Jongeren

EU-context

Jeugdwerkgelegenheid en kwesties die jongeren aangaan, staan nog altijd hoog op de beleidsagenda van de EU en er is grote bezorgdheid over dat zij tot de voornaamste slachtoffers van de sociale en economische gevolgen van de COVID-19-crisis zullen behoren. Om te voorkomen dat de geschiedenis zich herhaalt en jongeren net als tijdens de vorige recessie de hoogste tol moeten betalen, heeft de Europese Commissie een versterkte jongerengarantie voorgesteld als concreet beleidsinstrument ter bestrijding van de gevolgen van COVID-19 op sociaal en werkgelegenheidsgebied. Het oogmerk van dit instrument is dat alle jongeren onder de dertig binnen vier maanden nadat zij werkloos zijn geworden of het formele onderwijs hebben verlaten, een deugdelijk aanbod krijgen voor een baan, vervolgonderwijs, een leerlingplaats of een stage.

Dit initiatief sluit aan op eerdere acties op Europees niveau. De mededeling van de Commissie van 2016 “Investeren in de jongeren van Europa” is bedoeld om jongeren te ondersteunen met een jongerenpakket. Het pakket is gericht op de bevordering van betere kansen op het vinden van een baan via de jongerengarantie en het in 2013 gestarte jongerenwerkgelegenheidsinitiatief, betere kansen dankzij onderwijs en opleiding, en betere kansen op solidariteit, leermobiliteit en participatie.

In dit kader wordt in de meest recente EU-strategie voor jongeren (2019-2027), die op 26 november 2018 is aangenomen, het raamwerk uiteengezet voor samenwerking met de lidstaten op het gebied van hun jeugdbeleid. De activiteiten zijn in drie groepen verdeeld volgens de kernthema’s “Betrokkenheid”, “Verbondenheid” en “Inspraak”.

In januari 2020 presenteerde de Commissie haar mededeling “Een sterk sociaal Europa voor rechtvaardige transities”. Daarmee legde zij de basis voor een actieplan voor uitvoering van de Europese pijler van sociale rechten, waarin ook de beoogde jongerengarantie is opgenomen.

Omdat met name ook jongeren kwetsbaar waren gebleken voor de ernstige sociale en economische gevolgen van de COVID-19-pandemie en beperkende maatregelen, kwam de Commissie in juli 2020 met een pakket ter ondersteuning van de jeugdwerkgelegenheid dat is opgebouwd rond vier onderdelen en dat is bedoeld om een “brug naar banen” te bieden voor de volgende generatie. De Commissie heeft een voorstel ingediend voor een aanbeveling van de Raad met als titel “Een brug naar banen – Versterking van de jongerengarantie”, tot vervanging van de aanbeveling van 2013. Dit initiatief speelt in op de behoefte van bedrijven aan een voldoende aanbod van relevante vaardigheden, met name met het oog op de groene en digitale transitie. De leeftijdsgroep die onder de jongerengarantie valt, is uitgebreid van 15-24 jaar tot 15-29 jaar. Het pakket omvat ook een voorstel over beroepsonderwijs en ‑opleiding, een nieuwe stimulans voor leerlingplaatsen en aanvullende maatregelen ter ondersteuning van de werkgelegenheid voor jongeren.

Het actieplan voor de Europese pijler van sociale rechten, dat werd voorgesteld door de Europese Commissie in maart 2021 en dat werd gevolgd door een verklaring tijdens de sociale top van Porto in mei 2021, bevat nieuwe, ambitieuze doelstellingen voor jongeren, zoals terugdringing van het percentage jongeren van 15-29 jaar die geen werk hebben en geen onderwijs of opleiding volgen van 12,6 % (2019) tot 9 % in 2030.

