Emerytura

EU context

W związku z przechodzeniem na emeryturę pokolenia powojennego wyżu demograficznego więcej pracowników będzie odchodzić na emeryturę niż wchodzić na rynek pracy. Ponieważ ludzie żyją dłużej, a współczynnik urodzeń spada w całej Europie, priorytetem polityki unijnej jest zachęcanie Europejczyków do dłuższej aktywności zawodowej w celu zapewnienia stabilności systemów emerytalnych i odpowiedniej ochrony socjalnej. W ostatnich latach niektóre państwa członkowskie dążyły w kierunku podniesienia ustawowego wieku emerytalnego (na przykład Irlandia do 68 lat do 2028 r. i Niemcy do 67 lat do 2031 r.) i poszukiwały sposobów na zachęcenie pracowników do pozostania na swoich stanowiskach dłużej. Również coraz więcej starszych pracowników chce pracować dłużej.

W białej księdze Komisji Europejskiej z 2012 r. w sprawie emerytur zawarto propozycje inicjatyw, które mają na celu utworzenie ram pozwalających starszym pracownikom, którzy są w stanie wykonywać swoją pracę, pozostać aktywnymi zawodowo i zaoszczędzić więcej pieniędzy na swoją emeryturę. Wezwano w niej również państwa członkowskie do zniwelowania różnic między ustawowym wiekiem emerytalnym mężczyzn i kobiet oraz do wprowadzenia zmian w kwestii nieuzasadnionego wieku obowiązkowego przejścia na emeryturę. Komisja dokonała również przeglądu systemów emerytalnych dedykowanych dla pracowników wykonujących w Europie uciążliwą lub niebezpieczną pracę oraz omówiła obecnie przeprowadzane reformy i najlepsze praktyki, a także opracowała zalecenia dla państw członkowskich.

• Komisja Europejska: UE proponuje plan na rzecz adekwatnych, bezpiecznych i stabilnych emerytur
• Komisja Europejska: Systemy emerytalne dla pracowników wykonujących uciążliwą lub niebezpieczną pracę w Europie Badanie polityk krajowych w 2016 r.
• Komisja Europejska: Sprawozdanie na temat starzenia się społeczeństwa, 2015 r. Prognozy ekonomiczne i budżetowe dla 28 państw członkowskich (2013–2016)
• Komisja Europejska: Sprawozdanie nt. adekwatności emerytur, 2015 r.

Działalność Eurofound

Na przestrzeni lat Eurofound badała kwestie związane z przechodzeniem na emeryturę w państwach członkowskich. W ramach badania zebrano informacje na temat możliwości wczesnego i stopniowego przechodzenia na emeryturę, możliwości łączenia pracy z częściową emeryturą, pracy po przejściu na emeryturę, pracy wolontariackiej na emeryturze i kwestii emerytur. W ostatnich latach w badaniach skupiano się na kwestii wydłużania życia zawodowego poza obecny wiek emerytalny, oraz na kwestiach związanych z preferencjami dotyczącymi pracy, dochodu i jakości życia.

Preferencje dotyczące pracy w okresie przedemerytalnym

Analiza ustaleń szóstego europejskiego badania jakości życia przeprowadzonego przez Eurofound pozwoliła określić preferencje starszych pracowników dotyczące czasu pracy. Ustalono, że prawie połowa pracowników wieku 50 lat i starszych wolałaby pracować w mniejszym wymiarze godzin, uwzględniając ich potrzeby finansowe. Znaczny odsetek emerytów, którzy nie wykonują obecnie pracy zarobkowej, w rzeczywistości wolałaby pracować co najmniej kilka godzin w tygodniu. W ramach badania przeprowadzono również analizę sposobu w jaki śródokresowe przeglądy przebiegu pracy zawodowej mogą pomóc pracownikom w pełnym zrozumieniu możliwości pozostania aktywnymi zawodowo do czasu osiągnięcia późniejszego wieku emerytalnego. 

Łączenie pracy z częściową emeryturą

Obecnie starsi pracownicy często odchodzą z rynku pracy przed osiągnięciem ustawowego wieku emerytalnego z powodu problemów zdrowotnych, niepełnosprawności i obowiązków opiekuńczych. Jeszcze więcej osób chce po prostu pracować mniej, bardziej dopasowując swój czas pracy do swoich preferencji. Jednym ze sposobów, które mogą zmotywować ludzi do dłuższej aktywności zawodowej oraz zapewnić im taką możliwość, jest ułatwienie im skrócenia czasu pracy przy jednoczesnym zrekompensowaniu spadku dochodu za pomocą częściowych emerytur lub świadczeń. W badaniu przeprowadzonym przez Eurofound przeanalizowano skutki takich systemów częściowych emerytur.

Praca po przejściu na emeryturę

W wielu krajach starsi ludzi podejmują się pracę zarobkową po osiągnięciu wieku emerytalnego.W badaniu przeprowadzonym przez Eurofound na temat dochodów z pracy po przejściu na emeryturę zebrano informacje na temat pobudek, którymi kierują się emeryci szukając pracy zarobkowej, oraz możliwości ich zatrudnienia. W badaniu tym przeanalizowano strategie przedsiębiorstw dotyczące zatrudniania i zatrzymywania emerytów oraz zwrócono uwagę na dylematy i korzyści stojące przed starszymi ludźmi, którzy chcą wykonywać pracę zarobkową. Zbadano również, w jakim stopniu praca po przejściu na emeryturę jest powiązana z adekwatnością dochodów w populacji emerytów.

Reforma emerytalna

Emerytury stanowią główne źródło dochodu dla wielu osób na emeryturze. Reforma systemów emerytalnych koncentrowała się w ostatnich latach na zapewnieniu stabilności systemów emerytalnych i na podniesieniu faktycznego wieku emerytalnego. W ramach badania przeprowadzonego przez Eurofound na temat zaangażowania partnerów społecznych w reformę emerytalną w UE przeanalizowano reformy wprowadzone w odpowiedzi na kryzys gospodarczy i finansowy, zwracając uwagę na rolę, jaką partnerzy społeczni odgrywali od 2008 r. w przeprowadzaniu takich reform.

Wolontariat

Ponieważ społeczeństwo Europy starzeje się, włączenie społeczne starszych ludzi oraz strategie mające na celu promowanie wykonywania przez starszych ludzi pracy wolontariackiej stanowią obecnie ważne elementy unijnej strategii politycznej. W badaniu na temat wolontariatu osób starszych w UE wskazano najlepsze praktyki w odniesieniu do wszystkich aspektów wolontariatu i jego związek z włączeniem społecznym. Zebrano informacje na temat działań, które mogą wzmocnić rolę wolontariatu podczas przechodzenia na emeryturę.

Kobiety i mężczyźni a emerytura