Beroepsleven landprofiel voor Slowakije
Dit profiel beschrijft de belangrijkste kenmerken van het beroepsleven in Slowakije. Het is bedoeld om de relevante achtergrondinformatie te verstrekken over de structuren, instellingen, actoren en relevante regelgeving met betrekking tot het beroepsleven.
Dit omvat indicatoren, gegevens en regelgevingssystemen met betrekking tot de volgende aspecten: actoren en instellingen, collectieve en individuele arbeidsverhoudingen, gezondheid en welzijn, beloning, arbeidstijden, vaardigheden en opleiding, en gelijkheid en non-discriminatie op het werk. De profielen worden systematisch om de twee jaar bijgewerkt.
Tussen 2012 en 2022 is het bruto binnenlands product (bbp) per hoofd van de bevolking in Slowakije aanzienlijk gestegen, met 23,5%. Dit was een hoger groeipercentage dan de gemiddelde groei van de EU27 van 15,3% in dezelfde periode. Het werkloosheidspercentage daalde aanzienlijk in alle categorieën, met de grootste daling van de jeugdwerkloosheid, die in die periode met 15,4 procentpunten daalde tot 19,9% in 2022. Het totale werkloosheidspercentage bedroeg 6,1% in 2022, dicht bij het EU-gemiddelde van 6,2% in hetzelfde jaar. Met uitzondering van de arbeidsparticipatie van jongeren is de arbeidsparticipatie gestegen, waarbij het groeipercentage bijzonder hoog is voor vrouwen, met een stijging van 6,1 procentpunten van 2012 tot 2022.
Sinds 1 april 2002 regelt het arbeidswetboek (wet nr. 311/2001) de arbeidsvoorwaarden en de arbeidsverhoudingen in de particuliere en de publieke sector. Wet nr. 552/2003 en wet nr. 553/2003 regelen de arbeidsvoorwaarden in de openbare dienst. Sinds 1 juni 2017 zijn de arbeidsvoorwaarden in de overheidsdienst geregeld door wet nr. 55/2017. Werknemers worden van oudsher vertegenwoordigd door vakbonden en, als er geen vakbonden waren, door ondernemingsraden. Sinds 1 juli 2003 staat de arbeidswet echter ondernemingsraden toe in vakbondsondernemingen. Niettemin hebben alleen vakbonden het recht om bij collectieve onderhandelingen te worden betrokken.
Naast de arbeidswet zijn de arbeidsomstandigheden, met inbegrip van veiligheid en gezondheid op het werk, geregeld in wet nr. 124/2006. Collectieve onderhandelingen, met inbegrip van de uitbreiding van overeenkomsten en de oplossing van arbeidsconflicten, worden geregeld door Wet nr. 2/1991 inzake collectieve onderhandelingen.
Het huidige systeem van arbeidsverhoudingen werd gevormd in het begin van de jaren 1990, toen de organisaties van de sociale partners werden opgericht. De sociale dialoog vindt plaats op tripartiet en bipartiete niveau. De sociale partners worden door de regering geraadpleegd via een tripartiete sociale dialoog. De bipartiete sociale dialoog bestaat uit tweeledige collectieve onderhandelingen op sector- en bedrijfsniveau.
De arbeidsverhoudingen in Slowakije zijn meestal gericht op consensus en relatief vreedzaam. De meeste collectieve geschillen worden beslecht door middel van verzoening of bemiddeling, en slechts weinigen vereisen de arbitrageprocedure. Stakingen zijn zeldzaam en de geregistreerde collectieve geschillen leiden slechts bij uitzondering tot een staking.
Collectieve onderhandelingen spelen een belangrijke rol bij de vorming van arbeidsvoorwaarden en lonen. In Slowakije bestaan er geen collectieve arbeidsovereenkomsten op nationaal niveau. Collectieve onderhandelingen zijn vrijwillig, maar gesloten overeenkomsten zijn juridisch bindend. In de particuliere en de publieke sector worden collectieve arbeidsovereenkomsten tussen één werkgever en meerdere werkgevers gesloten. In de meeste relevante sectoren van de economie worden collectieve arbeidsovereenkomsten met meerdere werkgevers gesloten. Verlengingen van collectieve arbeidsovereenkomsten zijn toegestaan. In de publieke sector worden afzonderlijke multiwerkgevers-cao's (multisectoraal) gesloten voor civiele en openbare diensten.
De vakbondsdichtheid is afgenomen sinds de financiële crisis van 2008-2009, die leidde tot het verlies van duizenden banen. Het systeem van arbeidsverhoudingen werd echter niet noemenswaardig beïnvloed. Tijdens de crisis hebben de vakbonden hun activiteiten vooral gericht op het behoud van de werkgelegenheid in ondernemingen die door de recessie werden bedreigd, en hebben ze geen noemenswaardige sociale actie georganiseerd. De veranderingen in het systeem van arbeidsverhoudingen sinds de COVID-19-pandemie zijn gering geweest. De pandemie had in 2020 geen relevante gevolgen voor het stelsel van arbeidsverhoudingen, maar de sociale partners die deelnemen aan de tripartiete Economische en Sociale Raad (Hospodarska a socialna rada, HSR) werden zelden door de regering geraadpleegd over wijzigingen in de wetgeving.