• EUR-Lex: Investeren in de jongeren van Europa
• Europese Commissie: EU-strategie voor jongeren
• Europese Commissie: Een sterk sociaal Europa voor rechtvaardige transities
• Europese Commissie: De versterkte jongerengarantie
• EUR-Lex: Ondersteuning van de werkgelegenheid voor jongeren: een brug naar banen voor de volgende generatie
• Europese Commissie: Het actieplan voor de Europese pijler van sociale rechten

Hoofdpunten

• Jongeren zijn sociaal en economisch hard getroffen door de snel stijgende werkloosheid na 2008. Het economische verlies dat de EU lijdt doordat zo veel jongeren buiten de arbeidsmarkt en het onderwijs staan, wordt geschat of meer dan 153 miljard EUR per jaar.
• De crisis van 2008-2013 heeft duidelijk gemaakt dat jongeren kwetsbaarder zijn voor economische recessie dan andere leeftijdsgroepen. In veel landen van de EU liep de jeugdwerkloosheid op tot boven de 40 %, terwijl het percentage jongeren dat geen werk had en geen onderwijs of opleiding volgde (NEET), een recordhoogte van 16 % van de totale EU-bevolking tussen 15 en 29 jaar bereikte.
• In weerwil van de beleidsinspanningen van de EU en de lidstaten om jongeren te ondersteunen in de nasleep van de financiële crisis van 2008, werden zij ook tijdens de COVID-19-crisis het meest getroffen door het verlies van hun baan. Jongeren van 18-29 jaar zijn oververtegenwoordigd in de sectoren die het meest gebukt gingen onder de beperkingen tijdens de pandemie, en zij hebben vaker een tijdelijke of deeltijdbaan. Van de respondenten in deze leeftijdsgroep die deelnamen aan ten minste twee ronden van de e-enquête Leven, werken en COVID-19, antwoordde 12 % dat zij hun baan waren kwijtgeraakt, terwijl ook 12 % van de studenten te maken had met werkloosheid.
• Werkloze of inactieve jongeren hadden tijdens de pandemie het vaakst te maken met onzekere huisvesting (17 % in het voorjaar van 2021) en zeiden moeite te hebben rond te komen (43 %) en geen spaargeld te hebben (39 %). Meer dan de helft van de jongeren gaf evenwel aan dat zij bij hun ouders woonden, wat hun enige zekerheid bood. Als actieve deelname niet mogelijk is voor jongeren, is de kans groot dat zij langdurig op afstand van onderwijs en arbeidsmarkt blijven staan, met alle gevolgen van dien voor hun eigen toekomst en die van de samenleving.
• De COVID-19-crisis had een onevenredig groot effect op de levenstevredenheid en het geestelijk welzijn van jongeren in vergelijking met oudere groepen. Met het versoepelen van de maatregelen tussen de lente en de zomer van 2020 tekende zich een verbetering af, maar in het voorjaar van 2021 werd met de terugkeer van beperkingen en schoolsluitingen het dieptepunt bereikt: naast de afname van levenstevredenheid en geestelijk welzijn riskeerde bijna twee derde van de jongeren depressief te worden.
• Het vertrouwen van jongeren in instellingen bleef over het algemeen ook groter dan dat van andere groepen, ook al werden zij het zwaarst getroffen door de COVID-19-crisis, wat betreft hun geestelijke gezondheid en werk. Beleidsmakers doen er goed aan voort te bouwen op dit sociaal kapitaal en ervoor te zorgen dat investering in jongeren bovenaan de beleidsagenda van de EU blijft.
• Er is een breed scala aan maatregelen ingevoerd om jongeren tijdens de pandemie te ondersteunen. Voorbeelden zijn de versterkte Europese jongerengarantie, nationale initiatieven om voortijdige schoolverlating te voorkomen en maatregelen om drempels voor bestaande financiële steun en sociale bescherming, specifiek voor jongeren, weg te nemen. Veel van die beleidsinitiatieven waren echter van tijdelijke aard. Om te zorgen voor meer weerbaarheid in toekomstige crises, is het van cruciaal belang dat beleidsmakers prioriteit geven aan langetermijnmaatregelen voor jongeren, zoals permanente verbetering van de toegang tot werk en leerlingplaatsen en maatregelen om de baanzekerheid te vergroten.

Eurofound has carried out a large body of work on youth issues related to employment, quality of life and social cohesion. In light of the economic and social crisis following the COVID-19 pandemic, research continues to look at issues affecting young people in several topic areas, particularly employment and labour markets, living conditions and quality of life, as well as access to public services.

