Zmiany w stosunkach pracy w państwach członkowskich w latach 2023–2024

W różnych krajach powstały nowe związki zawodowe i/lub stowarzyszenia przedsiębiorców obejmujące szeroki zakres sektorów. Zmiany te wskazują na stopniową adaptację stosunków pracy i ilustrują, w jaki sposób różne interesy prowadzą do ewolucji, a nie do rewolucji, przy czym nadal istnieją pewne napięcia, które mogą wywołać dalszy rozwój sytuacji w przyszłości.  

Na Malciepowstały trzy nowe związki zawodowe: Związek Pracowników AGV Malta, Związek Praktyków Bezpieczeństwa i Higieny Pracy oraz Związek Pracowników Bezpieczeństwa C.A.M.C.

W Hiszpaniipowstały nowe związki zawodowe, które reprezentują pracowników administracji publicznej (pracownicy komunalni, policjanci i urzędnicy służby cywilnej), edukacji (nauczyciele w Andaluzji i Madrycie oraz pracownicy prywatnej edukacji), opieki zdrowotnej (technicy ratownictwa medycznego w Madrycie), rolnictwa i rybołówstwa, transportu i logistyki (pracownicy magazynów, stewardesy, sztauerzy) oraz sztuki i kultury (muzycy, artyści dubbingowi). Wiele z tych nowych organizacji jest stowarzyszonych z krajowymi federacjami związkowymi, takimi jak Generalna Konfederacja Pracy (Confederación General del Trabajo, CGT) i Krajowa Konfederacja Pracy (Confederación Nacional del Trabajo, CNT), a także z niezależnymi grupami pracowniczymi.

W Hiszpanii powstały również nowe stowarzyszenia biznesowe, przede wszystkim w sektorze turystyki i hotelarstwa, rolnictwa, żywności, transportu i mobilności (dostawcy usług taksówkarskich i logistycznych), centrów handlowych i stref przemysłowych oraz kultury (promocja muzyki i sztuki widowiskowe). Ponadto istnieją podobne organizacje w dziedzinie opieki zdrowotnej, usług społecznych, edukacji i innowacji, a także regionalne konfederacje biznesowe i stowarzyszenia wielosektorowe.

W Szwecjiosiem przedsiębiorstw żeglugowych oddzieliło się od głównej organizacji pracodawców w sektorze morskim, Szwedzkiej Konfederacji Przedsiębiorstw Transportowych (Sjöfartens Arbetsgivareförbund, SARF), tworząc nową organizację pracodawców, Szwedzką Organizację Armatorów (Sveriges Rederiorganisation, SRO). W rundach negocjacyjnych w 2025 r. organizacja subregionalna zamierza negocjować układy zbiorowe pracy w imieniu swoich członków (Sjöfartstidningen, 2024; Sveriges Rederiorganisation, 2024).

Szwedzki Związek Zawodowy Pracowników Sceny i Kultury (Scen- och Kulturarbetarnas förbund, SOKAF) powstał w 2022 roku w celu zrzeszania pracowników sektora sztuk widowiskowych i kultury. W 2024 r. powstający związek zawodowy znalazł się w centrum sprawy wszczętej na podstawie krajowej ustawy o czasie pracy. Ustawa zakazuje pracy w porze nocnej, chyba że jest to konieczne ze względów społecznych (np. służby ratownicze), zatwierdzone przez centralną organizację pracowniczą lub zwolnione przez Szwedzki Urząd Inspekcji Pracy (WEA). Niektóre kluby ze striptizem próbowały rozwiązać ten problem, podpisując układ zbiorowy pracy z SOKAF, aby działać po północy. WEA orzekła jednak, że SOKAF nie jest "centralną partią związkową", ponieważ jej liczba członków jest zbyt mała (21 w momencie wydania orzeczenia). W 2025 r. decyzja została zaskarżona do sądu pracy, który utrzymał w mocy orzeczenie WEA.

W nordyckich państwach członkowskich i Irlandii doszło do fuzji między organizacjami, natomiast w Chorwacji doszło do podziału.

