Φορείς και ιδρύματα στην Εσθονία

Το Υπουργείο Κοινωνικών Υποθέσεων (Sotsiaalministeerium) ασχολείται με την πολιτική απασχόλησης γενικά, προετοιμάζοντας νομοθεσία και συνεργαζόμενο με τους κοινωνικούς εταίρους.

Ο κύριος φορέας που είναι αρμόδιος για την επιβολή των δικαιωμάτων των εργαζομένων είναι η Επιθεώρηση Εργασίας (Tööinspektsioon), ρόλος της οποίας είναι να εποπτεύει τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας που ρυθμίζει τις εργασιακές σχέσεις. Η Επιθεώρηση Εργασίας ενημερώνει εργαζόμενους και εργοδότες, διερευνά σοβαρά εργατικά ατυχήματα και αναλύει τα αίτιά τους και ασκεί εποπτεία. Η Επιθεώρηση Εργασίας παρακολουθεί επίσης την επαγγελματική ασφάλεια και υγεία (ΕΑΥ) και καταβάλλει προσπάθειες για την πρόληψη των προβλημάτων υγείας. Στο πλαίσιο των τοπικών επιθεωρήσεων, υπάρχουν επιτροπές εργατικών διαφορών (töövaidluskomisjonid, LDC), οι οποίες επιλύουν ατομικές εργατικές διαφορές (προδικαστική διαμεσολάβηση). Οι εργαζόμενοι έχουν επίσης το δικαίωμα να προσφεύγουν στα δικαστήρια όταν παραβιάζονται τα δικαιώματά τους.

Σε περιπτώσεις διακρίσεων στον χώρο εργασίας, ένα άτομο μπορεί να απευθυνθεί στον Επίτροπο για την Ισότητα των Φύλων και την Ίση Μεταχείριση (Soolise võrdõiguslikkuse ja võrdse kohtlemise volinik), ρόλος του οποίου είναι να παρακολουθεί τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του νόμου περί ισότητας των φύλων και του νόμου περί ίσης μεταχείρισης.

Σε περιπτώσεις συλλογικής εργατικής διαφοράς, εάν τα μέρη δεν μπορούν να καταλήξουν σε συμφωνία μέσω διαπραγματεύσεων, μπορούν να απευθυνθούν στον Εθνικό Συμφιλιωτή (Riiklik Lepitaja).

Δεν υπάρχουν επίσημοι κανόνες σχετικά με την αντιπροσωπευτικότητα των οργανώσεων των κοινωνικών εταίρων σε εθνικό επίπεδο. Σύμφωνα με τον νόμο περί συνδικαλιστικών οργανώσεων, μια συνδικαλιστική οργάνωση πρέπει να ιδρυθεί από τουλάχιστον πέντε υπαλλήλους και μια ομοσπονδία συνδικαλιστικών οργανώσεων πρέπει να ιδρυθεί από τουλάχιστον πέντε συνδικαλιστικές οργανώσεις. Δεν υπάρχουν τέτοια κριτήρια για τις οργανώσεις εργοδοτών. Οι συλλογικές συμβάσεις μπορούν να παραταθούν όσον αφορά τους μισθούς, τον χρόνο εργασίας και τον χρόνο ανάπαυσης στην περίπτωση πολυεργοδοτικών συμβάσεων – δηλαδή, εάν η συμφωνία συνάπτεται μεταξύ ένωσης ή ομοσπονδίας εργοδοτών και ένωσης ή ομοσπονδίας εργαζομένων ή συνομοσπονδίας εργοδοτών και συνομοσπονδίας εργαζομένων. Ωστόσο, τον Ιανουάριο του 2018, η EAKL και η ETKL συνήψαν συμφωνία ορθής πρακτικής για την επέκταση των συλλογικών συμβάσεων, η οποία καθορίζει κριτήρια αντιπροσωπευτικότητας για τους κοινωνικούς εταίρους. Σύμφωνα με τη συμφωνία, μόνο οι συμφωνίες πολλών εργοδοτών που έχουν συναφθεί μεταξύ των πλέον αντιπροσωπευτικών κοινωνικών εταίρων μπορούν να παραταθούν. Οι πιο αντιπροσωπευτικοί κοινωνικοί εταίροι είναι εκείνοι με τον μεγαλύτερο αριθμό μελών. Εάν έχουν παρόμοια επίπεδα μελών, η οργάνωση που είναι μέλος της EAKL ή της ETKL θεωρείται η πιο αντιπροσωπευτική. Η διευρυμένη συλλογική σύμβαση δεν μπορεί να καλύπτει περισσότερους από έναν τομείς ή τομείς δραστηριότητας. Η συμφωνία ορθής πρακτικής δεν είναι επισήμως δεσμευτική, αλλά συνιστάται θερμά η τήρησή της. Τον Νοέμβριο του 2021 τέθηκαν σε ισχύ αλλαγές στον νόμο περί συλλογικών συμβάσεων, θεσπίζοντας κριτήρια για την επέκταση των συλλογικών συμβάσεων. Ανατρέξτε στην ενότητα «Μηχανισμοί επέκτασης».

