Φορείς και ιδρύματα στη Βουλγαρία

Το κράτος διαδραματίζει γενικό ρόλο ρύθμισης, ελέγχου και διευκόλυνσης των εργασιακών σχέσεων μέσω των θεσμών του. Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Πολιτικής είναι η κύρια εθνική αρχή που ασχολείται με τους κανονισμούς εργασίας και τις συνθήκες εργασίας. Διεξάγει διαβουλεύσεις και συνεργάζεται με αντιπροσωπευτικές οργανώσεις εργαζομένων και εργοδοτών σε εθνικό επίπεδο για την ανάπτυξη και εφαρμογή πολιτικών για την αγορά εργασίας, την προστασία της εθνικής αγοράς εργασίας και την κατάρτιση του εργατικού δυναμικού.

Στη Βουλγαρία δεν υπάρχουν ειδικά εργατοδικεία. Όλες οι επιμέρους εργατικές διαφορές εκδικάζονται από τα γενικά δικαστήρια. Το 2016, ως αποτέλεσμα της τροποποίησης του εργατικού κώδικα (άρθρο 45 «Εκπροσώπηση στο δικαστήριο»), οι συνδικαλιστικές οργανώσεις και τα παραρτήματά τους δικαιούνται, κατόπιν αιτήματος των εργαζομένων, να τους εκπροσωπούν στο δικαστήριο.

Ως όργανο διαμεσολάβησης και διαιτησίας, το Εθνικό Ινστιτούτο Συνδιαλλαγής και Διαιτησίας (NICA) του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Πολιτικής λειτουργεί σε τριμερή βάση. Ο κύριος στόχος της NICA είναι να διευκολύνει την επίλυση των CLD μέσω της διαμεσολάβησης και της διαιτησίας ως εναλλακτικό, εξωδικαστικό μέσο επίλυσης διαφορών για συλλογικές εργατικές διαφορές.

Η Γενική Επιθεώρηση Εργασίας (κυβερνητική υπηρεσία) παρακολουθεί τη συμμόρφωση με την εργατική νομοθεσία σχετικά με την ποιότητα της εργασίας και την υγεία και ασφάλεια στην εργασία.

Το Εθνικό Ταμείο Συνθηκών Εργασίας δημιουργήθηκε βάσει του νόμου για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, παρέχοντας χρηματοδότηση για έργα βελτίωσης των συνθηκών εργασίας με εθνική, κλαδική και τομεακή σημασία.

Οι γενικοί κανόνες αντιπροσωπευτικότητας περιγράφονται στα άρθρα 34 και 35 του εργατικού κώδικα. Η διαδικασία διευθέτησης των αντιπροσωπευτικών κοινωνικών εταίρων περιγράφεται στο άρθρο 36 του εργατικού κώδικα. Η απογραφή των μελών των κοινωνικών εταίρων πραγματοποιείται κάθε τέσσερα χρόνια, αλλά τα στοιχεία δεν είναι διαθέσιμα στο κοινό.

Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις πρέπει να αποδείξουν ότι πληρούν τα ακόλουθα κριτήρια για να γίνουν δεκτές ως αντιπροσωπευτικές σε εθνικό επίπεδο (εργατικός κώδικας, άρθρο 34).

• Πρέπει να έχουν τουλάχιστον 50.000 μέλη (από 75.000 το 2012).

• Εδαφική εκπροσώπηση: πρέπει να έχουν τοπικά παραρτήματα σε περισσότερο από το ένα τέταρτο των δήμων της χώρας.

• Πρέπει να έχουν ένα εθνικό διοικητικό όργανο.

• Διάρκεια εμπειρίας: πρέπει να έχουν την ιδιότητα νομικού προσώπου, που αποκτήθηκε με εγγραφή ως μη κερδοσκοπικό σωματείο τουλάχιστον τρία χρόνια πριν από την απογραφή.

