Profil życia zawodowego w Rumunii
Profil ten opisuje kluczowe cechy życia zawodowego w Rumunii. Ma on na celu dostarczenie istotnych informacji na temat struktur, instytucji i odpowiednich przepisów dotyczących życia zawodowego.
Obejmuje to wskaźniki, dane i systemy regulacyjne dotyczące następujących aspektów: podmioty i instytucje, zbiorowe i indywidualne stosunki pracy, zdrowie i dobrostan, wynagrodzenie, czas pracy, umiejętności i szkolenia oraz równość i niedyskryminacja w pracy. Profile są systematycznie aktualizowane co dwa lata.
Prawo do strajku reguluje Kodeks pracy oraz nowa ustawa o dialogu społecznym. Spory zbiorowe mogą toczyć się na szczeblu przedsiębiorstwa, sektora, kraju lub między grupami przedsiębiorstw. Z reguły spory pracownicze nie mogą być wszczynane, dopóki układ zbiorowy pracy obowiązuje na odpowiednim szczeblu. Wyjątek stanowi sytuacja, w której pracodawca nie przyzna zbiorowo uprawnień indywidualnych przewidzianych w obowiązujących układach zbiorowych oraz gdy spór został wszczęty przed sądem i nie został rozstrzygnięty w ciągu 45 dni. Na poziomie przedsiębiorstwa pracownicy przedsiębiorstwa, w którym przedstawicielska federacja związków zawodowych, do której zrzeszony jest zakładowy związek zawodowy, jest sygnatariuszem sektorowego układu zbiorowego, mogą wszcząć spór zbiorowy, jeżeli pracodawca odmawia przestrzegania obowiązującego sektorowego układu zbiorowego na warunkach określonych w przepisach.
Ustawa przewiduje też nową formę akcji protestacyjnej – strajki przeciwko polityce społecznej i gospodarczej rządu. Mogą one być inicjowane przez reprezentatywne federacje i konfederacje związków zawodowych.
W latach 2020 i 2021 liczba sporów pracowniczych zmniejszyła się w porównaniu z poprzednimi latami. Wynikało to z faktu, że w związku z pandemią COVID-19 obowiązywanie układów zbiorowych pracy zostało przedłużone na czas obowiązywania stanu wyjątkowego, a także na 90 dni po jego ustaniu. Do grudnia 2022 r. spory pracownicze nie mogły być wszczynane w okresie obowiązywania układu zbiorowego. Spory pracownicze są zgłaszane przez Ministerstwo Pracy i Solidarności Społecznej. W 2010 roku Narodowy Instytut Statystyczny przestał informować o strajkach.
Developments in industrial action, 2012–2021
| 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | Source | |
| Number of labour disputes | 23 labour disputes, involving 10,540 employees (71.73% participation rate): 8 resolved, 12 unresolved and 3 partially conciliated. | 22 labour disputes, involving 7,678 employees (91.57% participation rate): 11 resolved, 9 unresolved and 2 partially conciliated. | 19 labour disputes, involving 7,818 employees (59% participation rate): 5 resolved, 9 unresolved and 5 partially conciliated. | 35 labour disputes, involving 30,236 employees (52.97% participation rate): 9 resolved, 20 unresolved and 6 partially conciliated. | 30 labour disputes, involving 23,397 employees (63% participation rate): 13 resolved, 13 unresolved and 4 partially conciliated. | 21 labour disputes, involving 17,887 employees. | 26 labour disputes, involving 14,253 employees. | 26 labour disputes, involving 22,461 employees. | 6 labour disputes, involving 2,219 employees. | 2 labour disputes, involving 112 employees. | Ministry of Labour and Social Solidarity |
Note: No breakdown of resolved, partially conciliated and unresolved disputes available for 2017, 2018, 2019, 2020 or 2021. n.a., not available.
Mechanizmy rozstrzygania sporów zbiorowych
Nowa ustawa o dialogu społecznym przewiduje mechanizmy rozwiązywania sporów pracowniczych: pojednanie, mediację i arbitraż. Postępowanie pojednawcze, organizowane przez ministra pracy i ochrony socjalnej lub przez terytorialne inspektoraty pracy, jest obowiązkowe z mocy prawa.
Jeżeli strony zaangażowane w konflikt osiągną konsensus w trakcie postępowania pojednawczego, spór zbiorowy zostaje zamknięty. W przeciwnym razie strony konfliktu mają prawo do poddania się procedurom mediacji i arbitrażu.
Indywidualne mechanizmy rozstrzygania sporów
Indywidualne spory pracownicze są rozstrzygane przez sądy. Strony konfliktu mają możliwość skorzystania z procedury mediacji. Sądy właściwe do orzekania w sprawach rozstrzygania poszczególnych sporów są określone w ustawie. W Rumunii nie istnieją sądy pracy, a jedynie wydziały (departamenty) zajmujące się sporami pracowniczymi. Wniosek o wszczęcie postępowania w sprawie konfliktu pracowniczego przesyła się do sądu właściwego dla okręgu wyborczego osoby wnoszącej skargę. Główne aspekty objęte umową o pracę to jednostronne rozwiązanie indywidualnej umowy o pracę, aspekty finansowe oraz jednostronne zmiany postanowień umowy o pracę. Zgodnie z prawem maksymalny czas rozstrzygnięcia poszczególnych sporów pracowniczych wynosi 10 dni, ale w praktyce trwa to dłużej.