Σχετικά με τη συνδικαλιστική εκπροσώπηση

Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις λειτουργούν βάσει του νόμου περί συνδικαλιστικών οργανώσεων και του νόμου περί συλλογικών συμβάσεων. Η πρώτη πράξη προβλέπει τα γενικά δικαιώματα και τις βάσεις για τις δραστηριότητες των συνδικαλιστικών οργανώσεων, καθώς και τις σχέσεις τους με τις κρατικές και τοπικές κυβερνητικές αρχές και τους εργοδότες. Η δεύτερη καθορίζει τη νομική βάση για τη σύναψη και την εφαρμογή των συλλογικών συμβάσεων.

Όλοι στην Εσθονία έχουν το δικαίωμα να ιδρύουν ελεύθερα, να συμμετέχουν ή να μην προσχωρούν σε συνδικαλιστικές οργανώσεις, εκτός από τα μέλη των Εσθονικών Αμυντικών Δυνάμεων (Kaitsevägi) που βρίσκονται σε ενεργό υπηρεσία.

Τόσο ο αριθμός των μελών των συνδικαλιστικών οργανώσεων όσο και η πυκνότητα των συνδικάτων μειώνονται τα τελευταία 10 χρόνια. Το ποσοστό των εργαζομένων που είναι μέλη συνδικαλιστικής οργάνωσης είναι υψηλότερο μεταξύ των εργαζομένων στον μη κυβερνητικό, μη κερδοσκοπικό τομέα (17 % το 2015) και στον δημόσιο τομέα (12 %) από ό,τι στους οργανισμούς του ιδιωτικού τομέα (5 %).

Συμμετοχή σε συνδικαλιστικές οργανώσεις και συνδικαλιστική πυκνότητα, 2012–2019

Σημειώσεις: * Ποσοστό εργαζομένων που είναι μέλη συνδικαλιστικής οργάνωσης. ** Η συμμετοχή των εργαζομένων σε συνδικαλιστική οργάνωση προκύπτει από το σύνολο των μελών της συνδικαλιστικής οργάνωσης και προσαρμόζεται, εάν είναι απαραίτητο, για τα μέλη συνδικαλιστικών οργανώσεων εκτός του ενεργού, εξαρτώμενου και απασχολούμενου εργατικού δυναμικού (δηλαδή συνταξιούχοι, αυτοαπασχολούμενοι, φοιτητές, άνεργοι).

Πηγή: Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης/Amsterdam Institute for Advanced Labour Studies Institutional Features of Trade Unions, Wage Setting, State Intervention and Social Ppact, database 2021.

Κύριες συνδικαλιστικές συνομοσπονδίες και ομοσπονδίες

Το EAKL είναι το μεγαλύτερο συνδικάτο στην Εσθονία και το κύριο συνδικάτο εθνικού επιπέδου. Είναι επίσης εταίρος στις εθνικές διαπραγματεύσεις για τον κατώτατο μισθό.

Η δεύτερη μεγαλύτερη συνδικαλιστική οργάνωση είναι η TALO, η οποία εκπροσωπεί κυρίως τους εργαζόμενους στον πολιτιστικό τομέα και τους δημόσιους υπαλλήλους.

Κύριες συνδικαλιστικές συνομοσπονδίες

Πηγή: Εκπρόσωποι συνδικαλιστικών οργανώσεων

Δεν υπήρξαν σημαντικές εξελίξεις όσον αφορά τη συμμετοχή σε συνδικαλιστικές οργανώσεις τα τελευταία πέντε χρόνια. Η γενική τάση είναι η μείωση της συμμετοχής σε συνδικαλιστικές οργανώσεις.

Σχετικά με την εκπροσώπηση των εργοδοτών

Τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των εργοδοτών να ιδρύουν ή να προσχωρούν σε οργανώσεις εργοδοτών δεν ρυθμίζονται ειδικά από τη νομοθεσία. Ωστόσο, το Σύνταγμα (Põhiseadus) ορίζει το δικαίωμα ελεύθερης συμμετοχής σε τέτοιες οργανώσεις. Λίγες μόνο οργανώσεις εργοδοτών συμμετέχουν στις συλλογικές διαπραγματεύσεις. Υπάρχουν πολλές επιχειρηματικές ενώσεις, οι οποίες δεν συμμετέχουν στις συλλογικές διαπραγματεύσεις.

Τα τελευταία χρόνια, δεν υπήρξαν σημαντικές αλλαγές ή εξελίξεις από την πλευρά των εργοδοτών και η πυκνότητα των οργανώσεων των εργοδοτών παρέμεινε σταθερή.