Οι εργοδοτικές οργανώσεις πρέπει να αποδείξουν τα ακόλουθα (Εργατικός Κώδικας, άρθρο 35).

• Πρέπει να έχουν τουλάχιστον 1.500 εταιρείες-μέλη με τουλάχιστον 50.000 υπαλλήλους συνολικά, ή 100.000 υπαλλήλους σε όλα τα μέλη της εργοδοτικής οργάνωσης, που εργάζονται με συμβάσεις εργασίας.

• Αντιπροσωπεύουν εργοδότες σε περισσότερο από το ένα τέταρτο των οικονομικών δραστηριοτήτων που ορίζονται από τον κώδικα NACE με τουλάχιστον 5% των εργαζομένων σε κάθε οικονομική δραστηριότητα ή τουλάχιστον 10 εργοδότες σε κάθε δραστηριότητα.

• Εδαφική εκπροσώπηση: εκπροσωπούν εργοδότες σε περισσότερο από το ένα τέταρτο των δήμων της Βουλγαρίας.

• Διάρκεια εμπειρίας: έχουν την ιδιότητα νομικού προσώπου, το οποίο αποκτήθηκε με εγγραφή ως μη κερδοσκοπικό σωματείο τουλάχιστον τρία έτη πριν από την απογραφή.

Σχετικά με τη συνδικαλιστική εκπροσώπηση

Ο εργατικός κώδικας (άρθρα 4 και 5) προβλέπει ότι οι εργαζόμενοι/εργοδότες έχουν το δικαίωμα, χωρίς προηγούμενη άδεια, να ιδρύουν ελεύθερα συνδικαλιστικές οργανώσεις/οργανώσεις, να προσχωρούν οικειοθελώς ή να αποχωρούν από αυτές, λαμβάνοντας υπόψη μόνο το καταστατικό τους. Ο εργατικός κώδικας δεν προβλέπει εξαίρεση εργαζομένων ή τομέων. Οι δημόσιοι υπάλληλοι μπορούν επίσης να συστήσουν συνδικαλιστικές οργανώσεις και να είναι μέλη τους (σύμφωνα με τον νόμο περί δημοσίων υπαλλήλων). Η ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι ορίζεται στον νόμο περί Συντάγματος (άρθρο 49).

Ορισμένοι περιορισμοί καθορίζονται από άλλα νομοθετικά έγγραφα, όπως ο νόμος για το Υπουργείο Εσωτερικών. Οι υπάλληλοι του συστήματος ασφαλείας έχουν το δικαίωμα να συμμετέχουν σε συνδικαλιστικές οργανώσεις μόνο για το Υπουργείο Εσωτερικών (κανένας από τους εθνικά αντιπροσωπευτικούς κοινωνικούς εταίρους).

Μέχρι το 2003, τα μέλη των συνδικάτων μειώνονταν σταθερά. Η πυκνότητα της Ένωσης μειώθηκε μεταξύ 2008 και 2013, αλλά σχετικά μικρότερη από το ποσοστό συμμετοχής. Αυτό οφειλόταν στη συνολική μείωση της απασχόλησης κατά περισσότερο από 15% την περίοδο 2008-2012 και στη συρρίκνωση των τομέων της μεταποίησης, των υπηρεσιών και της δημόσιας διοίκησης. Από το 2004, οι κύριοι λόγοι της παρακμής ήταν η ιδιωτικοποίηση των κρατικών επιχειρήσεων και το γεγονός ότι πάνω από το 90% των εταιρειών είναι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες αποτελούν πρόκληση για τα συνδικάτα να οργανωθούν στο εσωτερικό τους. Νέες μορφές απασχόλησης, όπως η αυτοαπασχόληση, και ένας αυξανόμενος αριθμός εργαζομένων στην παραοικονομία, έχουν επίσης διαδραματίσει κάποιο ρόλο. Σύμφωνα με τον Dimitrov (2021), η πυκνότητα των συνδικάτων εξακολουθούσε να παρουσιάζει πτωτική τάση το 2020, αν και με βραδύτερο ρυθμό. Τα στοιχεία από τις επίσημες απογραφές δείχνουν ότι η πυκνότητα των συνδικάτων ήταν 16,9% το 2008, 16,4% το 2012 και 15,4% το 2016.

