Stakingen en geschillen in Kroatië

Het stakingsrecht (štrajk) en/of het recht om een solidariteitsstaking te houden (štrajk solidarnosti) bestaat voor werknemers, terwijl werkgevers werknemers alleen mogen uitsluiten als reactie op een reeds lopende staking. Een lock-out mag pas acht dagen na het begin van een staking beginnen. Artikel 205 van de Arbeidswet bepaalt dat vakbonden het recht hebben om op te roepen en te staken om de economische en sociale belangen van hun leden te beschermen en te bevorderen, of omdat er geen loon en vergoedingen zijn betaald. In elk geschil met betrekking tot het sluiten, wijzigen of vernieuwen van een collectieve overeenkomst berust het recht om op te roepen en een staking te organiseren bij vakbonden waarvan is vastgesteld dat ze representatief zijn voor collectieve onderhandelingen.

Een staking moet worden aangekondigd aan de werkgever, of aan de werkgeversvereniging, waartegen de staking is gericht, terwijl een solidariteitsstaking moet worden aangekondigd aan de werkgever in wiens gebouwen de staking wordt georganiseerd. In een brief waarin de staking wordt aangekondigd, moeten de redenen voor de staking worden vermeld; de plaats, datum en tijd van aanvang; en de wijze van uitvoering. Artikel 206 van de Arbeidswet bepaalt dat in het geval van een geschil dat kan leiden tot een staking of een andere vorm van collectieve actie, een bemiddelingsprocedure moet worden gevoerd, behalve wanneer de partijen overeenstemming hebben bereikt over een alternatieve methode voor de beslechting ervan. Bemiddeling wordt geleid door een onafhankelijke bemiddelaar die door de partijen bij een geschil wordt gekozen uit de lijst die door de GSV is opgesteld of in onderlinge overeenstemming.

Mechanismen voor collectieve geschillenbeslechting

Artikel 205 van de arbeidswet bepaalt dat een staking niet mag beginnen vóór de beëindiging van de bemiddelingsprocedure, wanneer een dergelijke procedure in deze wet is voorzien, of vóór de voltooiing van andere minnelijke geschillenbeslechtingsprocedures die door de partijen zijn overeengekomen.

Beslechting van geschillen door bemiddeling

De eerder genoemde verplichte bemiddeling wordt geleid door een bemiddelaar die door de partijen bij een geschil wordt gekozen uit de lijst die door de GSV is opgesteld of in onderlinge overeenstemming wordt bepaald. De vergoedingen voor bemiddelaars/mediators worden vastgesteld bij besluit van de minister van Arbeid op basis van een voorafgaand advies van de GSV en met instemming van de minister van Financiën. De minister moet, naast een voorafgaand advies van de GSV, een verordening vaststellen waarin de wijze van selectie van bemiddelaars/mediators, het verloop van de bemiddelingsprocedure en de uitvoering van de administratieve werkzaamheden die voor deze procedure nodig zijn, worden geregeld. Artikel 208 bepaalt de termijn voor de voltooiing van de bemiddelingsprocedure. Tenzij anders overeengekomen door de partijen bij een geschil, moet de verplichte bemiddeling waarin de arbeidswet voorziet, worden voltooid binnen vijf dagen na de indiening van informatie over het geschil bij de GSV of bij een staatsadministratie in een district dat verantwoordelijk is voor arbeidszaken.

Beslechting van geschillen door arbitrage

De artikelen 210 tot en met 212 van de Arbeidswet voorzien in de beslechting van geschillen door middel van arbitrage. Partijen bij een geschil kunnen overeenkomen hun collectieve arbeidsgeschil voor een arbitrage-instantie te brengen. De benoeming van een individuele arbiter of een arbitragecommissie en andere kwesties in verband met de arbitrageprocedure kunnen worden geregeld in een collectieve overeenkomst of in een overeenkomst tussen de partijen die is gesloten nadat het geschil is ontstaan. De kwesties die door arbitrage kunnen worden beslist, zijn uiteengezet in artikel 211. Dit artikel bepaalt hoe de partijen in hun overeenkomst om een geschil voor een arbitrage-instantie te brengen, de op te lossen kwestie moeten afbakenen. De arbitrage-instantie kan alleen uitspraak doen over de kwesties die haar door de partijen bij een geschil worden voorgelegd. Als een geschil betrekking heeft op de toepassing van wet- en regelgeving of een collectieve overeenkomst, baseert de arbitrage-instantie haar beslissing op de toepasselijke wet- en regelgeving of collectieve overeenkomst. Als een geschil betrekking heeft op het sluiten, wijzigen of hernieuwen van een collectieve overeenkomst, baseert het arbitrageorgaan zijn beslissing op billijkheidsgronden. Tenzij de partijen bij een geschil anders bepalen in een collectieve overeenkomst of een overeenkomst om een geschil voor een arbitrage-instantie te brengen, moet een arbitraal vonnis de redenen voor het vonnis bevatten. Tegen een arbitraal vonnis is geen beroep mogelijk. Indien een geschil betrekking heeft op het sluiten, wijzigen of hernieuwen van een collectieve overeenkomst, heeft de arbitrale uitspraak de rechtskracht en werking van een dergelijke overeenkomst.

Individuele geschillenbeslechtingsmechanismen

Artikel 209 van de Arbeidswet regelt de beslissingen van de partijen en de gevolgen daarvan en bepaalt dat partijen de bemiddelingsprocedure kunnen afsluiten met een overeenkomst. Een overeenkomst die wordt bereikt in geval van een geschil in verband met het sluiten, wijzigen of vernieuwen van een collectieve overeenkomst heeft de rechtskracht en het effect van een collectieve overeenkomst. Een overeenkomst die wordt bereikt in geval van een geschil over beloning en vergoeding kan worden gebruikt om overeenstemming te bereiken over de wijze en dynamiek van de betaling.

Uit gegevens van het voormalige Regeringsbureau voor Sociaal Partnerschap blijkt dat in 2012 100 zaken werden behandeld (45 schikkingen of voorwaardelijk geregelde zaken) en 137 zaken in 2013 (70 schikkingen) – een aanzienlijke stijging ten opzichte van de cijfers van 2011 van 100 zaken (46 afgehandeld). Zowel het aantal zaken als het percentage succesvol afgehandelde zaken is in 2014 gedaald en hoewel het absolute aantal zaken ook in 2015 en 2016 daalde, nam het percentage succesvol opgeloste zaken in beide jaren toe. In 2017 is het absolute aantal bemiddelingen in collectieve arbeidsgeschillen sterk toegenomen, terwijl het percentage succesvol opgeloste zaken met één procentpunt is gestegen. Het aantal zaken nam toe in 2018 en 2019, maar het percentage succesvol opgeloste zaken daalde. In 2020 daalde het aantal zaken aanzienlijk, terwijl het percentage succesvol opgeloste zaken licht daalde.

Gebruik van geschillenbeslechtingsmechanismen, 2012-2020

Opmerking: Gegevens zijn alleen beschikbaar tot 2020.

Bron: GSV, ongedateerd