Οι μετανάστες αντιμετωπίζουν μακρύ δρόμο προς την ένταξή τους στην αγορά εργασίας της Ευρώπης

Η αποτελεσματική και έγκαιρη ένταξη των νέων μεταναστών στην αγορά εργασίας έχει καταστεί εξέχον ζήτημα στην πολιτική ατζέντα σε πολλά κράτη μέλη της ΕΕ. Αυτό δεν προκαλεί έκπληξη καθώς, εκτός από τη διευκόλυνση της κοινωνικής ένταξης, η ένταξη στην αγορά εργασίας είναι σημαντική για την ανακούφιση της πίεσης στα κοινωνικά συστήματα, αποτελεί μια οικονομικά ορθολογική απάντηση (στην προσφυγική κρίση) και μακροπρόθεσμα μπορεί να διευκολύνει τα προβλήματα της Ευρώπης με τη γήρανση του πληθυσμού και τη συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού. Επιπλέον, η αποτελεσματική και βιώσιμη ένταξη στην αγορά εργασίας μπορεί να βελτιώσει την κοινωνική συνοχή τόσο σε τοπικό επίπεδο όσο και στην κοινωνία στο σύνολό της – για παράδειγμα, μέσω των συναδέλφων τους στον χώρο εργασίας, οι νεοαφιχθέντες πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο μπορούν να συμμετέχουν περισσότερο σε κοινοτικό επίπεδο και σε άλλες κοινωνικές δραστηριότητες.

Όλες οι χώρες της ΕΕ έχουν πληγεί από την προσφυγική κρίση, πολλές από τις οποίες έχουν πληγεί άμεσα. Δεν είναι ένα ζήτημα που περιορίζεται στα εθνικά σύνορα, ούτε μπορεί να εξεταστεί μεμονωμένα. Η έκθεση του Eurofound σχετικά με τις προσεγγίσεις για την ένταξη των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο στην αγορά εργασίας εξετάζει τα πρακτικά μέτρα που έχουν ληφθεί στα διάφορα κράτη μέλη της ΕΕ. Σαφώς, η ένταξη αυτών των νέων μεταναστών στην αγορά εργασίας δεν είναι απλώς ζήτημα δεξιοτήτων ή νομικών διαδικασιών, αλλά περιλαμβάνει επίσης συνθήκες διαβίωσης, γεωγραφική κατανομή, κίνητρα για τους εργοδότες και εκπαίδευση.

Για παράδειγμα, οι συνθήκες διαβίωσης στα κέντρα υποδοχής είναι συχνά ανεπαρκείς για την προετοιμασία των ατόμων για την ένταξή τους στην αγορά εργασίας. Αναφέρεται υπερπληθυσμός και κακές συνθήκες, καθώς και έλλειψη καταλύματος. Και παρόλο που σχεδιάζεται η γεωγραφική κατανομή των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων εντός των επιμέρους χωρών, δεν υπάρχει καμία εγγύηση για ευκαιρίες απασχόλησης κοντά στα κέντρα υποδοχής και στις τοποθεσίες όπου φιλοξενούνται οι μετανάστες.

Διαφορετικές καταστάσεις για τους πρόσφυγες και τους αιτούντες άσυλο

Μπορεί επίσης να υπάρχουν έντονες διαφορές στην κατάσταση για τους πρόσφυγες (εκείνους με το επίσημα αναγνωρισμένο καθεστώς διεθνούς προστασίας) και τους αιτούντες άσυλο (εκείνους που έχουν υποβάλει αίτηση διεθνούς προστασίας και αναμένουν απόφαση). Η χρηματοδότηση των υπηρεσιών απασχόλησης για τους αιτούντες άσυλο είναι συχνά λιγότερο εδραιωμένη από ό,τι για τους πρόσφυγες, και η πρόσβαση σε αυτές τις υπηρεσίες δεν είναι τόσο απλή. Ομοίως, τα δικαιώματα κοινωνικής ασφάλισης για τους εργαζόμενους αιτούντες άσυλο διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών και συχνά οι κανόνες είναι λιγότερο ευνοϊκοί από ό,τι για άλλες ομάδες μεταναστών, συμπεριλαμβανομένων των προσφύγων.