Γενικά, η πυκνότητα των συνδικάτων είναι υψηλότερη στον δημόσιο τομέα (εκπαίδευση και υγειονομική περίθαλψη) και σε αρκετές μεταποιητικές βιομηχανίες (μέταλλο, χημικά προϊόντα και ορυχεία), αλλά είναι χαμηλή στην υπόλοιπη μεταποίηση, τις υπηρεσίες και τις κατασκευές (Kirov, 2019).

Συμμετοχή σε συνδικαλιστικές οργανώσεις και πυκνότητα, 2010–2020

Σημειώσεις: * Ποσοστό εργαζομένων που είναι μέλη συνδικαλιστικής οργάνωσης επί του συνόλου των εργαζομένων. ** Τα στοιχεία για την πυκνότητα των συνδικάτων αντιπροσωπεύουν το ποσοστό πυκνότητας των συνδικάτων, το οποίο είναι η καθαρή συμμετοχή σε συνδικάτα ως ποσοστό των μισθωτών και των μισθωτών που εργάζονται, και τα στοιχεία των μελών αντιπροσωπεύουν την καθαρή συμμετοχή σε συνδικαλιστικές οργανώσεις. *** Όσον αφορά την πυκνότητα των συνδικαλιστικών οργανώσεων, τα στοιχεία για το 2010 και το 2012 βασίζονται στην εθνική αντιπροσωπευτική έρευνα Δείκτης Εργασιακού Κλίματος, και τα στοιχεία για το 2013 και το 2014 βασίζονται στην εθνική αντιπροσωπευτική έρευνα Syndibarometer (και οι δύο διεξήχθησαν από το Ινστιτούτο Κοινωνικής και Συνδικαλιστικής Έρευνας του CITUB). Τα στοιχεία για την περίοδο 2016-2020 βασίζονται στις επίσημες απογραφές και υποτιμώνται, καθώς υπολογίζονται με βάση μόνο τη συνδικαλιστική σύνθεση των αντιπροσωπευτικών συνδικαλιστικών οργανώσεων. Η συμμετοχή των εργαζομένων σε συνδικαλιστικές οργανώσεις βασίζεται σε έρευνες εργατικού δυναμικού (νοικοκυριών) ή σε άλλες έρευνες (για παράδειγμα, έρευνες για τις συνθήκες εργασίας, έρευνες κοινωνικών στάσεων) που ρωτούν τον ερωτώμενο σχετικά με τη συμμετοχή του σε συνδικαλιστική οργάνωση στην κύρια εργασία του. Η συνδικαλιστική συμμετοχή των εργαζομένων σε συνδικαλιστικές οργανώσεις προκύπτει από το σύνολο των μελών (εργατικών) συνδικαλιστικών οργανώσεων και προσαρμόζεται, εάν είναι απαραίτητο, για τα μέλη συνδικαλιστικών οργανώσεων εκτός του ενεργού, εξαρτώμενου και απασχολούμενου εργατικού δυναμικού (δηλαδή συνταξιούχοι, αυτοαπασχολούμενοι, φοιτητές, άνεργοι). μ.δ., μη διαθέσιμο· ΟΟΣΑ/AIAS ICTWSS, Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης/Ινστιτούτο Προηγμένων Εργασιακών Σπουδών του Άμστερνταμ Θεσμικά χαρακτηριστικά των συνδικάτων, καθορισμός των μισθών, κρατική παρέμβαση και κοινωνικά σύμφωνα.

Πηγές: Visser, 2019· Δημητρόφ, 2021.

