Tot voor kort was het binnen de EU normaal om in of vaak al voor het 65e levensjaar te stoppen met betaald werk en met pensioen te gaan. In de pensioenleeftijd bestaan echter verschillen tussen EU-lidstaten en zit een stijgende lijn.
Als gevolg van de generatie babyboomers gaan er op de arbeidsmarkt meer mensen met pensioen dan er bijkomen. De langere levensduur en lagere geboortecijfers binnen Europa liggen ten grondslag aan urgent EU-beleid om een langer werkzaam leven van Europeanen te stimuleren, opdat de duurzaamheid van het pensioenstelsel en de toereikendheid van sociale bescherming niet in gevaar komen. Diverse lidstaten hebben onlangs de pensioengerechtigde leeftijd verhoogd (Ierland tot 68 jaar in 2028 en Duitsland tot 67 jaar in 2031, bijvoorbeeld) of anderszins een langer werkzaam leven gestimuleerd. Ook willen steeds meer oudere werknemers graag langer blijven werken.
In haar witboek over pensioenen uit 2012 draagt de Europese Commissie initiatieven aan die oudere werknemers faciliteren om zo mogelijk te blijven werken en een groter pensioen op te bouwen. Tevens dienen lidstaten de verschillen tussen mannen en vrouwen in pensioengerechtigde leeftijd te overbruggen en onwettige verplichte pensioenleeftijden te herzien. Ten slotte heeft de Commissie ook de pensioenregelingen voor zware of gevaarlijke beroepen in Europa herzien, aan de hand van gesprekken over en aanbevelingen voor lopende hervormingen en beste praktijken tussen EU-lidstaten.
Door de jaren heen heeft Eurofound pensioenkwesties in EU-landen geëvalueerd middels studies naar de mogelijkheid tot vervroegde en gefaseerde uittreding, de combinatie van werk en deelpensioen, werk of vrijwilligerswerk na pensionering en pensioenskwesties. Recent onderzoek richt zich op kwesties zoals een langer werkzaam leven na de huidige pensioenleeftijd, werkvoorkeuren, inkomen en de kwaliteit van het bestaan.
Eurofound heeft de bevindingen van de derde Europese enquête over de kwaliteit van het bestaan geanalyseerd, onder meer ten aanzien van de voorkeuren van oudere werknemers op het gebied van arbeidstijd. Volgens deze enquête zou bijna de helft van de 50+-werknemers liever minder gaan werken, ook rekening houdend met hun financiële situatie. Van de gepensioneerden die momenteel geen betaald werk verrichten zou een aanzienlijk percentage eigenlijk minimaal een paar uur per week willen werken. Uit onderzoek blijkt ook dat werknemers via midcareer-evaluaties een beter beeld kunnen krijgen van de mogelijkheden voor een langer werkzaam leven en een hogere pensioenleeftijd.
De huidige situatie is dat oudere werknemers vaak al voor de wettelijke pensioenleeftijd uittreden door gezondheidsproblemen, handicaps en zorgtaken. Vele anderen willen eenvoudigweg minder gaan werken en hun werkduur beter op hun voorkeuren afstemmen. Mensen stimuleren en faciliteren om langer te blijven werken kan bijvoorbeeld door hun werkduur te beperken en tegelijkertijd hun inkomensverlies te compenseren door een deelpensioen of vergoeding. Eurofound heeft onderzoek gedaan naar het effect van dergelijke deelpensioenregelingen.
Ook na de pensioenleeftijd verrichten oudere werknemers in veel landen betaald werk. Onderzoek van Eurofound naar inkomen uit werk na pensionering in de EU omvat de beweegredenen van en de mogelijkheden voor gepensioneerden om betaald werk te ondernemen. In de studie wordt ingegaan op bedrijfsstrategieën om gepensioneerden te werven en te behouden, waarbij de mogelijke dilemma's en voordelen van betaald werk voor ouderen worden aangestipt. Ook is er een evaluatie van de mate waarin werk na pensionering wordt ingegeven door een ontoereikend inkomen bij gepensioneerden.
Voor veel uittreders is het pensioen een voorname bron van inkomsten. Recente hervormingen van pensioenstelsels richten zich op de duurzaamheid van publieke pensioenen en de verhoging van de effectieve pensioenleeftijd. Onderzoek van Eurofound naar de betrokkenheid van sociale partners bij pensioenhervorming binnen de EU overziet hervormingen in reactie op de economische en financiële crisis, met de nadruk op de rol van de sociale partners hierin vanaf 2008.
Door de vergrijzing in de EU is de sociale inclusie van ouderen, bijvoorbeeld door hen te stimuleren tot vrijwilligerswerk, een belangrijk agendapunt voor de Europese politiek. Uit een studie naar vrijwilligerswerk door ouderen in de EU komen beste praktijken in allerlei vrijwilligerswerk naar voren, evenals het verband met sociale inclusie. Het onderzoek bevat ook een analyse van maatregelen om de rol van vrijwilligerswerk bij de overgang van werk naar pensioen te vergroten.
In de meeste lidstaten gaan vrouwen eerder met pensioen dan mannen, ook omdat zij vaker zorg dragen voor afhankelijke personen. Gezien de plannen van veel landen om de pensioenleeftijd te verhogen, zal dit gegeven echter in de nabije toekomst waarschijnlijk ook veranderen. Om deze reden heeft Eurofound de positie van oudere vrouwelijke werknemers in Europa bestudeerd, alsook de prikkels om hun toegenomen arbeidsparticipatie te bestendigen en hun vervroegde uittreding te remmen.
