Podmioty i instytucje w Finlandii

Ministerstwo Gospodarki i Zatrudnienia (Työ- ja elinkeinoministeriö) jest odpowiedzialne za zapewnienie funkcjonowania rynku pracy poprzez tworzenie środowiska sprzyjającego działalności przemysłowej i zatrudnieniu. Opracowuje i monitoruje przepisy prawa pracy. Ministerstwo Spraw Społecznych i Zdrowia (Sosiaali- ja terveysministeriö) jest odpowiedzialne za ustawodawstwo dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz kwestii równości. Regionalne wydziały ds. bezpieczeństwa i higieny pracy Regionalnych Agencji Administracji Państwowej (Aluehallintovirasto) są odpowiedzialne za regionalny nadzór nad bezpieczeństwem pracy.

Krajowe Biuro Rozjemcze (Valtakunnansovittelija) pomaga partnerom społecznym w sporach dotyczących układów zbiorowych, ułatwiając zawieranie wzajemnych porozumień, natomiast Sąd Pracy (Työtuomioistuin) zajmuje się sprawami między organizacjami pracodawców i pracowników w związku z domniemanymi naruszeniami układów zbiorowych i może zarządzić grzywny wyrównawcze. Sprawy sądowe dotyczące prawa pracy, które nie są związane z układami zbiorowymi pracy, są rozstrzygane przez sądy powszechne. Rzecznik Praw Obywatelskich ds. Współpracy (Yhteistoiminta-asiamies) monitoruje przestrzeganie przepisów prawa dotyczących reprezentacji pracowników, takich jak ustawa o współpracy wewnątrz przedsiębiorstw.

Nie ma ustawowych regulacji dotyczących reprezentatywności, z wyjątkiem głównych zasad rokowań zbiorowych zawartych w ustawie o układach zbiorowych. Ustawa określa następujące zasady:

Układem zbiorowym pracy w rozumieniu niniejszej ustawy jest każde porozumienie zawarte przez jednego lub więcej pracodawców lub zarejestrowane związki pracodawców i co najmniej jeden zarejestrowany związek pracowników, dotyczące warunków, które muszą być spełnione w umowach o pracę lub w zatrudnieniu w ogóle.

Do celów niniejszej ustawy "stowarzyszenie pracodawców" oznacza każde stowarzyszenie, którego szczególnym celem jest ochrona interesów pracodawców w dziedzinie zatrudnienia; a "stowarzyszenie pracowników" oznacza każde stowarzyszenie, którego szczególnym celem jest ochrona interesów pracowników w dziedzinie zatrudnienia.

O reprezentacji związków zawodowych

Zgodnie z ustawą o umowach o pracę wszyscy pracownicy, niezależnie od sektora, w którym są zatrudnieni, mają prawo wstępowania do związków zawodowych. Członkostwo w związkach zawodowych w Finlandii jest wysokie, a od 2011 r. zagęszczenie związków zawodowych utrzymuje się na poziomie około 70%. Czynnikiem przemawiającym za popularnością związków zawodowych jest udział związków zawodowych w systemach emerytalnych i emerytalnych, co czyni z nich gwaranta indywidualnego bezpieczeństwa, mimo że istnieją inne instytucje świadczące podobne usługi, które cieszą się coraz większą popularnością. Powodem normalizacji członkostwa w związkach zawodowych może być również fińska historia odgrywania przez związki zawodowe znaczenia w życiu zawodowym i polityce.

Członkostwo w związkach zawodowych i liczebność w latach 2011–2022

Uwagi: * Odsetek pracowników będących członkami związku zawodowego. ** Przynależność do związków zawodowych pracowników obliczona dla całkowitej liczby członków związku zawodowego i skorygowana, w razie potrzeby, o członków związków zawodowych spoza aktywnej, zależnej i zatrudnionej siły roboczej (tj. pracownicy na emeryturze, osoby prowadzące działalność na własny rachunek, studenci i bezrobotni). brak danych.

