Employment and labour markets
Abstract
Καθώς οι οικονομίες αρχίζουν να ανακάμπτουν από την πανδημία COVID-19, οι ελλείψεις σε επίπεδο εργατικού δυναμικού γίνονται ολοένα και πιο εμφανείς παρά τις επιπτώσεις που έχει ο πόλεμος στην Ουκρανία στις τιμές της ενέργειας και βασικών προϊόντων. Σε αυτές περιλαμβάνονται ελλείψεις που οξύνθηκαν λόγω της κρίσης σε ορισμένους τομείς και επαγγέλματα και οι οποίες αποτελούσαν ενδημικό φαινόμενο για ορισμένο χρονικό διάστημα. Η έκθεση εξετάζει τα μέτρα που εφαρμόζονται σε εθνικό επίπεδο για την αντιμετώπιση των ελλείψεων εργατικού δυναμικού στους τομείς της υγειονομικής περίθαλψης, της φροντίδας και της τεχνολογίας των πληροφοριών και των επικοινωνιών, καθώς και για την αντιμετώπιση των ελλείψεων που προέκυψαν από τη διττή πράσινη και ψηφιακή μετάβαση. Τέλος, αξιολογεί την αποτελεσματικότητα των μέτρων και τους συγκυριακούς παράγοντες που συμβάλλουν ή εμποδίζουν την αποτελεσματική εφαρμογή της πολιτικής και των αποτελεσμάτων της.
Key findings
Οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού στην ΕΕ περιορίζουν την παραγωγή και την παροχή υπηρεσιών σε διάφορους τομείς, και οι προσπάθειες που καταβάλλονται για την προσέλκυση ταλέντων σε χώρες όπως η Αυστρία, το Βέλγιο, η Τσεχία, η Γερμανία και οι Κάτω Χώρες είναι ιδιαίτερα έντονες. Δεδομένου ότι οι παράγοντες που ευθύνονται για τις ελλείψεις διαφέρουν ανά τομέα, επάγγελμα και περιφέρεια, τα μέτρα για την αντιμετώπισή τους πρέπει να ανταποκρίνονται με διάφορους τρόπους: ανάπτυξη δεξιοτήτων, ενίσχυση της ελκυστικότητας ορισμένων τομέων και επαγγελμάτων, ενεργοποίηση του υποχρησιμοποιούμενου εργατικού δυναμικού και καλύτερη αντιστοίχιση προσφοράς και ζήτησης. Από τα πορίσματα επιβεβαιώνεται ότι η αντιμετώπιση των ελλείψεων εργατικού δυναμικού δεν είναι απλώς θέμα δεξιοτήτων.
Οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού παρατηρούνται κυρίως σε τομείς στους οποίους οι συνθήκες εργασίας είναι δύσκολες όπως, για παράδειγμα, ο τομέας της υγειονομικής περίθαλψης και της μακροχρόνιας φροντίδας. Τα χαμηλά επίπεδα επενδύσεων, σε συνδυασμό με τον αντίκτυπο της πανδημίας και μια αγορά εργασίας στην οποία επικρατεί επαγγελματικός διαχωρισμός με βάση το φύλο, συμβάλλουν περαιτέρω στις ελλείψεις σε εργαζομένους στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και της μακροχρόνιας φροντίδας, έναν τομέα στον οποίο η γήρανση του πληθυσμού και του εργατικού δυναμικού της ΕΕ αναμένεται να επιδεινώσουν περαιτέρω τις ελλείψεις αυτές τα επόμενα έτη.
Πολλά μέτρα για την αντιμετώπιση των ελλείψεων στους τομείς της υγειονομικής περίθαλψης και της μακροχρόνιας φροντίδας επικεντρώνονται στις αμοιβές και τις συνθήκες εργασίας. Παρά το γεγονός ότι οι πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση του ζητήματος των χαμηλών μισθών σε ορισμένες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης έχουν συμβάλει στη μείωση του αριθμού των ατόμων που εξετάζουν το ενδεχόμενο εργασίας στο εξωτερικό, η εστίαση στις αμοιβές από μόνη της συχνά δεν επαρκεί εάν δεν υπάρχουν και άλλοι παράγοντες ποιότητας ζωής που να ενισχύουν την ελκυστικότητα της εργασίας, όπως εκπαιδευτικές υποδομές, μεγαλύτερη αυτονομία ως προς το ωράριο εργασίας, πρόσβαση σε κατάρτιση, επαγγελματική εξέλιξη και πιο ουσιαστική εργασία.
Τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την αξιοποίηση του υφιστάμενου εργατικού δυναμικού είναι ιδιαίτερα σημαντικά στο πλαίσιο των τεχνολογιών των πληροφοριών και των επικοινωνιών (ΤΠΕ) και της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης, όπου η αναντιστοιχία δεξιοτήτων είναι ο σημαντικότερος παράγοντας που ευθύνεται για τις ελλείψεις. Λόγω της ταχείας εξέλιξης της τεχνολογίας και της αυξανόμενης ανάγκης για προσδιορισμό των μελλοντικών αναγκών σε δεξιότητες στο πλαίσιο μιας πράσινης οικονομίας, οι κοινές προσπάθειες των κυβερνήσεων, των κοινωνικών εταίρων και των παρόχων κατάρτισης θα διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο τόσο στον προσδιορισμό των υφιστάμενων αναγκών σε δεξιότητες όσο και στην πρόβλεψη των μελλοντικών. Το Ευρωπαϊκό Έτος Δεξιοτήτων 2023 αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία για την προώθηση αποτελεσματικών και χωρίς αποκλεισμούς επενδύσεων στην κατάρτιση σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Τα μέτρα που απευθύνονται στις υποχρησιμοποιούμενες ομάδες ανθρώπινου δυναμικού στην αγορά εργασίας πρέπει να παρέχουν ολιστική στήριξη για την αντιμετώπιση παραγόντων που εμποδίζουν τη συμμετοχή στην αγορά εργασίας, όπως τα ζητήματα υγείας και η έλλειψη πρόσβασης σε οικονομικά προσιτή φροντίδα, καθώς επίσης και να καλύπτουν ανάγκες που αφορούν την κατάρτιση και την εργασιακή εμπειρία. Κάτι τέτοιο απαιτεί τη στενή συνεργασία των κοινωνικών εταίρων και άλλων αρμόδιων φορέων στο πλαίσιο της λήψης ευρύτερων μέτρων, όπως είναι η διαμόρφωση πολιτικών για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής και η παροχή κινήτρων στον τομέα της φορολογίας και των παροχών.
The report contains the following lists of tables and figures.
List of tables
Table 1: Categorisation of policies to address labour shortages
Table 2: Overview of 40 analysed measures by sector/occupation targeted
Table 3: Classification of greening occupations
Table 4: Overview of policy measures targeting labour shortages in the health and long-term care sectors
Table 5: Summary of working group activities and goals
Table 6: Overview of policy measures targeting labour shortages in the ICT sector
Table 7: Exit to employment rates from some of the training courses offered by Interface3
Table 8: Overview of policy measures targeting labour shortages in occupations affected by the green transition
Table 9: Skills gaps and projected labour shortages
Table 10: Overview of policy measures targeting labour shortages in occupations affected by digital transition
Table 11: Overall assessment of the strength of evidence
Table A1: Overview of 40 analysed measures: country, sector/occupation targeted, temporal scope, budget and lead organisation of the analysed measures
List of figures
Figure 1: CMO framework in relation to assessing measures to tackle labour shortages
Figure 2: Job vacancy rate, EU27, Q1 2013 to Q3 2022 (%)
Figure 3: Job vacancy rates, EU27, Q3 2013, Q3 2021 and Q3 2022 (%)
Figure 4: Job vacancy rate and labour shortages as a factor limiting production (EU27), illustrated by the Beveridge curve
Figure 5: Average job vacancy rate versus average unemployment rate by Member State – Beveridge points, EU27, Q3 2020 (left panel) and Q3 2022 (right panel)
Figure 6: Proportion of companies in the manufacturing, construction and services sectors citing labour shortages as a factor limiting production, EU27, Q1 2013 to Q4 2022 (%)
Figure 7: Dynamics of labour market slack and its components, EU27, Q1 2013 to Q3 2022 (%)
Figure 8: Labour market slack and its components by country, Q2 2022 (%)
Figure 9: Share of potential additional labour force by category, country and gender, Q3 2022 (%)
Figure 10: Growth in employment in the health and social care sector by gender, EU27, Q2 2013 to Q2 2022 (thousands)
Figure 11: Job vacancy rates in human health and social work activities, EU27, Q3 2014 to Q3 2022 (%), and the change in percentage points
Figure 12: Share of extremely and highly strained jobs in the healthcare sector by country, EU27, 2021 (%)
Figure 13: Share of individuals with no or limited overall digital skills, EU27 (%)
Figure 14: Job vacancy rates in the ICT sector, EU27, Q3 2014 to Q3 2022 (%), and the change in percentage points and as a ratio
Figure 15: Percentages of enterprises that had hard-to-fill vacancies for jobs requiring ICT specialist skills
Figure 16: Share of extremely and highly strained jobs in the ICT sector by country, EU27 (%)
Figure 17: Recognition of professional qualifications for working abroad
Figure 18: Frequency distribution of overall assessment of evidence
- Number of pages
-
80
- Reference nº
-
EF22015
- ISBN
-
978-92-897-2316-9
- Catalogue nº
-
TJ-04-23-163-EN-N
- DOI
-
10.2806/216577
- Permalink
Cite this publication
Eurofound (2023), Measures to tackle labour shortages: Lessons for future policy, Publications Office of the European Union, Luxembourg.