Κύριες συνδικαλιστικές συνομοσπονδίες και ομοσπονδίες

Οι σημαντικότερες εθνικά αντιπροσωπευτικές συνδικαλιστικές συνομοσπονδίες στη Βουλγαρία είναι η CITUB και η Συνομοσπονδία Εργασίας Podkrepa (CL Podkrepa).

Το CITUB είναι το μεγαλύτερο συνδικάτο στη Βουλγαρία. Ιδρύθηκε το 1990, στη βάση του μοναδικού συνδικάτου κατά τη διάρκεια της κομμουνιστικής περιόδου (Balgarski Profesionalni Sauzi). Η CL Podkrepa ιδρύθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 1989. Κατά τα πρώτα χρόνια λειτουργίας της (μέχρι το 1991), η CL Podkrepa συνδύαζε συνδικαλιστικές και πολιτικές δραστηριότητες. Ωστόσο, η CL Podkrepa έγινε γρήγορα η δεύτερη μεγαλύτερη συνδικαλιστική συνομοσπονδία στη Βουλγαρία, καλύπτοντας όλους τους οικονομικούς τομείς και περιφέρειες. Το CITUB πραγματοποίησε το ένατο συνέδριό του τον Μάιο του 2022 και ο σημερινός πρόεδρος Plamen Dimitrov επανεξελέγη για νέα πενταετή θητεία. Στο 11ο συνέδριό του (8-9 Φεβρουαρίου 2023), το CL Podkrepa γιόρτασε την 34η επέτειό του, απαιτώντας αποφασιστική αύξηση του εισοδήματος σε όλους τους τομείς της οικονομίας και επιτάχυνση της αύξησης του κατώτατου μισθού.

Και οι δύο εθνικές αντιπροσωπευτικές συνδικαλιστικές οργανώσεις διεξάγουν εθνικές ενημερωτικές εκστρατείες, όπως το «Grey Kills» (CITUB, 2019), με στόχο τη μείωση του μεριδίου της άτυπης οικονομίας στη Βουλγαρία και δίνοντας προτεραιότητα σε δραστηριότητες στον τομέα των κατασκευών, της γεωργίας, της μεταποίησης και της αυτοκινητοβιομηχανίας. Το 2019, η CL Podkrepa, σε συνεργασία με τον Βουλγαρικό Ιατρικό Σύλλογο, τη Βουλγαρική Ένωση Επαγγελματικής Υγείας και τη Συνδικαλιστική Ομοσπονδία του Υπουργείου Εσωτερικών, ξεκίνησε εκστρατεία για αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας και αυξημένη αμοιβή για νυχτερινή εργασία.

Το 2018, η CITUB και η CL Podkrepa πραγματοποίησαν κοινές δράσεις διαμαρτυρίας με στόχο την προστασία της βουλγαρικής βιομηχανίας ηλεκτρικής ενέργειας, ζητώντας μια νέα κρατική στρατηγική ενέργειας για το 2030-2050 για την αντιστάθμιση των απωλειών ως αποτέλεσμα των εκπομπών άνθρακα του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής Maritsa Iztok 2. Στις 12 Ιανουαρίου 2023, και οι δύο συνομοσπονδίες διοργάνωσαν διαμαρτυρία με τίτλο «Ας προστατεύσουμε την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας», η οποία αφορούσε τη δέσμευση που αναλήφθηκε στο εθνικό σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας για μείωση των εκπομπών άνθρακα από τον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας κατά 40 % έως το τέλος του 2025 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2019. Κατά τη διάρκεια των συζητήσεων για τον εθνικό προϋπολογισμό, τον προϋπολογισμό του Εθνικού Ταμείου Ασφάλισης Υγείας και τον προϋπολογισμό κοινωνικής ασφάλισης για το 2023, τα συνδικάτα απαίτησαν αύξηση 10-15% στον κατώτατο νόμιμο μισθό.