Συμμετοχή σε οργανώσεις εργοδοτών και πυκνότητα, 2012–2019

Σημειώσεις: * Ποσοστό εργαζομένων που εργάζονταν σε εγκατάσταση και ήταν μέλη εργοδοτικής οργάνωσης το 2013 και συμμετείχαν σε συλλογικές διαπραγματεύσεις το 2019. μ.δ., μη διαθέσιμο. ΟΟΣΑ/AIAS ICTWSS, Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης/Ινστιτούτο Προηγμένων Εργασιακών Σπουδών του Άμστερνταμ Θεσμικά χαρακτηριστικά των συνδικάτων, καθορισμός των μισθών, κρατική παρέμβαση και κοινωνικά σύμφωνα.

Κύριες οργανώσεις εργοδοτών

Η μόνη εργοδοτική οργάνωση που αναγνωρίζεται ως κοινωνικός εταίρος σε εθνικό επίπεδο είναι η ETKL. Στα μέλη της περιλαμβάνονται ενώσεις καθώς και επιχειρήσεις. Μολονότι στην Εσθονία δεν καθορίζονται κριτήρια αντιπροσωπευτικότητας, η ETKL είναι η μεγαλύτερη εργοδοτική οργάνωση που συμμετέχει στις συλλογικές διαπραγματεύσεις και η μόνη εργοδοτική οργάνωση που συμμετέχει στις συλλογικές διαπραγματεύσεις σε εθνικό επίπεδο. Ως εκ τούτου, θεωρείται κοινωνικός εταίρος σε εθνικό επίπεδο.

Οι σημαντικότερες επιχειρηματικές ενώσεις στην Εσθονία είναι το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο της Εσθονίας (Eesti Kaubandus-Tööstuskoda) και η Εσθονική Ένωση ΜΜΕ (Eesti Väike- ja Keskmiste Ettevõtjate Assotsiatsioon). Καμία από αυτές δεν συμμετέχει σε συλλογικές διαπραγματεύσεις και αμφότερες επικεντρώνονται στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και της οικονομίας στο σύνολό της.

Κύριες οργανώσεις εργοδοτών και συνομοσπονδίες

Πηγή: Εκπρόσωποι των οργανώσεων

Τα στοιχεία σχετικά με την πυκνότητα της οργάνωσης των εργοδοτών είναι σπάνια. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια γενική ανοδική τάση όσον αφορά το επίπεδο συμμετοχής αυτών των οργανώσεων. Ωστόσο, το ποσοστό των οργανώσεων εργοδοτών που συμμετέχουν στις συλλογικές διαπραγματεύσεις παρέμεινε πολύ χαμηλό, καθώς υπάρχουν μόνο λίγες τέτοιες οργανώσεις.

Το σύστημα της τριμερούς συνεννόησης δεν ρυθμίζεται ειδικά στην Εσθονία. Οι κοινωνικοί εταίροι συμμετέχουν στη φάση διαβούλευσης για την κατάρτιση νομοθεσίας. Εpiιpiλέον, οι κοινωνικοί εταίροι είναι έλη των εpiοpiτικών συβουλίων του Εσθονικού Ταείου Ασφάλιση Υγεία (Eesti Tervisekassa, EHIF),οpiοίο είναι υpiεύθυνο για τη διαχείριση τη ασφάλιση ασθενεία, την κάλυψη του κόστου των υpiηρεσιών υγεία, την καταβολή των piαροχών ασθενεία και τη συετοχή στον σχεδιασό τη υγειονοική piερίθαλψη· το εσθονικό ταείο ασφάλιση ανεργία (Eesti Töötukassa, EUIF), το οποίο είναι αρμόδιο για τις δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης και για την εφαρμογή ενεργητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας· και την Εσθονική Αρχή Επαγγελματικών Προσόντων (Kutsekoda),η οποία είναι αρμόδια για την ανάπτυξη του συστήματος επαγγελματικών προσόντων στην Εσθονία. Στην περίπτωση του EUIF, για παράδειγμα, οι κοινωνικοί εταίροι υποβάλλουν προτάσεις σχετικά με το ποσοστό των ασφαλίστρων ανεργίας και εγκρίνουν προγράμματα προσωρινής απασχόλησης.

Υπάρχουν επίσης συχνά πολλές προσωρινές τριμερείς ομάδες εργασίας, επιτροπές ή άλλες ομάδες που σχηματίζονται για να συζητήσουν συγκεκριμένα θέματα ή ζητήματα (για παράδειγμα, μετανάστευση και ποσόστωση μετανάστευσης, φροντίδα εξαρτώμενων συγγενών, σχέδιο ανάπτυξης πρόνοιας 2016-2023).

