Industrial relations and social dialogue
Met de tijd mee: nieuwe praktijken en afspraken in het kader van collectieve onderhandelingen
Published:
31 August 2022
Research report
Abstract
In dit verslag wordt een analyse gemaakt van recente ontwikkelingen en nieuwe partijken wat betreft procedures en resultaten van collectieve onderhandelingen, met name in de privésector. Er komen cao-stelsels uit tien EU-lidstaten aan bod en de analyse is gebaseerd op gevallen die aan de orde kwamen in gesprekken met prominente nationale betrokkenen en onderhandelingspartijen. Daarnaast wordt er gekeken naar de gevolgen van de COVID-19-pandemie en de daaruit voortvloeiende economische en maatschappelijke crisis voor de dynamiek van collectieve onderhandelingen en cao’s. Ook worden nieuwe praktijken en innovaties belicht die zijn ontwikkeld naar aanleiding van structurele impulsen als technologische veranderingen, beleidsmaatregelen voor een koolstofvrije, klimaatneutrale economie en de vergrijzing van de beroepsbevolking. Tot slot wordt in het verslag beoordeeld in hoeverre cao-stelsels kunnen worden aangepast aan structurele ontwikkelingen op het gebied van werk, productie en de arbeidsmarkt, en wordt aandacht besteed aan trends op de middellange termijn.
Key findings
Collectieve onderhandelingen spelen een sleutelrol in de sociale markteconomie van de EU en kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan economische hervormingen die nodig zijn om mee te gaan met veranderende tijden. Zij nemen vooral een belangrijke plaats in bij het aanpakken van uitdagingen op de lange termijn, zoals de digitale transformatie, de vergrijzende beroepsbevolking en de klimaatverandering. Op die gebieden biedt collectief onderhandelen ruime mogelijkheden om innovatieve praktijken en afspraken tot stand te brengen in het kader van het overleg tussen werkgevers en werknemers.
Uit onderzoek blijkt dat innovatie via collectieve onderhandelingen tot dusver in langzame, kleine stapjes verloopt: meestal worden processen en werkgebieden alleen geactualiseerd als veranderingen van buitenaf de sector daartoe dwingen. De sociale partners zouden dus nog meer gebruik kunnen maken van collectieve onderhandelingen om nieuwe praktijken in te voeren.
De digitale transitie ligt aan de basis van de meeste innovaties die door middel van collectief onderhandelen ingang vinden. Er zijn tal van afspraken gemaakt met betrekking tot telewerken en er worden steeds meer regelingen getroffen betreffende de toepassing van technologie op de werkplek.
Technologische veranderingen hebben een directe weerslag op gezochte vaardigheden en functievereisten. Daarom wordt bij collectieve onderhandelingen steeds vaker ingezet op om- en bijscholing door een opleidingsbeleid overeen te komen. Soms lopen collectieve onderhandelingen zelfs vooruit op in de toekomst verwachte reorganisaties en zijn zij erop gericht het verdwijnen van banen op te vangen. Ook worden nieuwe cao-regelingen overeengekomen om het groeiende probleem van tekorten aan arbeidskrachten aan te pakken.
In het kader van collectieve onderhandelingen kunnen alleen innovatieve praktijken en afspraken tot stand worden gebracht als er sprake is van een sterk institutioneel kader, vakkundige gesprekspartners en een gemeenschappelijke visie op de uitdagingen waarvoor een bepaalde sector of een bepaald bedrijf zich gesteld ziet. Het is met name belangrijk dat de deelnemers ervaring hebben met overleg en in staat zijn collectieve overeenkomsten te sluiten.
The report contains the following tables and graph.
- Table 1: Collective bargaining systems included in the study, grouped by predominant level
- Table 2: A typology of emerging practices and provisions linked to drivers of change in collective agreements
- Figure 1: Estimated collective bargaining coverage (%) and predominant level of agreements, EU27, 2019
- Number of pages
-
44
- Reference nº
-
EF21046
- ISBN
-
978-92-897-2270-4
- Catalogue nº
-
TJ-03-22-015-EN-N
- DOI
-
10.2806/279880
- Permalink
Cite this publication
Eurofound (2022), Moving with the times: Emerging practices and provisions in collective bargaining, Publications Office of the European Union, Luxembourg.