Akcje zbiorowe i spory w Irlandii

Akcja protestacyjna to każde działanie podjęte przez związek zawodowy, pracowników lub pracodawcę w trakcie sporu. Termin ten jest czasami używany w znaczeniu "strajku", ale w rzeczywistości obejmuje on znaczną liczbę innych form działania, w tym "zwolnienie", zakaz pracy w godzinach nadliczbowych, "pracę na rzecz rządzenia" i tak dalej.

W art. 8 ustawy o stosunkach pracy z 1990 r. strajk zdefiniowano jako:

zaprzestanie pracy przez jakąkolwiek liczbę lub grupę pracowników działających wspólnie lub uzgodniona odmowa lub odmowa kontynuowania pracy na rzecz pracodawcy, w ramach wspólnego porozumienia przez jakąkolwiek liczbę pracowników, dokonana w celu zmuszenia pracodawcy lub udzielenia pomocy innym pracownikom w zmuszeniu pracodawcy do zaakceptowania lub odrzucenia warunków zatrudnienia lub mających wpływ na zatrudnienie.

Akcja protestacyjna jest definiowana jako:

każde działanie, które wpływa lub może mieć wpływ na warunki umowy, wyraźne lub dorozumiane, i które jest podejmowane przez dowolną liczbę lub grupę pracowników działających w połączeniu lub we wspólnym porozumieniu, jako środek zmuszenia pracodawcy lub pomocy innym pracownikom w zmuszeniu pracodawcy do zaakceptowania lub odrzucenia warunków zatrudnienia lub mających wpływ na zatrudnienie.

W Irlandii nie ma wyraźnego "prawa do strajku"; przeciwnie, pracownicy są zwolnieni z kary, jeśli akcja protestacyjna, w którą się angażują, jest zgodna z prawem, zgodnie z ustawami o stosunkach pracy.

Strajk musi spełniać następujące kryteria, aby mógł zostać uwzględniony w statystykach sporów zbiorowych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS): (1) musi wiązać się z przerwą w pracy trwającą co najmniej jeden dzień; oraz (2) łączny stracony czas musi wynosić co najmniej 10 osobodni.

W ostatniej dekadzie oficjalne akcje strajkowe były najczęstsze w sektorze transportu publicznego, z głośnymi sporami w przedsiębiorstwie tramwajowym Luas i Bus Éireann oraz wśród nauczycieli szkół średnich. Ogólnie rzecz biorąc, liczba strajków w Irlandii utrzymuje się jednak na stosunkowo niskim poziomie.

Akcja nieoficjalna to inna forma akcji protestacyjnej, która albo nie jest formalnie usankcjonowana przez związek, albo nie jest przez niego zatwierdzona (znana również jako strajk "dzikiego kota"). Tego typu strajki są w Irlandii bardzo rzadkie. W ciągu ostatnich dziesięciu lat w sektorze transportu publicznego, w Dublin Bus i Irish Rail, miały miejsce nieoficjalne działania.

Przypadki strajków okupacyjnych w miejscu pracy były częstsze w trakcie i tuż po kryzysie finansowym i wynikającej z niego recesji. Mają one zwykle miejsce w przypadku, gdy praca została już przerwana (na przykład, gdy przedsiębiorstwo zaprzestało działalności), ale zaangażowani pracownicy nie otrzymali odprawy lub należnego wynagrodzenia. Głośne przykłady firm z Irlandii, których pracownicy uczestniczyli w strajkach okupacyjnych, to Vita Cortex, Lagan Brick i Paris Bakery.

Postępy w akcjach protestacyjnych w latach 2018–2021

Uwaga: n.d., niedostępne.

Źródło: GUS, Dane statystyczne dotyczące sporów zbiorowych

Mechanizmy rozstrzygania sporów zbiorowych

Komisja ds. Relacji w Miejscu Pracy została ustanowiona 1 października 2015 r. na mocy ustawy o stosunkach w miejscu pracy z 2015 r. Przejął on funkcje Krajowego Urzędu ds. Praw Pracowniczych, Komisji ds. Stosunków Pracy i Trybunału ds. Równości. Przejął on również niektóre funkcje Employment Appeals Tribunal. Funkcje odwoławcze Trybunału Apelacyjnego ds. Zatrudnienia zostały jednak przeniesione do Sądu Pracy, który jest obecnie jedynym organem odwoławczym dla wszystkich odwołań w sprawach dotyczących stosunków pracy.