Ένα άλλο ζωτικό ζήτημα είναι αυτό της εκπαίδευσης. Οι ειδικές ρυθμίσεις για τα παιδιά σχολικής ηλικίας των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο δεν είναι πάντα εγγυημένες, με ορισμένες χώρες να αναφέρουν προβλήματα χωρητικότητας, λέγοντας ότι τα σχολεία δεν είναι καλά προετοιμασμένα για να δεχτούν αυτή τη συγκεκριμένη ομάδα μαθητών. Αυτό μπορεί να προκαλέσει προβλήματα με την κοινωνική κινητικότητα στο μέλλον και να ενισχύσει τον κυκλικό χαρακτήρα της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.

Ο όγκος των νεοαφιχθέντων αιτούντων άσυλο από το 2015 έχει οδηγήσει σε αυξημένη χρήση προσωρινού ασύλου. Αυτό μπορεί να αποδυναμώσει τη θέση των προσφύγων στην αγορά εργασίας, καθώς μπορεί να αποτρέψει τους εργοδότες από το να τους προσλάβουν ή να τους προσφέρουν συμβάσεις μεγαλύτερης διάρκειας, καθώς είναι απρόθυμοι να επενδύσουν στην κατάρτιση.

Ζήτημα πρόσβασης, όχι κινήτρων

Παρά τα εμπόδια αυτά στην πρόσβαση στην αγορά εργασίας, υπάρχει η αντίληψη σε αρκετές χώρες ότι η έλλειψη κινήτρων για εργασία είναι το κυρίαρχο ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί, με ορισμένα κράτη μέλη να μειώνουν πρόσφατα ορισμένες κοινωνικές υπηρεσίες που δεν σχετίζονται με την απασχόληση και τα επιδόματα που παρέχονται στους αιτούντες άσυλο και/ή στους πρόσφυγες. Ωστόσο, τα μέτρα αυτά ενέχουν τον κίνδυνο περαιτέρω απομόνωσης των ατόμων από την αγορά εργασίας, καθώς δυσχεραίνουν τη διαβίωση των ενδιαφερομένων σε αξιοπρεπείς συνθήκες. Οι περιορισμοί στην οικογενειακή επανένωση ενδέχεται να έχουν παρόμοιο αντίκτυπο, αναβάλλοντας περαιτέρω την κοινωνική ένταξη (και την ένταξη στην αγορά εργασίας).

Οι πρόσφυγες και οι αιτούντες άσυλο αντιμετωπίζουν επίσης συγκεκριμένες προκλήσεις και διοικητικούς περιορισμούς όσον αφορά την αυτοαπασχόληση και, σε ορισμένες χώρες, τα μέτρα που αποσκοπούν στη διευκόλυνση της αυτοαπασχόλησης των προσφύγων είτε αποτελούν βασικές πρωτοβουλίες είτε απευθύνονται στους μετανάστες εν γένει και, ως εκ τούτου, δεν λαμβάνουν υπόψη τις ειδικές ανάγκες των προσφύγων.

Παρά τα συνεχιζόμενα αυτά ζητήματα, πρέπει να αναγνωριστεί ότι στις βασικές χώρες προορισμού υπάρχει ισχυρή πολιτική βούληση για την ένταξη των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο στην αγορά εργασίας το συντομότερο δυνατόν. Αναπτύσσεται ευρύτερη συναίνεση ότι η αποτελεσματική ένταξη των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για την Ευρώπη στο σύνολό της. Ωστόσο, απέχουμε πολύ από αυτόν τον στόχο και απαιτείται συντονισμένη προσπάθεια με τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων προκειμένου να γίνει πραγματικότητα η αποτελεσματική κοινωνική και οικονομική ένταξη των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο.

Αυτό το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στις Κοινωνική Ευρώπη

• Ηνωμένα Έθνη: Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων

Σχετικοί σύνδεσμοι

Ηνωμένα Έθνη: Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων

Δημοσίευμα: Προσεγγίσεις για την ένταξη των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο στην αγορά εργασίας: