Profil życia zawodowego we Francji
Profil ten opisuje kluczowe cechy życia zawodowego we Francji. Ma on na celu dostarczenie odpowiednich informacji ogólnych na temat struktur, instytucji, podmiotów i odpowiednich przepisów dotyczących życia zawodowego.
Obejmuje to wskaźniki, dane i systemy regulacyjne dotyczące następujących aspektów: podmioty i instytucje, zbiorowe i indywidualne stosunki pracy, zdrowie i dobrostan, wynagrodzenie, czas pracy, umiejętności i szkolenia oraz równość i niedyskryminacja w pracy. Profile są systematycznie aktualizowane co dwa lata.
"Indywidualne stosunki pracy" odnoszą się do stosunków między danym pracownikiem a jego pracodawcą. Relacje te są kształtowane przez regulacje prawne oraz wyniki negocjacji partnerów społecznych w sprawie warunków korzystania z usług. W niniejszej części omówiono początek i koniec stosunku pracy oraz uprawnienia i obowiązki we Francji.
Wymogi dotyczące umowy o pracę
Minimalny wiek produkcyjny wynosi 18 lat, z odstępstwami dla osób w wieku 16 lat i starszych w przypadku niektórych ról w miejscu pracy, takich jak przyuczanie do zawodu. Umowa o pracę istnieje od momentu, w którym dana osoba (pracownik) zobowiązuje się do pracy dla innej osoby (pracodawcy) i pod jej kierownictwem. Umowy o pracę powinny być zawierane w formie pisemnej.
Procedury zwalniania i rozwiązywania umów o pracę
Umowa o pracę zakłada stan podporządkowania pracownikowi i przyznaje pracodawcy prawo do podjęcia działań dyscyplinarnych w przypadku przewinień. Zgodnie z art. 1232-1 kodeksu pracy zwolnienie musi być uzasadnione "rzeczywistą i poważną przyczyną". Pracodawca musi przestrzegać ścisłych procedur. Czynności te należy rozpocząć od osobistego doręczenia lub wysłania listem poleconym na adres domowy pracownika z zaproszeniem na spotkanie wstępne. Powody do rozważenia zwolnienia muszą być jasno określone, a zebranie musi odbyć się w terminie co najmniej pięciu dni po terminie, który ma zostać doręczony pracownikowi. W piśmie należy również poinformować pracownika, że ma on prawo do tego, aby na spotkaniu towarzyszył mu inny pracownik lub przedstawiciel pracowników. Reforma prawa pracy z 2017 r. uprościła, doprecyzowała i ujednoliciła przepisy proceduralne mające zastosowanie do zwolnień grupowych. Na przykład w nowym przepisie zaproponowano stosowanie wzoru zwolnienia pro forma i umożliwiono pracodawcy dostarczenie dodatkowych informacji przed sądem. Celem jest zmniejszenie liczby przypadków, w których pracodawca musi wypłacić odszkodowanie za zwolnienie, które uznaje się za niesprawiedliwe, ale w rzeczywistości opiera się na uzasadnionej przyczynie.
Inne procedury wypowiedzenia to rezygnacja (pracownik musi wykazać wyraźną i jednoznaczną wolę rezygnacji), przejście na emeryturę (z inicjatywy pracownika przed ukończeniem 70. roku życia lub z inicjatywy pracodawcy po ukończeniu przez pracownika 70. roku życia) oraz rozwiązanie umowy o pracę zarupture conventionnelle), które wiąże się z porozumieniem obu stron i podlega zatwierdzeniu przez inspekcję pracy.
Zerwanie umowy o pracę to forma rozwiązania umowy o pracę, która stała się bardzo powszechna, ponieważ zapewnia pewność prawa pracodawcy i umożliwia rozwiązanie umowy za obopólną zgodą. Według najnowszych dostępnych danych w 2021 r. zatwierdzono około 502 000 umów o wzajemnym rozwiązaniu umowy (w porównaniu z 284 000 w 2012 r.).
Urlop rodzicielski, macierzyński i ojcowski
W praktyce prawie wszystkie pracujące i bezrobotne matki korzystają z urlopu macierzyńskiego, a w 2013 r. 7 na 10 uprawnionych ojców wykorzystało urlop ojcowski (Antunez i Buisson, 2019). Od lipca 2021 r. urlop ojcowski został podwojony. Przed lipcem 2021 r. ojcowie korzystali z 11 dni urlopu ojcowskiego z dodatkiem wypłacanym przez system ubezpieczeń społecznych plus trzy dni urlopu z tytułu urodzenia dziecka przewidziane w Kodeksie pracy i wypłacane przez pracodawcę. Celem było dodanie kolejnych 14 dni, finansowanych przez system zabezpieczenia społecznego, aby osiągnąć docelowy okres 28 dni, z czego 7 dni było obowiązkowych.