W DaniiDuńskie Stowarzyszenie Mistrzów i Doktorantów (Dansk Magisterforening, DM) – związek zrzeszający pracowników akademickich w dziedzinie nauk humanistycznych, przyrodniczych i społecznych – połączyło się ze Związkiem Profesjonalistów ds. Komunikacji i Języków Obcych (Kommunikation og Sprog, KS), który zrzesza 7 000 członków zajmujących się komunikacją, językami i marketingiem. Była to czwarta fuzja DM w ciągu zaledwie dwóch lat, a ta ostatnia, która miała miejsce w listopadzie 2024 r., miała zwiększyć liczbę członków do ponad 80 000, co czyni go największym duńskim związkiem akademickim. W ramach tej fuzji w ramach DM zostanie utworzona nowa podstruktura sektorowa, która obejmie ponad 10 000 specjalistów ds. komunikacji zarówno z KS, jak i DM. Posunięcie to odzwierciedla strategię DM polegającą na rozszerzaniu i umacnianiu swojej pozycji na rynku pracy, w szczególności w dziedzinie komunikacji (Akademikerbladet, 2024; DM, 2024)

W maju 2024 . najstarszy związek zawodowy w Szwecji, Związek Malarzy (Målarna), założony w 1887 r., oficjalnie stał się częścią Związku Zawodowego Pracowników Budowlanych (Byggnads), zwiększając liczbę członków tego ostatniego do około 113 000 (Byggnads, 2024). Motywacją do fuzji, o której zdecydował Związek Malarzy na kongresie w 2023 roku, była utrata ponad 1000 członków od 2005 roku, co spowodowało obciążenie finansowe.

W FinlandiiWspólne Stowarzyszenie Branżowe (Yhteinen toimialaliitto, YTL) i Pracodawcy Sektora Usług Palta (Palvelualojen työnantajat, Palta) ogłosiły fuzję w listopadzie 2024 r., która stała się oficjalna 1 stycznia 2025 r. Po fuzji do Palty dołączył również członek YTL, Stowarzyszenia Pracodawców Farmacji (Apteekkien työnantajaliitto, znanego jako Apta) i wszystkie apteki należące do tego stowarzyszenia. Zarówno YTL, jak i Palta są częścią organizacji parasolowej Konfederacji Przemysłu Fińskiego (Elinkeinoelämän keskusliiton jäsenliittoja, EK), która zachęca do tworzenia większych podmiotów wśród swoich członków, aby uprościć strukturę członkowską. YTL reprezentuje około 700 firm działających w takich sektorach jak farmacja, logistyka i usługi tekstylne. Palta reprezentuje firmy i społeczności z wielu sektorów usług, a po fuzji może pochwalić się około 2 600 członkami, co czyni ją jednym z największych stowarzyszeń pracodawców w Finlandii (Palta, 2024).

W Irlandiipodjęto dalsze kroki w związku z proponowanym połączeniem dwóch związków zawodowych sektora edukacji: Stowarzyszenia Nauczycieli Szkół Średnich w Irlandii (ASTI) i Irlandzkiego Związku Nauczycieli (TUI). Historycznie rzecz biorąc, stosunki między tymi dwoma związkami były napięte, głównie z powodu konfliktu o terytorium członkostwa, a poprzednie próby ich połączenia utknęły na mieliźnie. W 2024 r. ankieta przeprowadzona wśród członków obu związków opowiedziała się za "kontynuacją prac na rzecz połączenia" (IRN, 2024).

W 2024 r. doszło do jednego podziału w Chorwacji, gdzie Niezależny Związek Pracowników Naukowych i Szkolnictwa Wyższego (Nezavisni Sindikat Znanosti i Visokog Obrazovanja, NSZ) opuścił Stowarzyszenie Chorwackich Związków Zawodowych (Matica Hrvatskih Sindikata), uzasadniając to tym, że jego przynależność do stowarzyszenia nie leżała w interesie społecznym jego członków. Matica jest stowarzyszeniem zrzeszającym kilka związków zawodowych reprezentujących członków w szkolnictwie przedszkolnym, podstawowym i średnim; Opieki zdrowotnej; sądownictwo; i wojsko. Liczy ponad 55 000 członków, co stanowi 20% wszystkich członków związków zawodowych w kraju.

Zarówno Austria, jak i Dania odnotowały w 2023 roku wzrost liczby członków związków zawodowych, co odzwierciedla utrzymującą się siłę ruchu pracowniczego w tych krajach.