Κύριες συνδικαλιστικές συνομοσπονδίες και ομοσπονδίες

Σημείωση: Πρόκειται για εθνικά αντιπροσωπευτικές συνδικαλιστικές συνομοσπονδίες και ομοσπονδίες.
: Προσαρμογή από τον Dimitrov (2021), παραθέτοντας στοιχεία του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Πολιτικής από επίσημες απογραφές που διενεργήθηκαν το 2012, το 2016 και το 2020.: Adapted from Dimitrov (2021), quoting data from the Ministry of Labour and Social Policy from official censuses conducted in 2012, 2016 and 2020.

Σχετικά με την εκπροσώπηση των εργοδοτών

Όλοι οι εργοδότες έχουν το δικαίωμα να συμμετέχουν σε οργανώσεις εργοδοτών (Εργατικός Κώδικας, άρθρο 5). Μία εταιρεία μπορεί να είναι μέλος περισσότερων της μίας οργανώσεων εργοδοτών. Αυτή η πολλαπλή ιδιότητα μέλους καθιστά δύσκολη την αξιολόγηση της πραγματικής πυκνότητας και του ποσοστού συμμετοχής.

Μέσω τροποποιήσεων του εργατικού κώδικα το 2016, το κοινοβούλιο υιοθέτησε χαμηλότερα κριτήρια (50.000 μέλη, όπως ήταν μεταξύ 1992 και 2012, αντί για 75.000 μέλη) για την εθνική εκπροσώπηση των κοινωνικών εταίρων.

Σύμφωνα με τα δημόσια διαθέσιμα στοιχεία απογραφής από το 2012, οι εργοδοτικές οργανώσεις καλύπτουν περίπου το 14% των εταιρειών στη Βουλγαρία. Μετά την απογραφή του 2016, αυτό υπολογίζεται στο 15,5% σύμφωνα με τον Dimitrov (2018), με αύξηση στο 17,6% το 2020 (Dimitrov, 2021).

Όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα, η πυκνότητα όσον αφορά τις επιχειρήσεις αυξήθηκε μεταξύ της απογραφής του 2016 και της απογραφής του 2020, ενώ η πυκνότητα όσον αφορά τους εργαζόμενους μειώθηκε. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι περισσότερες, αλλά μικρότερες, επιχειρήσεις επιλέγουν να γίνουν μέλη των οργανώσεων εργοδοτών.

Συμμετοχή σε οργανώσεις εργοδοτών και πυκνότητα, 2012–2020

Σημειώσεις: * Ποσοστό εργαζομένων που εργάζονται σε επιχείρηση και είναι μέλη οποιασδήποτε εργοδοτικής οργάνωσης που συμμετέχει σε συλλογικές διαπραγματεύσεις. ΟΟΣΑ/AIAS ICTWSS, Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης/Ινστιτούτο Προηγμένων Εργασιακών Σπουδών του Άμστερνταμ Θεσμικά χαρακτηριστικά των συνδικάτων, καθορισμός των μισθών, κρατική παρέμβαση και κοινωνικά σύμφωνα.
: Προσαρμογή από τον Dimitrov (2017, 2021), με παράθεση στοιχείων απογραφής από το 2016 και το 2020 από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Πολιτικής· ίδιοι υπολογισμοί με βάση στατιστικά στοιχεία της NSI σχετικά με τον αριθμό των επιχειρήσεων το 2019 και τον αριθμό των εργαζομένων το 2020 (πρώτοι εννέα μήνες) και στοιχεία από την εθνική αντιπροσωπευτική έρευνα «Work-climate-index» (ISTUR του CITUB).: Adapted from Dimitrov (2017, 2021), quoting census data from 2016 and 2020 from the Ministry of Labour and Social Policy; own calculations based on NSI statistics on the number of the enterprises in 2019 and the number of employees in 2020 (first nine months) and data from National representative survey “Work-climate-index” (ISTUR of CITUB).

