Vakbondsacties en geschillen in Oostenrijk

Juridisch gezien zijn er geen duidelijke beginselen vastgelegd voor de beoordeling van de rechtmatigheid en de gevolgen van geschillen en is er geen jurisprudentie van het Hooggerechtshof over dit onderwerp. De legitimiteit van stakingen als een vorm van vakbondsactie (Kampfmittel) door werknemers kan niet in de laatste plaats worden afgeleid uit de wettelijke bepalingen die de onpartijdigheid van de staat waarborgen. Deze legitimiteit is echter alleen van toepassing op stakingen die worden gezien als collectieve acties (Gesamtaktion) door werknemers. In het algemeen omvat dit elke vorm van contradictoire confrontatie over loon of andere arbeidsvoorwaarden tussen individuele werkgevers of werkgeversorganisaties enerzijds en vakbonden of groepen werknemers anderzijds. Vormen van vakbondsactie die in dergelijke geschillen worden gebruikt, zijn onder meer stakingen, uitsluitingen en boycots. In het geval van stakingsacties wordt in de rechtsleer een onderscheid gemaakt tussen een economische staking (wirtschaftlicher Streik), een politieke staking (politischer Streik), een officieuze staking (wilder Streik), een selectieve staking (Schwerpunktstreik), een symbolische staking die als waarschuwing wordt gebruikt (Warnstreik) en een gedeeltelijke staking (Teilstreik)). In het geval van lockouts wordt een onderscheid gemaakt tussen een offensieve lockout die een geschil initieert (Angriffsaussperrung) en een defensieve lockout als reactie op een aanval (Abwehraussperrung). Er zij echter op gewezen dat, aangezien er in Oostenrijk zo weinig arbeidsconflicten zijn, zelfs de benadering van de deskundigen in wezen theoretisch is.

Tussen 2011 en 2014 vonden kleine stakingen plaats (waarvan de grootste plaatsvond in 2011), terwijl er van 2015 tot 2017 geen stakingen waren (zoals ook het geval was tussen 2005 en 2010). Sinds 2018 vinden er jaarlijks stakingen plaats. De grootste vond plaats in 2018, met 37.923 deelnemende medewerkers en 71.468 verloren uren. In 2021 waren 5.032 mensen betrokken bij stakingen, wat bijdroeg aan de 11.368 verloren uren als gevolg van vakbondsacties.

Ontwikkelingen op het gebied van industriële acties, 2011-2021

Bronnen : WKÖ, 2023; ÖGB, ongedateerd

Mechanismen voor collectieve geschillenbeslechting

Op het niveau van de onderneming moet de ondernemingsraad, in het kader van zijn medezeggenschapsrecht op sociaal gebied, deelnemen aan de regeling van alle sociale aangelegenheden binnen de vestiging; voor sommige aangelegenheden heeft de raad het recht op "pariteit" – d.w.z. medebeslissingsrecht met werkgevers – en voor andere kan hij een beroep doen op een bemiddelings- en arbitragecommissie (Schlichtungsstelle)) indien met de werkgever geen overeenstemming kan worden bereikt. Deze raad, die is samengesteld uit een gelijk aantal vertegenwoordigers van de sociale partners, met een rechter die neutraal toezicht houdt, wordt ingesteld door de bevoegde arbeids- en socialezekerheidsrechtbank. Het bestuur heeft de taak om tussen partijen overeenstemming te bereiken over de betreffende kwestie en, indien dit niet lukt, zelf over de zaak te beslissen.

Individuele geschillenbeslechtingsmechanismen

In Oostenrijk vallen individuele arbeidsrechtelijke en arbeidsgeschillen onder de bevoegdheid van de gewone rechtbanken. In vergelijking met deze specifieke rechtsmechanismen zijn alternatieve geschillenbeslechtingsmethoden geen prominent kenmerk van het rechtssysteem van het land voor individuele geschillenbeslechting. Tot op zekere hoogte kan dit te wijten zijn aan de uitgesproken "corporatistische" structuur van de arbeidsverhoudingen van het land. In het geval van een individueel arbeids-/arbeidsgeschil zal de betrokken werknemer – met name als er geen ondernemingsraad in zijn bedrijf is – normaal gesproken contact opnemen met de relevante vakbond (als hij lid is) of de Kamer van Arbeid (Arbeiterkammer, AK) (waarvan het lidmaatschap verplicht is voor alle werknemers in de particuliere sector) om informatie te verkrijgen, Advies en bijstand in juridische procedures. In de meeste individuele arbeidsgeschillen probeert de AK of de vakbond in te grijpen (door contact op te nemen met de werkgever) om formele rechtszaken voor de rechter te omzeilen.

Gebruik van alternatieve mechanismen voor geschillenbeslechting

Er zijn geen officiële gegevens beschikbaar over het gebruik van alternatieve geschillenbeslechtingsmechanismen (zie het vorige hoofdstuk). De AK publiceert jaarlijks een prestatierapport, waarin zij verslag doet van het aantal en de soorten consultaties die zij voor haar leden heeft gevoerd, en over de middelen die zij voor haar leden zou kunnen terugvorderen in gerechtelijke en buitengerechtelijke procedures.