W Austriiliczba członków związków zawodowych, która zmniejszyła się podczas pandemii COVID-19, odbiła się od dna w 2023 r., prawie osiągając poziom sprzed pandemii. Na dzień 31 grudnia 2023 r. Austriacka Federacja Związków Zawodowych (Österreichischer Gewerkschaftsbund, ÖGB), która ma siedem stowarzyszonych związków, liczyła łącznie 1 212 990 członków, z czego 13 000 nowych członków tylko w 2023 roku. Wszystkie związki zawodowe z wyjątkiem Związku Zawodowego Pracowników Poczty i Telekomunikacji (Gewerkschaft der Post- und Fernmeldebediensteten, GPF) odnotowały wzrost liczby członków, przy czym największy związek zawodowy, Związek Pracowników Sektora Prywatnego (Gewerkschaft der Privatangestellten, GPA), wykazał największy wzrost, wynoszący ponad 3%. Izba Pracy (AK), do której członkostwo jest obowiązkowe dla wszystkich pracowników w Austrii, liczy obecnie prawie 4 miliony członków. Austriacka Federalna Izba Gospodarcza (Wirtschaftskammer Österreich, WKO), do której muszą przystąpić wszyscy pracodawcy, na dzień 31 grudnia 2024 r. liczyła 593 639 aktywnych członków (z ogólnej liczby 710 901). Z kolei Federacja Przemysłu Austriackiego (Industriellenvereinigung, IV), której członkostwo jest dobrowolne, zrzesza ponad 4.500 przedsiębiorstw, z których większość to duże przedsiębiorstwa przemysłowe.

W Daniiliczba członków związków zawodowych wzrosła o 14 200, osiągając łączną liczbę 1 935 500. Oznacza to łączny wzrost o 141 500 członków od 2013 roku. Wzrost ten można rozpatrywać w kontekście ogólnego wzrostu liczby pracowników najemnych, których w 2023 r. było o dodatkowe 30 000. W ciągu ostatniej dekady zmienił się jednak rozkład członków w różnych organizacjach. Warto zauważyć, że w 2023 r. nastąpił spadek liczby członków Duńskiej Konfederacji Związków Zawodowych (Fagbevægelsens Hovedorganisation, FH) o 1,1%. Z kolei liczba członków Duńskiej Konfederacji Stowarzyszeń Zawodowych (Akademikerne, AC) wzrosła o 3,6%, podczas gdy liczba członków organizacji spoza głównych organów również wzrosła, wzrastając o 3,4% (Danmarks Statistik, 2024).

W 2024 r. w kilku krajach nastąpiły zmiany w kierownictwie organizacji partnerów społecznych.

Na Cyprzew listopadzie Komitet Wykonawczy Cypryjskiej Izby Handlowo-Przemysłowej (CCCI) mianował Filokyprosa Rousounidesa, byłego dyrektora generalnego Cypryjskiego Stowarzyszenia Hoteli (PASYXE), nowym sekretarzem generalnym, zastępując Mariosa Tsiakisa, który przeszedł na emeryturę. Następcą pana Rousounidesa w PASYXE jest dr Christos Aggelides, który wcześniej pełnił funkcję członka zarządu oraz dyrektora ds. sprzedaży i marketingu w grupie firm H&C. Dr Aggelides jest również prezesem Stowarzyszenia Menedżerów Hoteli, wiceprezesem Izby Handlowo-Przemysłowej Famagusta oraz aktywnym członkiem różnych komitetów Ministerstwa Turystyki.

Estońska Konfederacja Pracodawców wybrała Hando Suttera na nowego dyrektora generalnego, po tym jak do dymisji zrezygnował dotychczasowy dyrektor, Arto Aas. Pan Sutter od ponad 30 lat zajmuje wysokie stanowiska kierownicze, kierując takimi firmami jak Eesti Energia, Nord Pool Spot i Olympic Entertainment Group.