Główne konfederacje i federacje związków zawodowych

Trzy konfederacje związków zawodowych najwyższego szczebla to Centralna Organizacja Fińskich Związków Zawodowych (SAK) (Suomen Ammattiliittojen Keskusjärjestö), Fińska Konfederacja Zawodowców (STTK) oraz Konfederacja Związków Zawodowych Personelu Zawodowego i Kierowniczego w Finlandii (Akava). SAK reprezentuje głównie zawody robotnicze, podczas gdy STTK reprezentuje urzędników i urzędników (głównie pracowników umysłowych), a Akava jest konfederacją związków zawodowych dla osób z wykształceniem wyższym, zawodowym lub innym wyższym wykształceniem.

Główne konfederacje i federacje związków zawodowych

W 2014 r. dwa największe związki zawodowe najwyższego szczebla, SAK i STTK, rozpoczęły proces łączenia się. Fuzja została przewidziana na 2016 rok. Jego celem było zwiększenie centralizacji i potencjalnej siły przetargowej organizacji pracowniczych. Projekt został jednak porzucony w czerwcu 2016 r. po tym, jak kilka związków członkowskich STTK i niektóre związki członkowskie SAK zdecydowały się z niego wycofać.

W ostatnich latach STTK straciło związki członkowskie na rzecz Akavy. W 2016 r. Fiński Związek Zawodowy Policjantów SPJL (Suomen Poliisijärjestöjen liitto), liczący około 11 000 członków, przeszedł z STTK na Akawa, a w 2017 r. to samo zrobiły kolejne trzy związki zawodowe sektora publicznego o łącznej liczbie 5 700 członków. W latach 2018-2022 doszło do kilku fuzji związków zawodowych w ramach STTK; wśród nich znalazł się jeden z jej największych członków, Związek Zawodowy Pro (Ammattiliitto PRO). Fuzje związków zawodowych miały miejsce również pod parasolem SAK, na przykład gdy w 2018 r. połączyły się trzy związki zawodowe, tworząc jeden z największych związków zawodowych w kraju (RAU, 2018; ETUI, 2020 r.; PRO, 2020; Nousu, bez daty). Podczas rundy rokowań zbiorowych w 2022 r. związki zawodowe zrzeszone w SAK zintensyfikowały współpracę ze względu na zastój w negocjacjach zbiorowych w sektorze prywatnym (Wiadomości o związkach zawodowych z Finlandii, 2022).

O reprezentacji pracodawcy

Wszyscy pracodawcy mają prawo do wolności zrzeszania się, a członkostwo w organizacjach pracodawców w sektorze prywatnym jest dobrowolne. W 2010 r. gęstość zatrudnienia w organizacjach pracodawców utrzymywała się na stabilnym poziomie, a w 2017 r. wyniosła około 65%. Obserwuje się wyraźną tendencję do łączenia się organizacji i oczekuje się, że tendencja ta będzie się utrzymywać. Stosunkowo duże zagęszczenie organizacji pracodawców jest najprawdopodobniej związane z siłą, jaką organizacje pracownicze mają w układach zbiorowych.

Członkostwo w organizacjach pracodawców i ich liczebność, 2012–2022

Uwaga: * Odsetek pracowników zatrudnionych w przedsiębiorstwie, które jest członkiem jakiejkolwiek organizacji pracodawców uczestniczącej w rokowaniach zbiorowych. b.d., brak danych.

Główne organizacje pracodawców

EK jest wiodącą organizacją biznesową i reprezentuje cały sektor prywatny oraz przedsiębiorstwa każdej wielkości. W ostatnich latach EK straciła dwie znaczące organizacje członkowskie: Fińską Federację Przemysłu Leśnego (Metsäteollisuus), która opuściła ją w 2016 r., twierdząc, że potrzebuje lepiej ukierunkowanej promocji interesów, oraz Federację Pracodawców Transportu Drogowego ALT (Autoliikenteen työnantajaliitto), która opuściła ją w 2017 r., ponieważ EK nie uczestniczyła już w rokowaniach zbiorowych. ALT ma około 660 firm członkowskich zatrudniających 26 000 pracowników, a Metsäteollisuus ma 62 firmy członkowskie zatrudniające 42 000 pracowników.