Επιπλέον, από το 2018, οι κοινωνικοί εταίροι (EAKL και ETKL) και η κυβέρνηση έχουν αποκαταστήσει τις τριμερείς συνεδριάσεις· Αυτές πραγματοποιούνται δύο ή τρεις φορές το χρόνο. Οι συνεδριάσεις αυτές χρησιμοποιούνται για τη συζήτηση σχετικών θεμάτων την εποχή εκείνη και ως πλατφόρμα για τους κοινωνικούς εταίρους ώστε να θέτουν τα σημαντικότερα θέματα στην ημερήσια διάταξή τους.

Κύρια τριμερή και διμερή όργανα

Από το 2007, η Εσθονία διαθέτει διττό δίαυλο εκπροσώπησης των εργαζομένων: οι εργαζόμενοι μπορούν να εκπροσωπούνται από συνδικαλιστική οργάνωση και/ή από διαχειριστή εργαζομένων. Η εκπροσώπηση των εργαζομένων ρυθμίζεται από τον νόμο περί συνδικαλιστικών οργανώσεων και τον νόμο περί διαχειριστών των εργαζομένων. Οι εκπρόσωποι των συνδικαλιστικών οργανώσεων εκλέγονται μεταξύ των μελών των συνδικαλιστικών οργανώσεων και οι διαχειριστές των εργαζομένων εκλέγονται από τους εργαζομένους σε γενική συνέλευση της εταιρείας. Και οι δύο μπορεί να είναι παρόντες σε μια δεδομένη εταιρεία ταυτόχρονα. Ωστόσο, η συνδικαλιστική οργάνωση έχει αυτόματο δικαίωμα συμμετοχής στις συλλογικές διαπραγματεύσεις και στην επίλυση συλλογικών διαφορών. Εάν δεν υπάρχει συνδικαλιστική οργάνωση στην εταιρεία, ο διαχειριστής έχει το δικαίωμα να συνάπτει συμφωνίες ή να εκπροσωπεί τους εργαζομένους στη συλλογική επίλυση διαφορών. Οι διαχειριστές εργαζομένων δραστηριοποιούνται κυρίως στον τομέα των διαδικασιών ενημέρωσης και διαβούλευσης. Οι εκπρόσωποι των συνδικαλιστικών οργανώσεων επιτρέπεται επίσης να συμμετέχουν στη διαδικασία αυτή, ανεξάρτητα από το αν είναι παρών ένας γενικός εκπρόσωπος.

Οι εργαζόμενοι εκπροσωπούνται επίσης από εκπρόσωπο του εργασιακού περιβάλλοντος, ο οποίος είναι εκπρόσωπος για θέματα ΕΑΥ: παρακολουθούν την εφαρμογή των μέτρων ΕΑΥ, συμμετέχουν στη διερεύνηση εργατικών ατυχημάτων ή επαγγελματικών ασθενειών, ενημερώνουν τους εργαζομένους κ.ο.κ. Σε μια εταιρεία με 10 ή περισσότερους υπαλλήλους, οι εργαζόμενοι εκλέγουν έναν εκπρόσωπο εργασιακού περιβάλλοντος μεταξύ τους. Εάν μια επιχείρηση απασχολεί λιγότερους από 10 εργαζομένους, ο εργοδότης υποχρεούται να διαβουλεύεται με τους εργαζομένους για θέματα ΕΑΥ. Επιπλέον, σε επιχειρήσεις με 150 ή περισσότερους εργαζομένους, ο εργοδότης υποχρεούται να συστήσει συμβούλιο εργασιακού περιβάλλοντος, το οποίο πρέπει να αποτελείται από ίσο αριθμό εκπροσώπων που ορίζονται από τον εργοδότη και εκπροσώπων που εκλέγονται από τους εργαζόμενους (συνολικά τουλάχιστον τέσσερα μέλη). Η Επιθεώρηση Εργασίας έχει το δικαίωμα να ζητήσει τη σύσταση συμβουλίου εργασιακού περιβάλλοντος σε επιχείρηση με λιγότερους από 150 εργαζομένους, ανάλογα με τους υφιστάμενους κινδύνους και τον αριθμό των εργατικών ατυχημάτων και των περιπτώσεων επαγγελματικής ασθένειας στην επιχείρηση. Το συμβούλιο αναλύει τακτικά τις συνθήκες εργασίας στην εταιρεία, συμμετέχει στην κατάρτιση του σχεδίου ανάπτυξης της εταιρείας στον τομέα της ΕΑΥ και διερευνά τα εργατικά ατυχήματα. Τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του εκπροσώπου και του συμβουλίου για το περιβάλλον εργασίας καθορίζονται στο νόμο για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία (Töötervishoiu ja tööohutuse seadus).

Ρύθμιση, σύνθεση και αρμοδιότητες των οργάνων εκπροσώπησης