We FrancjiFrançois Asselin ustąpił ze stanowiska współprzewodniczącego Stowarzyszenia na rzecz Pracy w Dziedzinie Bezpieczeństwa (Association Des Métiers de la Sécurité, ADMS) (AEF, 2024(opens in new tab)This link opens in a new tab). Z dniem 21 stycznia 2025 r. Asselin zrezygnował również ze stanowiska prezesa Konfederacji Małych i Średnich Przedsiębiorstw (Confédération des petites et moyennes entreprises, CPME) (Les Echos, 2024(opens in new tab)This link opens in a new tab; Le Monde, 2025(opens in new tab)This link opens in a new tab). Jego następcą w tej roli został Amir Reza-Tofighi. Ostatecznie 26 stycznia 2024 r. Dominique Payer ustąpił ze stanowiska prezesa Związku Przedsiębiorstw Lokalnych (Union des Entreprises de Proximité, U2P), a jego miejsce zajął Michel Picon (Les Echos, 2025(opens in new tab)This link opens in a new tab).

W Chorwacji doszło do kilku istotnych zmian personalnych na scenie związkowej. Krešimir Sever, który przez ponad 25 lat kierował federacją Niezależnych Związków Zawodowych Chorwacji (Nezavisni Hrvatski Sindikati, NHS), zdecydował, że nie będzie już ubiegał się o to stanowisko. Zastąpił go Darije Hanzalek, przewodniczący Związku Zawodowego Przemysłu Poligraficznego i Medialnego (Sindikat Grafičara i Medja, SGIM), najstarszego związku zawodowego w Chorwacji i tej części Europy. Tymczasem Vilim Ribić, założyciel i wieloletni prezes Matica, postanowił nie kandydować ponownie w 2022 roku i został zastąpiony przez Sanję Šprem, przewodniczącą Związku Zawodowego Nauczycieli Chorwacji (Sindikat Hrvatskih Učitelja). Ostatecznie w grudniu 2024 r., po 13 latach pracy, Jasna Petrović zrezygnowała z funkcji przewodniczącej Związku Zawodowego Emerytów w Chorwacji (Sindikata Umirovljenika Hrvatske, SUH).

Zdarzały się również przypadki obejmowania stanowisk rządowych przez byłych liderów organizacji partnerów społecznych. Na LitwieInga Ruginienė, wieloletnia przewodnicząca Litewskiej Konfederacji Związków Zawodowych, została mianowana ministrem zabezpieczenia społecznego i pracy pod koniec 2024 r., po wyborach do Sejmu. Kandydowała w wyborach z ramienia Litewskiej Partii Socjaldemokratycznej. W Austriiośmiu członków nowego rządu federalnego utworzonego na początku 2025 r. ma za sobą historię pracy w organizacjach partnerów społecznych, co stanowi najwyższy odsetek od lat 70. W związku z tym można się spodziewać, że partnerstwo społeczne będzie odgrywać jeszcze ważniejszą rolę w kształtowaniu polityki w tej kadencji.

W 2024 r. w wielu krajach odbyły się wybory przedstawicieli pracowników. W Austriiodbyły się obowiązkowe wybory do AK, w których "parlament pracowniczy" wybierany jest przez wszystkich członków AK. W przeszłości często wygrywała je frakcja socjaldemokratyczna (Fraktion Sozialdemokratischer Gewerkschafter:innen, FSG) z bezwzględną przewagą 57,1% głosów, za nią uplasowała się frakcja związana z Austriacką Partią Ludową (Österreichische Volkspartei, ÖVP) z 16,6% oraz frakcja Wolnościowej Partii Austrii (Freheitliche Partei Österreichs, FPÖ) z 12,3%. FSG zajęła pierwsze miejsce w siedmiu z dziewięciu krajów związkowych (dwa najbardziej wysunięte na zachód kraje związkowe, Tyrol i Vorarlberg, tradycyjnie głosują na konserwatystów i wybrały powiązaną z ÖVP frakcję chrześcijańskich związkowców (Fraktion Christlicher Gewerkschafterinnen und Gewerkschafter, FCG)).

W Belgiiwybory przedstawicieli pracowników w miejscu pracy odbyły się w maju. Wybory te odbywają się w firmach zatrudniających ponad 50 pracowników, co oznacza, że prawie 1,4 miliona pracowników w ponad 7 000 firm sektora prywatnego w całym kraju było uprawnionych do udziału.

