Negozjar kollettiv fil-Lussemburgu

Il-ftehimiet kollettivi għandhom jiġu nnegozjati bejn l-imsieħba soċjali skont ċerti formalitajiet u jiġu ppreżentati lill-ITM għall-approvazzjoni mill-Ministru tax-Xogħol. Hemm żewġ tipi ta' ftehimiet kollettivi:

• ftehimiet kollettivi standard innegozjati bejn min iħaddem jew grupp ta' negozji (jew ir-rappreżentanti tagħhom) u trejdjunjin, li huma legalment vinkolanti bejn il-firmatarji

• ftehimiet kollettivi estiżi b'regolament Granddukali u applikabbli għal min iħaddem u l-impjegati kollha tal-professjoni kkonċernata

• L-aktar livelli importanti ta' negozjati huma l-livelli settorjali u tal-kumpaniji. L-importanza relattiva taż-żewġ livelli ta' ftehim tvarja minn settur għal ieħor. Jeżistu ftehimiet settorjali f'setturi bħall-banek, l-assigurazzjoni, is-sigurtà privata, il-kostruzzjoni u s-snajja kollha relatati, u s-settur tal-isptarijiet u soċjali. Dawn il-ftehimiet ta' industrija waħda jkopru 100% tal-forza tax-xogħol u huma estiżi mill-Ministeru tax-Xogħol. Madankollu, ħafna setturi m'għandhom l-ebda ftehim fil-livell tal-industrija. Fl-2018, 59% tal-impjegati kollha kellhom it-termini u l-kundizzjonijiet tal-impjieg tagħhom regolati permezz ta' negozjar kollettiv (Statec, 2022a), li huwa pjuttost għoli minkejja l-livell għoli ta' deċentralizzazzjoni tan-negozjar kollettiv u d-dgħufija tan-negozjar kollettiv f'xi setturi. Sakemm ma jkunx stipulat mod ieħor fil-ftehim kollettiv, il-maniġment superjuri mhuwiex soġġett għall-kundizzjonijiet tax-xogħol u tas-salarju stabbiliti fil-ftehim kollettiv li japplika għall-persunal. L-impjegati li s-salarju tagħhom huwa ogħla b'mod sinifikanti mis-salarji mħallsa lill-persunal kopert mill-ftehim kollettiv huma kkunsidrati bħala maniġment superjuri. Dan is-salarju għandu jkun relatat mas-setgħat ta' ġestjoni awtorevoli u effettivi, l-indipendenza fl-organizzazzjoni tax-xogħol u l-flessibbiltà fil-ħinijiet tax-xogħol.

M'hemm l-ebda negozjar kollettiv nazzjonali dwar il-pagi. Madankollu, hemm mekkaniżmu għall-indiċjar tal-pagi. Is-salarji u l-pagi (inkluża l-paga minima) jiġu aġġustati skont l-għoli tal-ħajja. Meta l-indiċi tal-prezzijiet tal-konsumatur jiżdied jew jonqos bi 2.5% matul it-trimestru ta' qabel, is-salarji jiġu aġġustati awtomatikament bl-istess proporzjon. L-indiċi tal-prezzijiet tal-konsumatur u l-impatt tiegħu fuq l-iskala tal-pagi li jiżżerżqu jiġu ppubblikati kull xahar mill-korp nazzjonali tal-istatistika (l-Istitut Nazzjonali għall-Istatistika u l-Istudji Ekonomiċi (Statec)). Min iħaddem irid iżid il-pagi kollha bi 2.5%. Il-ftehimiet kollettivi settorjali jistgħu jinkludu rati ta' salarju marbuta mal-grad ta' paga u koeffiċjent. Fil-livell tal-kumpanija, il-ftehimiet kollettivi dwar il-pagi ta' spiss jiġu konklużi għal 12 sa 24 xahar.

Kopertura tan-negozjar kollettiv tal-pagi tal-impjegati

Sorsi: Eurofound, Stħarriġ Ewropew dwar il-Kumpaniji 2013/2019 (inklużi kumpaniji tas-settur privat bi stabbilimenti b'aktar minn 10 impjegati (kodiċijiet NACE B–S), il-mistoqsija fl-istħarriġ kienet mistoqsija b'għażla multipla u tweġibiet multipli kienu possibbli); Eurostat [earn_ses10_01], [earn_ses14_01], [earn_ses18_01] (inklużi kumpaniji b'aktar minn 10 impjegati (kodiċijiet NACE B–S, eskluż O), bi tweġiba waħda għal kull unità lokali); OECD u AIAS, 2021; Statec, 2019.

L-aħħar dejta nazzjonali dwar il-kopertura tan-negozjar kollettiv hija bbażata fuq l-Istħarriġ tal-UE dwar l-Istruttura tal-Qligħ tal-2018. Abbażi ta' dan l-istħarriġ, Statec jistma li 59% tal-impjegati huma koperti minn ftehim kollettiv tax-xogħol. Skont Statec (2022a), teżisti differenza kbira bejn is-settur pubbliku (100%), l-edukazzjoni (92%) u l-attivitajiet soċjali u tal-kura (75%), u xi attivitajiet fis-settur tas-servizzi privati, bħall-bejgħ bl-imnut (38%), l-attivitajiet tal-lukandi u r-ristoranti (21%) u l-attivitajiet tekniċi u xjentifiċi (14%). Il-kopertura tvarja skont id-daqs tal-kumpanija, minn 30% (għal kumpaniji b'10 sa 49 impjegat) għal 79% (għal kumpaniji b'aktar minn 1,000 impjegat). Ir-rata globali bbażata fuq l-Istħarriġ dwar l-Istruttura tal-Qligħ tinkludi s-settur pubbliku. Jekk l-impjegati tas-settur pubbliku jiġu esklużi, ir-rata ta' kopertura tan-negozjar kollettiv hija ta' 53% fil-Lussemburgu (Statec, 2022a).

