Living conditions and quality of life
Κοινωνικές υπηρεσίες στην Ευρώπη: Προσαρμογή σε μια νέα πραγματικότητα
Published:
16 August 2023
Research report
Abstract
\Η παρούσα έκθεση εξετάζει τον αντίκτυπο που είχε η κρίση της νόσου COVID-19 στις κοινωνικές υπηρεσίες στην ΕΕ. Μολονότι η πανδημία επηρέασε αρνητικά τις κοινωνικές υπηρεσίες, αντλήθηκαν ωστόσο συμπεράσματα σχετικά με τον τρόπο προσαρμογής τους στις νέες προκλήσεις και τους κοινωνικούς κινδύνους. Για παράδειγμα, ένα πόρισμα είναι ότι θα πρέπει να αναπτυχθούν πολιτικές για την καλύτερη αξιοποίηση της ψηφιοποίησης του τομέα, τη βελτίωση της πρόσβασης σε νέες τεχνολογίες και την κατάρτιση για τους εργαζομένους και για τις ομάδες-στόχους των υπηρεσιών. Το σημαντικότερο είναι ότι για την προσαρμογή σε περιόδους κρίσης υπάρχει ανάγκη για σαφή σχέδια έκτακτης ανάγκης και χρηματοδότηση.
Η αύξηση των δημόσιων δαπανών για την κοινωνική προστασία, την υγειονομική περίθαλψη και την εκπαίδευση αποτέλεσε κρίσιμο στοιχείο στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Ωστόσο, υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά με τη μελλοντική εξέλιξη των κοινωνικών υπηρεσιών στο πλαίσιο του γενικότερου πολιτικού ενδιαφέροντος και των επενδύσεων στην πράσινη και τη ψηφιακή μετάβαση. Αυτό σημαίνει ότι η συμβολή των κοινωνικών υπηρεσιών στην ανθεκτικότητα των ευρωπαϊκών κοινωνιών πρέπει να εξακολουθήσει να απασχολεί τον πολιτικό διάλογο και ότι οι πολιτικές θα πρέπει να τελειοποιηθούν περαιτέρω.
Key findings
Η ΕΕ είναι πλήρως προσηλωμένη στα κοινωνικά ζητήματα, καθώς οι κρατικές δαπάνες για τις κοινωνικές υπηρεσίες –κοινωνική προστασία, εκπαίδευση και υγεία– αντιπροσωπεύουν ένα σημαντικό ποσοστό της τάξης του 35 % του ΑΕΠ στην ΕΕ το 2020. Αυτή η ισχυρή κοινωνική διάσταση είναι απόρροια των διδαγμάτων που αντλήθηκαν από τις πολιτικές λιτότητας που εφαρμόστηκαν κατά τη διάρκεια της προηγούμενης οικονομικής κρίσης και της αποδεδειγμένης ικανότητας των κρατών μελών να κατανέμουν αποτελεσματικά τους πόρους τους και να μετριάζουν τις επιπτώσεις της κρίσης.
Η πρόσφατη πανδημία κατέδειξε ότι οι κοινωνικές υπηρεσίες συμβάλλουν καθοριστικά στην ανθεκτικότητα των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Κατά τη διάρκεια της κρίσης, οι υπηρεσίες αυτές παρείχαν συνδρομή, καθώς και ένα δίκτυο για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων των έκτακτων περιοριστικών μέτρων στην καθημερινή ζωή των πολιτών. Ο σημαντικός ρόλος που διαδραμάτισαν οι υπηρεσίες αυτές αναδείχθηκε επίσης «διά της απουσίας τους», όταν άτομα που χρειάζονταν βοήθεια δεν μπορούσαν να λάβουν κατάλληλη στήριξη λόγω περικοπών.
Διαρθρωτικά ζητήματα, όπως η έλλειψη προσωπικού, οι κακές συνθήκες εργασίας και η έλλειψη ψηφιοποίησης περιόρισαν την ικανότητα των κοινωνικών υπηρεσιών να εκπληρώσουν την αποστολή τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ενώ πολλές υπηρεσίες, οι οποίες ήταν ανεπαρκώς προετοιμασμένες για τη νόσο COVID-19, αντιμετώπισαν δυσκολίες στην αναδιοργάνωση των δραστηριοτήτων τους. Εάν αυτά τα διαρθρωτικά ζητήματα –πολλά από τα οποία συνδέονται με θέσεις εργασίας σε κοινωνικές υπηρεσίες που χαρακτηρίζονται από εντάσεις, άγχος και έλλειψη πόρων– δεν αντιμετωπιστούν επειγόντως, θα συνεχίσουν να υφίστανται και στο μέλλον.