W Luksemburguw marcu 2024 r. odbyły się wybory przedstawicieli pracowników w przedsiębiorstwach oraz przedstawicieli w Izbie Pracowników (Chambre des Salariés, CSL). Oba wybory, które odbywają się co pięć lat, są ważnymi wskaźnikami krajowej reprezentatywności związków zawodowych. Rzeczywiście, aby kwalifikować się do reprezentatywności krajowej, związek zawodowy w Luksemburgu musi spełnić dwa kluczowe kryteria: musi uzyskać średnio co najmniej 20% głosów w ostatnich wyborach do CSL oraz musi wykazać się skuteczną obecnością w większości sektorów gospodarki kraju.

w Słowenii16 listopada 2023 r. weszły w życie zmiany w ustawie o stosunkach pracy (ZDR-1D), które ustanawiają pewne środki ochrony przedstawicieli pracowników przed zwolnieniem. Zgodnie ze znowelizowaną ustawą rozwiązanie umowy o pracę przedstawicielowi pracowników, który wytoczył powództwo przeciwko pracodawcy w związku z jego zwolnieniem, ulega zawieszeniu do czasu wydania orzeczenia przez sąd pracy w pierwszej instancji lub na okres maksymalnie sześciu miesięcy. Jeżeli pracodawca zabroni przedstawicielowi wykonywania pracy, przedstawiciel ten musi otrzymać wynagrodzenie w wysokości 80% miesięcznego wynagrodzenia podstawowego (podwyższonego z 50%). Stowarzyszenie Wolnych Związków Zawodowych Słowenii (Zveza Svobodnih Sindikatov Slovenije, ZSSS) uważa, że przepis prawny zapewni większą ochronę przed zwolnieniem, gdy jest nadużywany do karania pracowników za członkostwo w związkach zawodowych lub udział w działalności związkowej (ZSSS, 2024).

Ustanowione międzybranżowe struktury dialogu społecznego nadal prowadzą ważne działania w stabilnych warunkach w większości europejskich państw członkowskich. W różnych krajach powstawały nowe konstrukcje, a istniejące były reaktywowane.

W Irlandiigłównym właściwym organem dialogu społecznego jest Forum Gospodarcze Pracodawców Pracy (LEEF). W 2024 r. dołączyła do niej nowa Komisja ds. Sprawiedliwej Transformacji, w skład której wchodzą kandydaci z pięciu filarów dialogu społecznego (rolnictwo, społeczność i wolontariat, związki zawodowe, pracodawca, środowisko), a także niezależni eksperci z różnych dziedzin istotnych dla prac Komisji, w tym praw człowieka i równości, rozwoju umiejętności, rozwoju obszarów wiejskich i społeczności. włączenie społeczne, transformacja ekologiczna i perspektywy dla młodzieży. Do jej głównych zadań należeć będzie przygotowywanie i analizowanie strategicznych, opartych na dowodach badań w odniesieniu do sprawiedliwej transformacji oraz ocena, doradztwo i komentowanie planowania i wdrażania polityki, a także postępy w stosowaniu irlandzkich zasad sprawiedliwej transformacji w krajowych i sektorowych politykach klimatycznych.

Na Malciegłównymi strukturami dialogu społecznego są Maltańska Rada Rozwoju Gospodarczego i Społecznego (MCESD) – która, jak sama nazwa wskazuje, koncentruje się na sprawach związanych zarówno z gospodarką, jak i szerzej pojętym społeczeństwem – oraz Rada ds. Stosunków Pracy (ERB), która koncentruje się głównie na prawie pracy. Partnerzy społeczni są również obecni w innych strukturach trójstronnych, takich jak zarząd Urzędu ds. Bezpieczeństwa i Higieny Pracy (OHSA) oraz, we własnym imieniu, Jobsplus. Pod koniec 2024 r. ogłoszono, że po raz pierwszy zostanie powołany dyrektor generalny MCESD, który ma wzmocnić ten organ. Powołana zostanie również rada ds. badań, która będzie wspierać MCESD i partnerów społecznych (TVM News, 2024). Posunięcia te wydają się być odpowiedzią na problemy, na które wcześniej zwracali uwagę partnerzy społeczni, w tym częsty brak dostępu do badań, których potrzebują do podejmowania decyzji opartych na dowodach (MCESD, 2022).

