Podmioty i instytucje w Słowenii

Ministerstwo Pracy, Rodziny, Spraw Socjalnych i Równości Szans (Ministrstvo za delo, družino, socialne zadeve in enake možnosti) zajmuje się głównie dialogiem społecznym i warunkami pracy, w tym bezpieczeństwem i higieną pracy. Jej celem jest zapewnienie niezbędnych ram prawnych i informacji, usług doradczych i w zakresie rozstrzygania sporów, a także minimalnego poziomu ochrony pracowników za pomocą prawodawstwa. Do obszarów działalności resortowej Sekcji Bezpieczeństwa i Higieny Pracy należy m.in. opracowywanie projektów ustaw i innych rozporządzeń dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy; Współpracuje również z innymi właściwymi ministerstwami przy opracowywaniu indywidualnych rozporządzeń. Państwo uczestniczy również w krajowych trójstronnych konsultacjach lub negocjacjach dotyczących kwestii gospodarczych i społecznych oraz jest partnerem w trójstronnych organach sektorowych. Państwo jest mocno zaangażowane w stosunki pracy w sektorze publicznym jako pracodawca. Obejmuje to służbę cywilną (administracja państwowa na szczeblu centralnym, regionalnym i lokalnym), publiczne usługi socjalne (takie jak bezpieczeństwo i higiena pracy, edukacja i opieka nad dziećmi) oraz przedsiębiorstwa przemysłowe i handlowe (takie jak usługi pocztowe i koleje).

Inspekcja Pracy Republiki Słowenii nadzoruje wdrażanie ustaw, innych przepisów, umów zbiorowych i aktów ogólnych, które regulują stosunki pracy, wynagrodzenie i inne zyski z zatrudnienia, zatrudnianie pracowników w kraju i za granicą, udział pracowników w zarządzaniu, strajki i bezpieczeństwo pracowników w miejscu pracy, chyba że przepisy stanowią inaczej. Pracownik może ubiegać się o ochronę sądową przed właściwym sądem pracy. Pracownik i pracodawca mogą również zgodzić się na rozstrzygnięcie sporu w drodze mediacji. Reprezentatywne organizacje związkowe i pracodawców proponują ekspertów ds. mediacji do mediacji w indywidualnych sprawach oraz arbitrów do rozstrzygania sporów pracowniczych. Dane o biegłych i arbitrach są przechowywane przez Ministerstwo Pracy, Rodziny, Spraw Społecznych i Równości Szans.

Sekcja Bezpieczeństwa i Higieny Pracy Ministerstwa Pracy, Rodziny, Spraw Społecznych i Równości Szans monitoruje i ocenia sytuację w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Reprezentatywność związków zawodowych reguluje ustawa o reprezentatywności związków zawodowych. Art. 6 tej ustawy określa kryteria reprezentatywności, zgodnie z którymi reprezentatywny związek zawodowy musi być demokratyczny, umożliwiać dobrowolne członkostwo, działać przez ostatnie pół roku, być niezależny od organów rządowych i pracodawców, być finansowany głównie ze składek członkowskich i innych źródeł wewnętrznych oraz mieć określoną liczbę członków (co najmniej 10% zatrudnionych w danym oddziale, działalności gospodarczej lub zawodu).

Reprezentatywność organizacji pracodawców nie jest uregulowana w ustawie szczególnej. Jest to jednak pośrednio uregulowane w ustawie o układach zbiorowych. Artykuł 12 tej ustawy stanowi, że w przypadku zawarcia układu zbiorowego między jednym lub kilkoma reprezentatywnymi organizacjami związkowymi a jedną lub kilkoma reprezentatywnymi organizacjami pracodawców, jedna ze stron może zwrócić się do ministra pracy o rozszerzenie układu zbiorowego na wszystkich pracodawców w branży, której dotyczy układ. Organizacja pracodawców w tym przypadku musi zatrudnić ponad połowę wszystkich pracowników w przedsiębiorstwach objętych rozszerzeniem.

O reprezentacji związków zawodowych

Reprezentacja związków zawodowych jest gwarantowana przez Konstytucję Republiki Słowenii. Art. 76 Konstytucji stanowi, że organizacja i praca związków zawodowych oraz przynależność do związków zawodowych są bezpłatne. W związku z tym nie ma ograniczeń prawnych dotyczących prawa do wstępowania do związków zawodowych.