Η έλλειψη ψηφιοποίησης στον τομέα των κοινωνικών υπηρεσιών σημαίνει ότι το προσωπικό χάνει ευκαιρίες για κατάρτιση και αναβάθμιση δεξιοτήτων, ενώ περίπου το ένα πέμπτο των εργαζομένων στον τομέα της κοινωνικής φροντίδας στην ΕΕ δεν χρησιμοποιεί ποτέ ψηφιακές συσκευές στην εργασία του. Το πρόβλημα αυτό πρέπει να αντιμετωπιστεί προκειμένου ο τομέας να αντιμετωπίσει τις μελλοντικές προκλήσεις, καθώς η ψηφιοποίηση αναδείχθηκε ως ιδιαίτερα κρίσιμος παράγοντας κατά τη διάρκεια της πανδημίας, όταν οι ψηφιακές συσκευές ήταν καίριας σημασίας για την επικοινωνία.
Η πανδημία, παρά τις δυσκολίες που προκάλεσε, προσέφερε μια πολύτιμη ώθηση για την ανάπτυξη των κοινωνικών υπηρεσιών. Όπως αποδεικνύεται από τις πολυάριθμες γραμμές βοήθειας και εφαρμογές, καταβλήθηκαν μεγάλες προσπάθειες –ανεξαρτήτως του ότι αυτό συνέβη στο πλαίσιο αυτοσχεδιασμών– για την οργάνωση της εργασίας εξ αποστάσεως και για την παροχή υπηρεσιών και υποστήριξης με νέους τρόπους. Κατέστη επίσης σαφής η αξία της προαγωγής συνεργασίας με τα ενδιαφερόμενα μέρη και με τα άτομα που παρέχουν πρωτοβάθμια (άτυπη) φροντίδα. Ωστόσο, δεν έχει αποσαφηνιστεί ακόμη ο τρόπος υλοποίησης των συμπερασμάτων που αντλήθηκαν, η δε εφαρμογή των συμπερασμάτων πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για τα ενδιαφερόμενα μέρη και τους φορείς λήψης αποφάσεων, προκειμένου ο τομέας να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις μελλοντικές προκλήσεις.
The report contains the following lists of tables and figures.
List of tables
- Table 1: NACE sectors used in the analysis of working conditions
- Table 2: Receipt of training, by sector and subsector, EU27 (%)
- Table 3: Workers who never use digital devices at work, by sector and subsector, EU27, 2021 (%)
List of figures
- Figure 1: Proportion of social services workers who reported adverse social behaviour, by sector, EU27, 2021 (%)
- Figure 2: Proportion of social services workers in selected subsectors who reported adverse social behaviour, EU27, 2021 (%)
- Figure 3: Proportion of workers in selected occupations who reported adverse social behaviour, EU27, 2021 (%)
- Figure 4: Relationship between prevalence of training and non-use of digital devices at work in subsectors of social services, EU27 (%)
- Figure 5: Use of digital devices at work, by sector, EU27, 2021 (%)
- Figure 6: Proportion of workers in six job quality categories, by long-term care and healthcare sectors, EU27 (%)
- Figure 7: Proportion of social services workers who feel that they do useful work, by sector, EU27, 2021 (%)
- Figure 8: Unmet need for various healthcare services, EU27, 2021–2022 (%)
- Figure 9: Unmet need for mental healthcare, by age group, EU27, 2021–2022 (%)
- Figure 10: Change in total expenditure on social protection per capita, EU27, 2009–2020
- Figure 11: Total expenditure on social protection as a percentage of GDP, rate of change in total expenditure on social protection and rate of change in GDP, EU27, 2008–2020 (%)
- Figure 12: Breakdown of social protection expenditure on benefits, by function, EU27, 2008–2021 (%)
- Figure 13: General government expenditure on social protection, healthcare and education as a proportion of GDP, EU27, 2004–2021 (%)
- Figure 14: General government expenditure on social protection functions as a proportion of GDP, EU27, 2004–2021 (%)
- Figure 15: Social protection expenditure, by benefits in cash and benefits in kind, six Member States, 2006–2021 (€ million)
- Figure 16: Benefits in kind as a proportion of total social benefits expenditure, six Member States, 2006–2021 (%)
- Figure 17: Average expenditure on social protection as a share of GDP (%) and standard deviation, EU27, 2004–2021
- Figure 18: General government expenditure on education functions as a share of GDP, EU27, 2004–2021 (%)
- Figure 19: General government expenditure on healthcare functions as a share of GDP, EU27, 2004–2021 (%)
- Figure 20: Share of national RRF funds allocated to the green transition, the digital transition and other aspects of socioeconomic resilience, 2020 (%)
- Number of pages
-
64
- Reference nº
-
EF22007
- ISBN
-
978-92-897-2339-8
- Catalogue nº
-
TJ-09-23-280-EN-N
- DOI
-
10.2806/347055
- Permalink
Cite this publication
Eurofound (2023), Social services in Europe: Adapting to a new reality, Publications Office of the European Union, Luxembourg.