Ustawowe uregulowania dotyczące urlopów
| Maternity leave | |
| Maximum duration | Mothers are required to take a minimum of 8 weeks’ maternity leave but are entitled to 16 weeks of leave (usually 6 weeks prior to the expected date of delivery and 10 weeks after). Two additional weeks prior to delivery may be awarded in the case of a pregnancy with complications. On a doctor’s recommendation, the mother may also take part of the prenatal leave after the birth. For a third child, leave is extended to 26 weeks (8 prenatal and 18 postnatal). Mothers expecting twins or triplets (or more babies) are entitled to 12 weeks and 24 weeks of prenatal leave, respectively, and 22 weeks of postnatal benefits. In the case of premature births (more than six weeks before the expected date of delivery), the period of maternity leave is increased by the number of days between the date of delivery and the date six weeks before the expected date of birth. |
| Reimbursement | 100%, but not more than €95.22 per day, since 1 January 2023. |
| Who pays? | Covered by national health insurance (Assurance maladie), unless a sectoral collective agreement obliges the employer to pay. |
| Legal basis | Social Security Code, sectoral collective agreements (if applicable). |
| Parental leave | |
| Maximum duration | The basic duration of parental leave for one child is one year, which is renewable twice – that is, up to three years in total. The period may not exceed the third birthday of the child. For more than one child, the period may be extended up to the time when the child goes to school. For three or more children born or adopted at the same time, the maximum period is six years and may not exceed the sixth birthday of the children. Both mothers and fathers may take parental leave. |
| Reimbursement | Employees do not receive a salary during parental leave, but may use time saved on their working time account. |
| Who pays? | Not applicable. |
| Legal basis | Labour Code. |
| Paternity leave | |
| Maximum duration | From 1 July 2021, for a single child, fathers may take 4 consecutive days immediately after the birth of the child, in addition to the 3 days’ ‘birth leave’ provided by the Labour Code. The father is entitled to take another 21 days of leave in the 4 months after the birth. In total, a father can take up to 28 days of leave. For more than one child, the second period of leave consists of 28 days. |
| Reimbursement | 100%, but not more than €95.22 per day, since 1 January 2023, if the father has contributed a sum above a certain threshold to social security for at least 10 months. The father must also have worked at least 150 hours in the 3 months prior to the start of the leave (or have contributed at least €11,692.28 in the 6 months prior to the start of the leave) and have ceased all paid employment, even if he works for several employers. |
| Who pays? | Covered by national health insurance. |
| Legal basis | Labour Code, Social Security Code. |
Urlop zdrowotny
Umowę o pracę pracownika, który przebywa na urlopie z powodu choroby, uważa się za zawieszoną. Nieobecność spowodowana chorobą nie może stanowić podstawy do rozwiązania stosunku pracy. Jednak w przypadku przedłużającego się lub powtarzającego się zwolnienia lekarskiego pracodawca może (pod pewnymi warunkami) być uprawniony do rozwiązania umowy o pracę z tego powodu, że nieobecność pracownika utrudnia prawidłowe funkcjonowanie firmy, a w konsekwencji firma jest zobowiązana do stałego zastąpienia pracownika. Pracownik będzie nadal otrzymywał wynagrodzenie w czasie swojej nieobecności, jeśli spełni określone warunki określone w Kodeksie pracy lub w obowiązującym układzie zbiorowym pracy, jeśli są one korzystniejsze. W czasie choroby, po trzydniowym okresie karencji, wynagrodzenie jest wypłacane przez krajowy system ubezpieczeń zdrowotnych.
Wiek emerytalny
Od czasu reformy emerytalnej w 2023 r. wiek emerytalny dla pracowników urodzonych po 1 stycznia 1968 r. wynosi 64 lata. Dla osób urodzonych przed 1 września 1961 r. jest to 62 lata. Następnie zwiększa się stopniowo od 62 lat i 3 miesięcy (dla pracowników urodzonych między 1 września 1961 r. a 31 grudnia 1961 r.) do 63 lat (dla osób urodzonych w 1963 r.) i wreszcie 64 lat (dla osób urodzonych w 1968 r.). Wcześniejsza emerytura jest możliwa. Pracownicy mogą przejść na emeryturę z pełną emeryturą przed osiągnięciem ustawowego wieku, jeśli rozpoczęli pracę w wieku 16, 18, 20 lub 21 lat. Wiek emerytalny jest również powiązany z liczbą lat opłacania składek na ubezpieczenia społeczne (od 161 do 172 kwartałów składek jest wymagane, w zależności od daty urodzenia pracownika, do uzyskania pełnej emerytury). Uznana niepełnosprawność daje również pracownikowi prawo do wcześniejszej emerytury. Nie ma różnicy w ustawowym wieku emerytalnym dla mężczyzn i kobiet.