Κύριες οργανώσεις εργοδοτών

Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, το 2020 υπάρχουν πέντε εθνικά αντιπροσωπευτικές οργανώσεις εργοδοτών: η BIA, η CEIBG, η BICA, το Βουλγαρικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο και η Ένωση Ιδιωτικών Οικονομικών Επιχειρήσεων (UPEE). Η Ένωση Εργοδοτών Καινοτόμων Τεχνολογιών της Βουλγαρίας δεν θεωρήθηκε αντιπροσωπευτική (Υπουργικό Συμβούλιο2021).

Οι κλαδικές οργανώσεις εργοδοτών συμμετέχουν στις συλλογικές διαπραγματεύσεις μέσω των κλαδικών συμβουλίων συνεργασίας. Ωστόσο, δεν έχουν όλοι οι κλάδοι και οι οικονομικές δραστηριότητες συλλογικές συμβάσεις.

Η Ένωση Οργανώσεων Βουλγάρων Εργοδοτών (AOBE), που καταχωρήθηκε το 1995, είναι μια συμμαχία των οργανώσεων εργοδοτών που ήταν εθνικά αντιπροσωπευτικές πριν από το 2017 (BIA, BICA, Βουλγαρικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο και CEIBG). Η AOBE είναι συλλογικό μέλος του Διεθνούς Οργανισμού Εργοδοτών και συμμετέχει ενεργά στις εργασίες της Ομάδας Εργοδοτών 1 της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής. Από την 1η Ιανουαρίου 2018, η AOBE είναι μέλος παρατηρητής της Συμβουλευτικής Επιτροπής Επιχειρήσεων και Βιομηχανίας του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης. Για το 2023, οι κύριες προτεραιότητες του AOBE περιγράφονται σε 44 μέτρα σε έξι βασικούς τομείς για τη βουλγαρική οικονομία, συμπεριλαμβανομένου του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και της οικονομίας, της ενέργειας και της πράσινης μετάβασης, της εκπαίδευσης και της αγοράς εργασίας, της κοινωνικής πολιτικής, των ευρωπαϊκών πολιτικών και επενδύσεων (AOBE, 2023).

Ο Bozhidar Danev ήταν πρόεδρος και αργότερα εκτελεστικός πρόεδρος της BIA για 25 χρόνια, μέχρι το θάνατό του το 2018. Το 2017 εξελέγη Αντιπρόεδρος της Business Europe. Στις 5 Δεκεμβρίου 2018, ο Radosvet Radev εξελέγη Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της BIA. Την 1η Σεπτεμβρίου 2021, ο Dobri Mitrev εξελέγη Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της BIA, αντικαθιστώντας τον Radosvet Radev μετά τον θάνατό του.

Η UPEE είναι μια μη κυβερνητική εργοδοτική οργάνωση πολύ μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, που ιδρύθηκε το 1989 από τους πρώτους επιχειρηματίες στη Βουλγαρία για την προώθηση οικονομικών πρωτοβουλιών και την εκπροσώπηση των συλλογικών συμφερόντων των εργοδοτών στην αγορά εργασίας και τις εργασιακές σχέσεις. Η UPEE είναι μέλος της SME United και της Διεθνούς Οργάνωσης Εργοδοτών.

Οι οργανώσεις εργοδοτών έχουν δραστηριοποιηθεί πολύ ενεργά σε δημόσιες συζητήσεις σχετικά με αλλαγές στην εργατική νομοθεσία, για παράδειγμα σχετικά με την αύξηση του κατώτατου μισθού, τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος και θέματα κοινωνικής ασφάλισης. Συχνά έρχονται σε αντίθεση με τα συνδικάτα.