Samorząd Terytorialny i Pracodawcy Powiatowi KT (Kuntatyönantajat) jest organizacją zrzeszającą pracodawców samorządowych, reprezentującą wszystkie fińskie władze lokalne, regionalne i wspólne. Negocjuje i zawiera układy zbiorowe dla gmin, regionów opieki społecznej oraz federacji gmin i regionów socjalnych, które zatrudniają łącznie około 434 000 osób (2021 r.) (KT, bez daty).

Urząd Rządu jako Pracodawcy VTML (Valtion työmarkkinalaitos) negocjuje i zawiera układy zbiorowe dla około 80 000 (2022) pracowników zatrudnionych dla państwa (Explore Administration, bez daty).

Kościelny Pracodawca (KiT) reprezentuje Fiński Kościół Ewangelicko-Luterański (Evankelis-luterilainen kirkko) jako pracodawcę i negocjuje układ zbiorowy dla około 20 000 pracowników pracujących w parafiach (JUKO, 2023).

Federacja Fińskich Przedsiębiorstw SY (Suomen Yrittäjät) ma największą liczbę członków spośród wszystkich federacji związanych z biznesem w Finlandii. Jej członkami jest ponad 115 000 przedsiębiorstw różnej wielkości (choć połowa członków to osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą) z całego kraju i obejmuje całe spektrum biznesowe. SY zostało założone w 1996 roku. Nie jest stroną negocjującą w rokowaniach zbiorowych.

Główne organizacje i konfederacje pracodawców

Uwaga: * W związku ze zmianą zasad przez EK umowy scentralizowane nie powinny już mieć miejsca, a w latach 2017–2018 nie podpisano żadnej umowy scentralizowanej. Tradycyjnie jednak organizacje centralne były głęboko zaangażowane w rokowania zbiorowe, a w latach 2017–2018 i 2019–2020 organizacje centralne wspierały i koordynowały działania swoich związków członkowskich w negocjacjach sektorowych.

Ze względu na silną tradycję współpracy trójstronnej w Finlandii istnieją różne dwustronne, a zwłaszcza trójstronne grupy robocze. Podczas gdy niektóre z nich mają bardziej stały charakter, inne są ustanawiane ad hoc, przez rząd lub na podstawie porozumień na szczeblu krajowym, w celu zbadania określonej kwestii. Najważniejszymi z nich są organy trójstronne na szczeblu krajowym wymienione w tabeli "Główne organy trójstronne i dwustronne", chociaż istnieją również mniejsze grupy dyskusyjne i regionalne fora trójstronne. Krajowe grupy robocze są bardzo wpływowe, ponieważ uczestniczą w kształtowaniu polityki w różnych dziedzinach we współpracy z rządem lub innymi podmiotami publicznymi. Obszary te obejmują kwestie związane z rokowaniami zbiorowymi, takie jak zmiany płac i kosztów, w których rząd chce umów dopasowanych do ogólnej sytuacji gospodarki. Inne ważne kwestie to konkurencyjność i zatrudnienie, a także bezrobocie i systemy emerytalne. W przypadku stałych organów często istnieją stałe mechanizmy konsultacji, natomiast ad hoc różnią się w zależności od przypadku.

Oprócz negocjacji politycznych, organy trójstronne i dwustronne stanowią fora dyskusyjne na rzecz rozwoju fińskiego życia zawodowego i zwiększania konkurencyjności międzynarodowej.

