens worden verlicht. Voor de hogere inkomens worden de belastingen verhoogd en ook werkgevers krijgen te maken met hogere lasten.
Sociale partners betrokken doch kritisch
Het kabinet heeft op grond van het regeerakkoord direct contact gezocht met de sociale partners, omdat de regering het Nederlandse overlegmodel weer leven wil inblazen. Draagvlak wordt hier met name gezocht over grote kwesties zoals de arbeidsmarkthervorming. Omstreden is in dit plan dat activering van werklozen staat naast verkorting van de ww-duur en medeverantwoordelijkheid van de werkgever voor het vinden van een nieuwe baan voor de oud werknemer. De vakbeweging wil in de onderhandelingen meerdere, samenhangende onderwerpen bespreken: arbeidsmarkt, ontslagrecht, woningmarkt, de zorg, de pensioenen en de onderkant van de arbeidsmarkt en de arbeidsdeelname van werknemers met een handicap.
De verwachting is dat de sociale partners over de onderkant van de arbeidsmarkt met eigen voorstellen zullen komen. Het gaat dan om de samenvoeging van de bijstand, de sociale werkplaatsen en de arbeidsongeschiktheidsregeling voor jongeren in de Wajong. De vakbeweging was hier eerder zeer tegen gekant. Door de val van het vorige kabinet haalde het betreffende wetsvoorstel het niet. De samenvoeging van de drie voorzieningen staat nu weer op de agenda, en het is de vakbeweging veel waard als zij op deze plannen voor de meest kwetsbaren op de arbeidsmarkt en stempel kunnen drukken. Ook werkgevers hebben hun eigen kritiekpunten. Zo valt bij hen een quotum van 5% van het personeelsbestand te bestemmen voor arbeidsgehandicapten slecht, evenals het scholingsbudget voor ontslagen werknemers.
Werkgevers- en werknemersvertegenwoordigers eigen kritiekpunten
De vakbeweging op haar beurt is kritisch over de plannen voor de arbeidsmarkt wat flexibele arbeidscontracten en het ontslagrecht aangaat. Wat de ww betreft wordt de duur van de uitkering verkort van maximaal 38 maanden naar 12 maanden. Deze uitkering is nog verbonden aan het laatstverdiende loon, waarvan de uitkering 70% bedraagt. Vervolgens ontvangen werklozen 12 maanden een uitkering op bijstandsniveau, zonder de noodzaak het eigen vermogen aan te spreken. In de daaropvolgende periode zal zowel het eigen vermogen als het inkomen van de partner worden meegewogen in de uitkering. Uitzondering wordt hier gemaakt voor werklozen van 55 jaar en ouder, wier kansen op nieuw werk nagenoeg nihil zijn. Zij zullen, eenmaal in de bijstand belandt, geen vermogenstoets opgelegd krijgen waardoor zijn niet gedwongen zullen worden om ‘hun huis op te eten’.
Het sociaal-economisch beleid in het regeerakkoord moet een sociaal antwoord zijn op de economische crisis. De regering gaat er van uit dat de arbeidsmarkt flexibeler wordt door het ontslagrecht te versoepelen en de duur van de WW te verkorten. Vertegenwoordigers van de werkgevers benadrukken maatschappelijke consensus en laten zich niet in detail uit over deze kabinetsplannen. De vakbeweging stelt dat een economische crisis het verkeerde moment is om ontslagrecht te hervormen en de ww in te perken. Door verandering van het ontslagrecht wordt het voor werkgevers goedkoper om mensen te ontslaan. Een kortere en lagere ww spoort mensen aan sneller ander werk te aanvaarden. Alleen moet dat werk er wel zijn. Pas op langere termijn – met de verdere ontgroening en vergrijzing van de bevolking – bestaat er in een ruime arbeidsmarkt kans dat deze maatregelen wensen sneller aan het werk brengt. Maar in de huidige krappe arbeidsmarktsituatie kan hierover gerede twijfel bestaan.
Grunell, Marianne, University of Amsterdam, HSI