Służba pojednawcza: Służba pojednawcza pomaga pracodawcom i ich pracownikom w rozwiązywaniu sporów, gdy nie udało im się osiągnąć porozumienia podczas własnych negocjacji. Urzędnik ds. stosunków pracy Komisji ds. Stosunków w Miejscu Pracy pełni funkcję przewodniczącego podczas posiedzeń mających na celu negocjowanie porozumienia. Większość spraw przekazanych do służby pojednawczej została rozstrzygnięta. Jeżeli nie dojdzie do porozumienia, a strony wyrażą taką wolę, spór może zostać skierowany do Sądu Pracy.

Sąd Pracy: Sąd Pracy prowadzi dochodzenia w sprawie zbiorowych sporów handlowych na podstawie ustaw o stosunkach pracy z lat 1946–2015. Może również badać – na wniosek Ministra Przedsiębiorczości, Handlu i Pracy – spory handlowe mające wpływ na społeczeństwo lub prowadzić dochodzenie w sprawie sporu handlowego o szczególnym znaczeniu i składać sprawozdania z jego ustaleń.

Indywidualne mechanizmy rozstrzygania sporów

Mediacja: Mediacja jest dobrowolnym procesem, w którym obie strony muszą wyrazić zgodę na udział i pracę nad rozwiązaniem problemu. Gwarantuje to, że wszystkie strony zostaną wysłuchane, a uczestnicy będą zaangażowani w znalezienie uzgodnionego rozwiązania. W ciągu ostatnich pięciu lat Komisja ds. Stosunków w Miejscu Pracy zwiększyła swoje możliwości w zakresie usług mediacyjnych i nadal promuje je jako drogę rozwiązywania sporów.

Służba Orzekająca: Służba Sądownicza (dawniej Służba Komisarza ds. Praw) bada spory, zażalenia i roszczenia zgłaszane przez osoby indywidualne lub małe grupy pracowników na podstawie przepisów prawa pracy wymienionych w załączniku 5 do ustawy o stosunkach w miejscu pracy z 2015 r. Sędziowie są niezależni w wykonywaniu swoich obowiązków i pełnią szeroki zakres funkcji zgodnie z tymi przepisami prawa pracy.

Zgodnie z ustawą o stosunkach w miejscu pracy z 2015 r. Sąd Pracy jest jedynym organem odwoławczym dla wszystkich odwołań dotyczących stosunków w miejscu pracy, w tym tych, które zostały wcześniej rozpatrzone przez Trybunał Apelacyjny ds. Zatrudnienia. Strona może odwołać się od decyzji arbitra za pośrednictwem Sądu Pracy.

Korzystanie z alternatywnych mechanizmów rozwiązywania sporów

Od lat dziewięćdziesiątych XX wieku coraz więcej firm w Irlandii zaczęło stosować praktyki alternatywnego rozwiązywania sporów (ADR) w celu rozwiązywania zarówno indywidualnych, jak i zbiorowych form konfliktów w miejscu pracy. Najnowsze dane z badania dotyczące zakresu ADR pochodzą jednak z 2019 r. Ogólne rozpowszechnienie i penetrację rynku pracy indywidualnymi i grupowymi praktykami ADR w 2019 r. przedstawiono w poniższych dwóch tabelach. Indywidualne formy ADR, inne niż korzystanie z usług ekspertów zewnętrznych działających jako mediatorzy, mediatorzy lub w innych powiązanych rolach, nadal nie były częste. Jednak rozpowszechnienie i rozpowszechnienie różnych form grupowych ADR było znacznie wyższe niż w latach poprzednich. Duży odsetek firm zgłosił, że przyjął lub skorzystał z jednej lub więcej form grupowego ADR, w tym negocjacji wspomaganych, burzy mózgów lub powiązanych technik rozwiązywania problemów oraz rokowań opartych na interesach. Stwierdzono, że te formy ADR objęły znaczną część siły roboczej.

Praktyki w zakresie rozpatrywania skarg indywidualnych w firmach w Irlandii, 2019 r.

Praktyki ADR w zakresie prowadzenia sporów grupowych w firmach w Irlandii, 2008 r.

Źródło: Na podstawie reprezentatywnej próby 505 przedsiębiorstw z sektora prywatnego i komercyjnego będących własnością państwa w Irlandii, zatrudniających co najmniej 20 pracowników w 2008 r. Aby uzyskać szczegółowe informacje na temat badania, zobacz Hann i in. (2009)