W Słoweniinegocjacje rozpoczęły się w czerwcu 2024 r. w trójstronnym komitecie ekonomiczno-społecznym, po prawie rocznym impasie. Na Węgrzechkrajowa rada pojednawcza interesów służby cywilnej (Országos Közszolgálati Érdekegyeztető Tanács, OKÉT) nie zebrała się przez ostatnie dwa lata, pomimo narastających problemów i dwóch wniosków o jej zebranie ze strony pracowników, zainicjowanych przez wiceprzewodniczącego Krajowej Federacji Rad Pracy (Munkástanácsok Országos Szövetsége), odpowiedzialnego za sektor publiczny. Rząd ostatecznie przychylił się do tych żądań, a sesja plenarna OKÉT w 2024 r. ostatecznie odbyła się 1 października (Munkástanácsok, 2024).

W PolsceMinister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zapowiedział, że ustawa o Radzie Dialogu Społecznego zostanie znowelizowana w celu zwiększenia reprezentatywności rady i zacieśnienia jej współpracy z rządem (Bankier.pl, 2024). Zgodnie ze znowelizowaną ustawą przepisy dotyczące reprezentatywności związków zawodowych mają pozostać bez zmian. W projekcie ustawy zaproponowano jednak szereg zmian w zakresie reprezentatywności organizacji pracodawców. Chodzi m.in. o podział na przedsiębiorstwa i pracodawców działających na podstawie ustawy o rzemiośle na tych, którzy są zdefiniowani jako rzemieślnicy i zatrudniają pracowników oraz tych, którzy są podobnie określeni, ale nie zatrudniają pracowników; zmniejszenie liczby pracowników, których członkowie organizacji pracodawców są zobowiązani zatrudniać; nałożenie nowego kryterium w celu zapewnienia, że organizacja pracodawców nie została sztucznie utworzona poprzez zrzeszanie się niewielkiej grupy pracodawców płacących wysokie składki członkowskie; oraz zakaz podwójnego członkostwa pracodawców w organizacjach pracodawców do celów obliczania reprezentatywności.

Na Litwiew dniu 25 października 2024 r. weszła w życie ustawa nr XIV-3034 zmieniająca kodeks pracy (Republika Litewska, 2024 r.). Nowelizuje m.in. art. 182 § 5 Kodeksu pracy, określając osiem kryteriów, jakie muszą spełniać organizacje pracodawców działające na szczeblu krajowym, w tym wymogi posiadania: osobowości prawnej; działała nieprzerwanie jako organizacja pracodawców przez co najmniej trzy lata; autonomiczną strukturę organizacyjną; oraz co najmniej pięciu pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę.

We wrześniu 2024 r. Ministerstwo Gospodarki i Komunikacji Estonii ogłosiło, że rola i zadania krajowego rozjemcy mają zostać przekazane kanclerzowi sprawiedliwości.

W Finlandiiw dniu 1 stycznia 2025 r. weszły w życie zmiany w ustawie o mediacji w sporach pracowniczych nr 420/1962 (Laki työriitojen sovittelusta ja eräiden työtaistelutoimenpiteiden edellytyksistä), które mają wpływ na pracę krajowego rozjemcy, rozjemców i komisji pojednawczych. Są one obecnie zobowiązane do rozważenia ogólnych korzyści dla gospodarki narodowej podczas procedury pojednawczej między partnerami społecznymi w sporach zbiorowych oraz do zapewnienia funkcjonowania systemu płac i rynku pracy. Strony sporu pracowniczego nie muszą akceptować propozycji ugody rozjemcy (Ministerstwo Gospodarki i Zatrudnienia, bez daty).

• AEF (2024), "La coprésidente de l'ADMS Cécile Roussy quitte l'organisation patronale" ("Współprzewodnicząca ADMS, Cécile Roussy, opuszcza organizację pracodawców"),(opens in new tab)This link opens in a new tabdepesza nr 715028, 5 lipca, dostęp 3 września 2025 r.  

• Akademikerbladet (2024), "Fusion mellem DM og KS stemt igennem: »Vi bliver Danmarks største«" ("Fuzja między DM i KS przegłosowana: »Będziemy największymi w Danii«)",(opens in new tab)This link opens in a new tab27 lutego, dostęp 15 stycznia 2025 r.