Το 2018, οι οργανώσεις εργοδοτών μποϊκόταραν τις εθνικές διαπραγματεύσεις για τα νέα ελάχιστα όρια ασφάλισης. Οι εκπρόσωποι των οργανώσεων εργοδοτών εξακολουθούν να ασκούν πίεση στην κυβέρνηση για τη διευκόλυνση της πρόσβασης ειδικευμένου εργατικού δυναμικού τρίτων χωρών στη βουλγαρική αγορά εργασίας. Το 2021, οι εργοδοτικές οργανώσεις αντιτάχθηκαν στον κατώτατο μισθό που καθόρισε η κυβέρνηση.

Κύριες οργανώσεις εργοδοτών και συνομοσπονδίες

Πηγή: Προσαρμογή από τον Dimitrov (2021), με παράθεση στοιχείων του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Πολιτικής από επίσημες απογραφές εργοδοτικών οργανώσεων που πραγματοποιήθηκαν το 2016 και το 2020.

Το κύριο τριμερές όργανο σε εθνικό επίπεδο είναι το NTCC. Διαθέτει επιτροπές του Συμβουλίου Υπουργών (που δημιουργήθηκαν το 1993) που ασχολούνται με θέματα εργασίας, κοινωνικής ασφάλισης και ποιότητας ζωής. Ένα άλλο τριμερές όργανο είναι το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο (που ιδρύθηκε το 2001). Υπό την αιγίδα των υπουργείων, σύμφωνα με τον Εργατικό Κώδικα, συγκροτούνται κλαδικά συμβούλια τριμερούς συνεργασίας που ασχολούνται με θέματα εργασίας, κοινωνικής ασφάλισης και βιοτικού επιπέδου στους αντίστοιχους οικονομικούς κλάδους. Οι εθνικά αντιπροσωπευτικοί κοινωνικοί εταίροι συμμετέχουν στα διοικητικά όργανα των κρατικών φορέων που είναι αρμόδιοι για θέματα εργασίας και κοινωνικής ασφάλισης.

Τα διμερή όργανα οργανώνονται μέσω κλαδικών/τομεακών συμβουλίων κοινωνικής συνεργασίας που συμμετέχουν στον κοινωνικό διάλογο για διάφορα εργασιακά και ασφαλιστικά θέματα μεταξύ εργοδοτών και συνδικαλιστικών εκπροσώπων. Σύμφωνα με το CITUB, ο διμερής κοινωνικός διάλογος λαμβάνει χώρα σε 12 συμβούλια κοινωνικής συνεργασίας. Δεν υπάρχει ολοκληρωμένη βάση δεδομένων για όλα τα διμερή όργανα και τη δραστηριότητά τους. Σε επίπεδο επιχείρησης, ο κοινωνικός διάλογος για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία διεξάγεται από τις επιτροπές/ομάδες συνθηκών εργασίας.

Ο μηχανισμός ενημέρωσης και διαβούλευσης προβλέπεται στον εργατικό κώδικα (άρθρο 7α). Ο αριθμός των εκπροσώπων των εργαζομένων στη γενική συνέλευση της εταιρείας εξαρτάται από το μέγεθος της εταιρείας. Οι συλλογικές διαπραγματεύσεις ρυθμίζονται από τον εργατικό κώδικα (κεφάλαιο 4).

Το κοινωνικό σύμφωνο για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της Βουλγαρίας μέχρι το 2009 υπογράφηκε από την κυβέρνηση και τους αντιπροσωπευτικούς κοινωνικούς εταίρους. Το NTCC κατάρτισε το 2010 συμφωνία για 59 μέτρα κατά της κρίσης. Δύο ακόμη εθνικές συμφωνίες υπογράφηκαν το 2010: μία για τους κατ' οίκον εργαζομένους (κύρωση από τη Βουλγαρία της σύμβασης της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας του 1996 για την κατ' οίκον εργασία) και μία για την τηλεργασία (εφαρμογή της συμφωνίας-πλαισίου των ευρωπαίων κοινωνικών εταίρων για την τηλεργασία της 16ης Ιουλίου 2002).