COVID-19 and its impact on young people

Eurofound’s unique e-survey, Living, working and COVID-19, provides an insight into the impact of the pandemic on people's lives, including young people, with the aim of helping policymakers shape the response to this crisis. Carried out in several rounds, it allows for comparison of the challenges facing young people during the different stages of living through the pandemic.  

Building on this research, Eurofound has analysed the impact of COVID-19 on young people in the EU in terms of employment, their economic situation, social exclusion, mental well-being and trust in institutions. It also provides an overview of the policy measures put in place to reduce the economic and social impact of the pandemic on young people. 

• Publication: Impact of COVID-19 on young people in the EU
• Database: EU PolicyWatch
• Blog: Youth in a time of COVID
• Event: Watch the webinar - Being young in the COVID-19 pandemic
• Blog: Is history repeating itself? The impact of the COVID-19 crisis on youth

2008–2013 crisis and jobs

In the aftermath of the 2008–2013 crisis, EU unemployment soared to alarming levels, hitting 20% for those aged 15–29 and reaching even higher levels in individual Member States. With the help of the Young Guarantee and other measures, youth unemployment has recovered in recent years, finally reaching pre-crisis levels in 2019. But the questions remain as to where the jobs are and how young people can be helped, particularly those who are disengaged from the labour market over the long term. The reinforced Youth Guarantee will be crucial here in reacting to the COVID-19 crisis and in avoiding another sharp increase in youth unemployment. Eurofound's research provides a broad range of inputs to the development of youth policy, looking at:

• long-term unemployed youth
• start-up support for young people
• youth entrepreneurship in Europe
• mapping youth transitions in Europe
• youth and work and policy pointers aimed at improving this aspect of life for young people
• helping young workers during the crisis and the contributions of social partners and public authorities
• experiences of the Youth Guarantee in Finland and Sweden
• young people not in employment, education or training.

The focus of research has recently been adapted to examine the effects of COVID-19 on young people in Europe.

NEETs and exclusion

Alongside high unemployment, since 2008 the Member States have been dealing with the disproportionate impact of the recession on young people under 30, even those with higher levels of education. The number of those aged 15–29 who were not in employment, education or training (NEET) rose rapidly after 2008, but had been declining again since 2014, returning to pre-crisis levels by 2018. Yet the rates remained high in some Member States, particularly Italy and Greece. Eurofound seeks to understand the economic and social consequences of youth disengagement from the labour market and education.

Research on the impact of COVID-19 on young people has focused on the economic and social situation of young people at the onset of the pandemic, particularly NEETs. It describes the labour market participation of young people during the period 2007–2020 and discusses the characteristics and diversity of NEETs.

• Topic: NEETs

Some young people face particular difficulties in accessing employment: for example, those who have a disability or other health problem are 40% more likely of becoming NEET than others. A policy of active inclusion is seen as the most appropriate for addressing these difficulties. Eurofound has analysed active inclusion policy for young people with disabilities or health problems in 11 EU Member States.

Youth dimension in Eurofound’s surveys

The youth dimension is relevant across many areas of Eurofound research, including its surveys.

The Living, working and COVID-19 e-survey, carried out in several rounds in 2020 and 2021, explores the impact of the pandemic across age groups. Topics affecting young people include job loss and insecurity, mental well-being, social exclusion and optimism about the future, experiences with online education, trust in institutions and access to public services. The findings show that young people are again being hard-hit by the social and economic impacts of yet another crisis.   

• Publication: Living, working and COVID-19 (Update April 2021): Mental health and trust decline across EU as pandemic enters another year 
• Data: Living, working and COVID-19 data

The European Quality of Life Survey (EQLS) 2016 found important differences between age groups in relation to quality of life, social inclusion, the quality of society and access to public services. EQLS data have also been used to compile a policy brief on the social situation of young people in Europe.

• Survey: European Quality of Life Surveys (EQLS)

The European Working Conditions Survey (EWCS) 2010 revealed that some aspects of the working conditions of young workers (under 25) differ considerably from those of older workers. Data from the EWCS 2015 have shown that the skills gap between younger and older workers is gradually closing.

• Survey: European Working Conditions Surveys (EWCS)

Eurofound’s COVID-19 survey used various questions from the EQLS and EWCS, adapting them where necessary for the purpose of the survey.