• Bankier.pl (2024), '(opens in new tab)This link opens in a new tabBędą zmiany w Radzie Dialogu Społecznego. "Musi być bardziej reprezentatywna"" ("Będą zmiany w Radzie Dialogu Społecznego. «Musi być bardziej reprezentatywny»)')(opens in new tab)This link opens in a new tab, dostęp 4 września 2025 r.

• Byggnads (2024), "Målarna är nu en del av Byggnads" ("Malarze są teraz częścią Byggnads"),(opens in new tab)This link opens in a new tabkomunikat prasowy, 15 maja, dostęp 29 listopada 2024 r.

• Danmarks Statistik (2024), "Stigning i både inflationen og kerneinflationen" ("Wzrost zarówno inflacji, jak i inflacji bazowej)(opens in new tab)This link opens in a new tab], komunikat prasowy, 10 września, dostęp 15 stycznia 2025 r.

• DM (2024), Om DM (About DM),(opens in new tab)This link opens in a new tabdostęp 15 stycznia 2025 r.

• IRN (2024), "ASTI/TUI merger process boosted by positive survey response" [Proces fuzji ASTI/TUI wzmocniony pozytywną odpowiedzią na ankietę],(opens in new tab)This link opens in a new tab Industrial Relations News 17, 2 maja.

• Le Monde (2025), "CPME : François Asselin quitte la présidence de l'organisation patronale" (CPME: François Asselin ustępuje ze stanowiska prezesa organizacji pracodawców),(opens in new tab)This link opens in a new tab21 stycznia.

• Les Echos (2024), "Présidence de la CPME : les trois candidats comptent leurs soutiens" (Prezydencja CPME: trzej kandydaci obliczają swoje poparcie), 3 grudnia, dokument dostępny pod adresem: https://www.lesechos.fr/economie-france/social/presidence-de-la-cpme-les-trois-candidats-comptent-leurs-soutiens-2135381.

• Les Echos (2025), 'Qui sont les leaders syndicaux et patronaux ?' (opens in new tab)This link opens in a new tab("Kim są liderzy związków zawodowych i organizacji pracodawców?")(opens in new tab)This link opens in a new tab, 21 stycznia.

• MCESD (2022), "Providing of evidence-based research and delivery of training: improving technical capacity of social partners" [Świadczenie badań opartych na dowodach i prowadzenie szkoleń: poprawa zdolności technicznych partnerów społecznych], Idea Advisory Limited.

• Fińskie Ministerstwo Gospodarki i Zatrudnienia (bez daty), Developing the conciliation system(opens in new tab)This link opens in a new tab, strona internetowa, dostęp 3 stycznia 2025 r.  

• Munkástanácsok (2024), "Beszámoló az Országos Közszolgálati Érdekegyeztető Tanács plenáris üléséről" ("Sprawozdanie z sesji plenarnej krajowej rady interesariuszy służby cywilnej"),(opens in new tab)This link opens in a new tab7 listopada.

• Palta (2024), "Työnantajaliitot Palta ja YTL yhdistävät toimintansa" ("Organizacje pracodawców YTL i Palta łączą się"),(opens in new tab)This link opens in a new tabkomunikat prasowy z dnia 14 listopada.

• Sjöfartstidningen (2024), "Ny arbetsgivarorganisation startar upp" ("Ustanowiono nową organizację pracodawców"),(opens in new tab)This link opens in a new tab8 lutego, dostęp 28 listopada 2024 r.

• Sveriges Rederiorganisation (2024), Sveriges Rederiorganisation(opens in new tab)This link opens in a new tab, strona internetowa, dostęp 28 listopada 2024 r.

• TVM News (2024), "Ogłoszono kilka nowych działań na rzecz poprawy dialogu społecznego", 22 listopada.

• ZSSS (Stowarzyszenie Wolnych Związków Zawodowych Słowenii) (2024), "Delavski predstavniki od 16. novembra učinkovitejše varovani" ("Przedstawiciele pracowników są skuteczniej chronieni od 16 listopada")(opens in new tab)This link opens in a new tab, 16 września.