Według danych OECD i AIAS (2021) członkostwo w związkach zawodowych spadało przed kryzysem finansowym (z 43,7% siły roboczej w 2003 r. do 26,2% w 2013 r.) i nadal spadało w czasie kryzysu.

Członkostwo w związkach zawodowych i liczebność w latach 2011–2019

Uwagi: * Odsetek pracowników, którzy są członkami związku zawodowego. ** Łączna liczba członków związków zawodowych (w tym osoby prowadzące działalność na własny rachunek i nieaktywni członkowie związków zawodowych – tj. studenci, emeryci i bezrobotni) na szczeblu krajowym. b.d., brak danych.

Główne konfederacje i federacje związków zawodowych

Najważniejszymi konfederacjami i federacjami związków zawodowych w Słowenii są:

• ZSSS, największa organizacja związkowa

• Konfederacja Związków Zawodowych Sektora Publicznego (Konfederacija Sindikatov Javnega Sektorja Slovenije, KSJS)

• Konfederacja Związków Zawodowych Słowenii Pergam (Konfederacija Sindikatov Slovenije Pergam, Pergam)

• Słoweńska Konfederacja Związków Zawodowych (Konfederacija Sindikatov 90 Slovenije, KS90)

• Niezależna Konfederacja Nowych Związków Zawodowych Słowenii (Konfederacija novih sindikatov Slovenije, KNSS)

• Związek Robotniczych Związków Zawodowych Słowenii – Solidarność (Zveza delavskih sindikatov Slovenije – Solidarnost, Solidarnost)

• Słoweński Związek Związków Zawodowych Alternativa (Slovenska zveza sindikatov Alternativa, Alternativa)

• Stowarzyszenie Reprezentatywnych Związków Zawodowych Słowenii (Zveza reprezentativnih sindikatov Slovenije, ZRSS)

• (Konfederacija slovenskih sindikatov, KSS)

Główne konfederacje i federacje związków zawodowych

Źródła: Eurofound, 2014a; ZSSS, dane wewnętrzne

O reprezentacji pracodawcy

Członkostwo w organizacjach pracodawców odnotowało największy spadek, gdy w 2006 r. zniesiono obowiązkowe członkostwo w Izbie Handlowo-Przemysłowej Słowenii (GZS). Dwa lata później było to już 55% pracodawców (Glassner, 2013).

Stowarzyszenie Pracodawców Słowenii (Združenje delodajalcev Slovenije, ZDS) było pierwszym dobrowolnym stowarzyszeniem gospodarczym w Słowenii reprezentującym i chroniącym interesy pracodawców. Twierdzi ona, że połowa wszystkich pracowników w sektorze prywatnym jest zatrudniona przez ponad 1000 jej członków, co stanowi ponad połowę całkowitego kapitału w Słowenii.

Członkostwo i gęstość członkostwa w organizacjach pracodawców, 2012–2019 (%)

Uwagi: * Odsetek pracowników zatrudnionych w przedsiębiorstwie, które jest członkiem jakiejkolwiek organizacji pracodawców uczestniczącej w rokowaniach zbiorowych. brak danych.

Główne organizacje pracodawców

Najważniejsze międzysektorowe organizacje pracodawców w Słowenii to:

• GZS

• ZDS (Szpital Śledczy)

• Słoweńska Izba Handlowa (Trgovinska zbornica Slovenije, TZS)

• Izba Rzemiosła i Małego Biznesu Słowenii (Obrtno-Podjetniška zbornica Slovenije, OZS)

• Stowarzyszenie Pracodawców Rzemiosła i Małego Przedsiębiorstwa Słowenii (Združenje delodajalcev obrti in podjetnikov Slovenije, ZDOPS)

W Słowenii istnieją cztery międzybranżowe organizacje pracodawców, z których wszystkie spełniają próg, aby można je było uznać za reprezentatywne. Wszyscy czterej uczestniczą w międzybranżowych rokowaniach zbiorowych oraz w dwu- i trójstronnych strukturach dialogu społecznego.

TZS obejmuje wyłącznie sektor handlu i nie uczestniczy w międzysektorowych rokowaniach zbiorowych, ale jest częścią trójstronnej struktury dialogu społecznego.