Główne organy trójstronne i dwustronne

Finlandia ma wysoki wskaźnik reprezentacji pracowników w miejscu pracy, przy czym reprezentacja pracowników jako całość wynosi 56% zakładów (Europejskie badanie przedsiębiorstw, 2019 r.). Reprezentacja pracownicza charakteryzuje się zasadniczo jednokanałową reprezentacją przez zarządców zakładów (luottamusmies), którzy są wybieralnymi przedstawicielami, zrzeszonymi w związkach zawodowych i których pozycja jest regulowana przez sektorowy układ zbiorowy. Stewardzi sklepowi są zazwyczaj powiązani z SAK lub STTK. Akava często ma niższy poziom reprezentacji pracowników na poziomie miejsca pracy, np. osoby kontaktowe (yhdyshenkilö lub yhteyshenkilö). Kierownicy zakładów są głównymi partnerami w procedurach informacyjnych i konsultacyjnych, a także w rokowaniach zbiorowych na poziomie zakładu. Układy zbiorowe przewidują, że kierownicy zakładów są obecni w miejscach pracy we wszystkich sektorach gospodarki. Wybór kierowników zakładów i ich kadencje są regulowane przez wewnętrzne statuty związków.

W zakładach pracy, w których nie ma związkowego zarządcy zakładu lub w przypadku, gdy w określonej grupie pracowników nie ma związkowego kierownika zakładu, może zostać wybrany kierownik zakładu bez przynależności do związku zawodowego (luottamusvaltuutettu). Stanowisko takich zarządców zakładów jest uregulowane ustawowo, a ich zadania są podobne do stewardów zakładowych zrzeszonych w związkach zawodowych.

Jeżeli żaden z tych typów kierowników zakładu nie został wybrany, pracownicy mogą wybrać przedstawiciela ds. współpracy (yhteistoimintaedustaja), który będzie ich reprezentował w negocjacjach i działaniach z pracodawcą dotyczących pracy, warunków pracy i pozycji pracowników w miejscu pracy. W negocjacjach i działaniach dotyczących współpracy między pracodawcą a pracownikiem, które obejmują więcej niż jedną grupę personelu, pracodawca i pracownicy mogą uzgodnić utworzenie rady zakładowej (yhteistoimintaneuvottelukunta) z udziałem przedstawicieli wszystkich stron w celu ułatwienia negocjacji. Stanowiska przedstawicieli ds. współpracy i rad zakładowych są określone w przepisach. Ustawa o współpracy w przedsiębiorstwach określa tematy, o których należy informować przedstawicieli pracowników i w których należy się z nimi konsultować, w tym m.in. kwestie ekonomiczne przedsiębiorstwa oraz perspektywy produkcji i zatrudnienia, statystyki dotyczące wynagrodzeń dla różnych kategorii pracowników, konsultacje w sprawie zmian w organizacji pracy i przypadków restrukturyzacji.

Pełnomocnik ds. bezpieczeństwa i higieny pracy (työsuojeluvaltuutettu) monitoruje kwestie bezpieczeństwa i higieny pracy w miejscach pracy zatrudniających 10 lub więcej pracowników. W miejscach pracy zatrudniających co najmniej 20 pracowników musi również istnieć komisja ds. bezpieczeństwa i higieny pracy (työsuojelutoimikunta), w której uczestniczą zarówno przedstawiciele pracodawcy, jak i pracowników, w tym wybrany przedstawiciel ds. bezpieczeństwa i higieny pracy.

W przedsiębiorstwach prywatnych zatrudniających co najmniej 150 pracowników pracownicy mają prawo do bycia reprezentowanym we właściwych organach przedsiębiorstwa (henkilöstön edustaja).

Delegatury związków zawodowych (ammattiosasto) to oddziały związków zawodowych zrzeszonych w SAK i STTK na szczeblu gminnym lub zakładowym. Zapewniają swoim członkom informacje, wsparcie, szkolenia i zajęcia rekreacyjne. Odpowiednikiem delegacji związków zawodowych w dużych zakładach pracy jest związek zawodowy (yritysyhdistys).

Regulacja, skład i kompetencje organów przedstawicielskich