Σύμφωνα με τον Dimitrov (2021), ο τριμερής κοινωνικός διάλογος απέκτησε δυναμική το 2020 ως αποτέλεσμα σημαντικών εκκρεμών τροποποιήσεων νόμων. Τα σημαντικότερα θέματα που συζητήθηκαν από το NTCC ήταν τα μέτρα απασχόλησης και τα συστήματα αποζημίωσης, η προστασία του εισοδήματος και η οικονομική στήριξη των επιχειρήσεων σε περιόδους κρίσης και ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2021. Μετά από σχεδόν ένα έτος διαπραγματεύσεων, τον Ιούνιο του 2020 υπεγράφη εθνική τριμερής συμφωνία που καλύπτει μέτρα σε πέντε τομείς: το επιχειρηματικό περιβάλλον και την οικονομία· ενέργεια; την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία· δημογραφία, εκπαίδευση, αγορά εργασίας και μετανάστευση εργατικού δυναμικού· και τις πολιτικές κοινωνικής προστασίας. Το 2021, το NTCC συζήτησε επίσης το διάταγμα του υπουργικού συμβουλίου για αύξηση του ορίου της φτώχειας.

Κύρια τριμερή και διμερή όργανα

Πηγή: Επεξεργασία από τους ίδιους τους συγγραφείς.

Δεν υπάρχει καθολική μορφή εκπροσώπησης στο χώρο εργασίας στη Βουλγαρία. Ο εργατικός κώδικας επιτρέπει την εκλογή των εργαζομένων ως εκπροσώπων σε επίπεδο επιχείρησης για ενημέρωση και διαβούλευση (οδηγία 2002/14/ΕΚ) και ως συμμετεχόντων στις γενικές συνελεύσεις των εταιρειών, αλλά αυτό σπάνια γίνεται στη Βουλγαρία. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι εργαζόμενοι μεταβιβάζουν τη λειτουργία εκπροσώπησης στις συνδικαλιστικές οργανώσεις. Δύο άλλες μορφές εκπροσώπησης στο χώρο εργασίας είναι δυνατές: οι εκπρόσωποι των εργαζομένων για την προστασία των οικονομικών και κοινωνικών συμφερόντων των εργαζομένων και οι επιτροπές/ομάδες υγείας και ασφάλειας.

Οι εκπρόσωποι των εργαζομένων μπορούν να εκλεγούν σε όλες τις εταιρείες που απασχολούν τουλάχιστον 50 εργαζομένους (εργατικός κώδικας, άρθρο 7γ) και μπορούν να ψηφίσουν στη γενική συνέλευση της εταιρείας σε διαδικασίες ενημέρωσης και διαβούλευσης. Ο αριθμός των εκπροσώπων (μεταξύ τριών και εννέα) εξαρτάται από το μέγεθος της εγκατάστασης.

Σύμφωνα με τον Dimitrov (2018), εκπρόσωποι των εργαζομένων για την ενημέρωση και τη διαβούλευση έχουν εκλεγεί μόνο στο 20% των επιχειρήσεων που καλύπτονται από τον νόμο. Επίσημα εθνικά στοιχεία δεν είναι διαθέσιμα.

Από το 2006 ισχύει νόμος σχετικά με την εκλογή των εκπροσώπων των εργαζομένων/εργαζομένων στις ευρωπαϊκές επιτροπές επιχείρησης των πολυεθνικών εταιρειών, στα όργανα εποπτείας/διαχείρισης των ευρωπαϊκών εταιρειών και στις ευρωπαϊκές συνεταιριστικές εταιρείες. Σύμφωνα με τον Dimitrov (2021), μέχρι το 2017 υπήρχαν περισσότερες από 30 θυγατρικές πολυεθνικών εταιρειών με εκλεγμένους αντιπροσώπους στα συμβούλια.

Ρύθμιση, σύνθεση και αρμοδιότητες των οργάνων εκπροσώπησης

Πηγή: Επεξεργασία από τους ίδιους τους συγγραφείς.