Główne organizacje i konfederacje pracodawców

Źródła: Eurofound, 2014a; ZDS (rejestr członków); TZS (rejestr członków); OZS (bez daty); GZS (rejestr członków)

Komitet Ekonomiczno-Społeczny został utworzony w czerwcu 1994 r. na mocy trójstronnego porozumienia w sprawie polityki wynagrodzeń w sektorze prywatnym. Na mocy tego porozumienia rząd, organizacje pracodawców i związki zawodowe utworzyły centralny organ współpracy trójstronnej w Słowenii. Europejski Korpus Solidarności w znacznym stopniu przyczynił się do pomyślnego wdrożenia podstawowych reform gospodarczych i społecznych oraz procesu transformacji, a także do zbliżenia z UE i integracji z gospodarką międzynarodową. Ponadto pomogła w egzekwowaniu sprawiedliwości społecznej i pokoju społecznego, które są postrzegane jako kluczowe dla pomyślnego rozwoju gospodarczego. Obszar działalności Europejskiego Korpusu Solidarności obejmuje głównie stosunki pracy, warunki pracy, prawo pracy, prawa socjalne i politykę zatrudnienia; inne szersze kwestie gospodarcze i społeczne, które dotyczą pracowników i ich rodzin; oraz interesy pracodawców i polityka rządu.

Podstawową funkcją RSG jest działalność konsultacyjna, co oznacza, że bierze ona aktywny udział w przygotowywaniu aktów prawnych i innych dokumentów. Może również wydawać własne stanowisko w różnych sprawach, takich jak dokumenty robocze i projekty dokumentów (w tym budżetu państwa i memorandum budżetowego).

Komitet Ekonomiczno-Społeczny pełni również funkcję quasi-rokowań zbiorowych (choć nie uczestniczy w rokowaniach zbiorowych we właściwym tego słowa znaczeniu), co oznacza, że w jego ramach negocjowane są "umowy społeczne", porozumienia w sprawie polityki wynagrodzeń i inne porozumienia trójstronne.

Zmieniony regulamin wewnętrzny ESC został przyjęty w styczniu 2017 r. Każdy partner jest teraz reprezentowany przez ośmiu członków. Jest to pożądana zmiana, ponieważ odzwierciedla większą liczbę związków zawodowych.

W 2019 r. regulamin wewnętrzny EKS został ponownie zmieniony. W ramach swoich prac EKS powinien, jako ważny interesariusz, uczestniczyć w przygotowywaniu prawodawstwa w dziedzinach gospodarczych i społecznych, którymi się zajmuje (przed publiczną dyskusją na ten temat i w jej trakcie), formułując stanowiska, opinie i zalecenia dotyczące dokumentów roboczych, projektów i wniosków dotyczących ustaw, rozporządzeń i zarządzeń proponowanych przez rząd Republiki Słowenii.

Główne organy trójstronne i dwustronne

Na poziomie przedsiębiorstwa istnieją dwa kanały reprezentacji: zakładowe związki zawodowe i rady zakładowe/powiernicy pracownicy. Wyniki przeprowadzonego przez Eurofound w 2019 r. badania europejskich przedsiębiorstw sugerują, że związkowi zarządcy sklepów odgrywają znaczącą rolę w systemie dwukanałowym w Słowenii. Wyniki wskazują również, że tam, gdzie istnieją podwójne formy reprezentacji, związki zawodowe koncentrują się głównie na rokowaniach zbiorowych, podczas gdy rady zakładowe są głównie zaangażowane w informowanie i konsultacje. W Słowenii istnieje rozgraniczenie kompetencji między radami zakładowymi a związkami zawodowymi. Przepisy stanowią, że prawo pracowników do udziału w zarządzaniu nie może naruszać praw i obowiązków związków zawodowych i organizacji pracodawców w zakresie ochrony interesów ich członków.

Według Eurofound (2009) struktury reprezentacji pracowników w Słowenii mają średni lub wysoki zasięg w porównaniu z całą Europą, przy czym 42 % zakładów objętych badaniem i 66 % pracowników jest objętych jakąś formą organu, a kolejne 15 % zakładów korzysta z reprezentacji w razie potrzeby. Związki zawodowe mają największą przewagę jednokanałowej reprezentacji (23 % zakładów pracy obejmuje 25 % pracowników). Jeśli chodzi o zasięg pracowników, najbardziej rozpowszechniona jest reprezentacja dwukanałowa (15% zakładów zatrudniających 39% pracowników). Rady zakładowe jako jednokanałowe organy przedstawicielskie są bardzo rzadkie i występują głównie w mniejszych zakładach pracy (4 % zakładów, obejmujących zaledwie 2 % pracowników).

Uregulowania prawne dotyczące tych organów są skodyfikowane zarówno w ustawie, jak i w układach zbiorowych.

Regulacja, skład i kompetencje organów