Il-ftehimiet intersettorjali huma rari u qatt ma jkopru kwistjonijiet bħall-pagi jew il-ħin tax-xogħol. Huma prinċipalment jimplimentaw ftehimiet madwar l-UE konklużi mill-imsieħba soċjali, pereżempju dwar it-telexogħol jew il-fastidju fuq il-post tax-xogħol.

L-aktar livelli importanti ta' negozjar huma l-livelli settorjali u tal-kumpaniji. Il-ftehimiet fil-livell settorjali inizjalment japplikaw biss għall-kumpaniji li jappartjenu għall-organizzazzjonijiet ta' min iħaddem li ffirmaw il-ftehim, iżda ta' spiss jiġu estiżi mill-gvern għas-settur kollu. L-importanza relattiva taż-żewġ livelli ta' ftehim tvarja minn settur għal ieħor. Jeżistu ftehimiet settorjali, pereżempju, f'setturi bħall-banek, l-assigurazzjoni u s-sigurtà privata. Madankollu, ħafna setturi m'għandhom l-ebda ftehim fil-livell tal-industrija.

Livelli ta 'negozjar kollettiv, 2022

Artikulazzjoni

Il-kwistjoni tal-artikolazzjoni hija pjuttost teoretika fil-Lussemburgu, peress li fejn jeżisti ftehim kollettiv settorjali huwa rari ħafna li ssib kumpanija bi ftehim kollettiv fil-livell tal-kumpanija tagħha stess. Għalhekk, il-ftehimiet kollettivi fiż-żewġ livelli rarament ikollhom jiġu kkoordinati. Madankollu, jekk jeżistu ż-żewġ livelli ta' ftehim kollettiv, japplika l-prinċipju ta' favorabbiltà lejn ftehimiet ta' livell ogħla. Il-ftehimiet fil-livell tal-kumpanija ma jistgħux jipprovdu kundizzjonijiet ta' impjieg u pagi ifqar minn ftehimiet fil-livell tas-settur. Jekk id-dispożizzjonijiet dwar il-ftehim kollettiv ikunu agħar mir-rekwiżiti minimi legali, jew jillimitaw id-drittijiet ipprovduti minn ftehim fil-livell settorjali, dawn jiġu ddikjarati nulli u bla effett u ma jkollhom l-ebda effett.

M'hemm l-ebda rawnd ta' negozjar maġġuri fil-livell nazzjonali. In-negozjar kollettiv dwar il-pagi jeżisti f'xi setturi u fil-livell tal-kumpanija fuq diversi perjodi. Fis-settur bankarju u fis-settur tal-assigurazzjoni, l-imsieħba soċjali ġeneralment jikkonkludu ftehimiet kollettivi għal perjodu ta' tliet snin. Fil-livell tal-kumpaniji, il-ftehimiet kollettivi dwar il-pagi ta' spiss jiġu konklużi għal perjodi iqsar (il-liġi tipprevedi li t-tul ta' żmien minimu ta' ftehim huwa ta' sitt xhur u l-massimu huwa ta' tliet snin).

L-aktar forma importanti ta' koordinazzjoni tal-pagi hija l-mekkaniżmu ta' indiċjar tal-pagi. F'April 2006, l-imsieħba soċjali u l-gvern iddeċidew fil-Kumitat Tripartitiku ta' Koordinazzjoni li jimmodulaw l-applikazzjoni tal-mekkaniżmu ta' indiċjar tal-pagi għall-2006-2009. Il-modulazzjoni pposponiet l-aġġustament perjodiku tal-livelli tal-pagi skont l-inflazzjoni sa seba' xhur. Dan kien iġġustifikat mit-tħassib dwar il-kompetittività ekonomika wara ż-żieda mgħaġġla fil-prezzijiet taż-żejt. Matul dan il-perjodu, il-pagi żdiedu b'inqas mill-prezzijiet ġenerali. Madankollu, il-pagi huma normalment indiċjati għall-bidliet fl-għoli tal-ħajja. Għalhekk, meta l-indiċi tal-prezzijiet tal-konsumatur jaqa' jew jogħla, fil-prinċipju dawn jiġu aġġustati fl-istess proporzjon. L-għan huwa li tiġi ppreservata l-kapaċità tal-akkwist tal-impjegati. Minbarra dan, m'hemm l-ebda koordinazzjoni tan-negozjar tal-pagi, kemm bejn kif ukoll fi ħdan il-livelli tan-negozjar.

Il-ftehimiet kollettivi settorjali inizjalment ikopru biss dawk il-kumpaniji li jappartjenu għall-organizzazzjonijiet ta' min iħaddem li ffirmaw il-ftehim. Madankollu, l-imsieħba soċjali fil-livell settorjali kważi dejjem jitolbu lill-gvern biex jestendihom għas-settur kollu. Fl-2022, żewġ ftehimiet settorjali ġew iddikjarati bħala "obbligu ġenerali" mill-Ministeru tax-Xogħol u l-Impjiegi. M'hemm l-ebda mekkaniżmu volontarju ieħor ta' estensjoni jew applikazzjoni tat-termini tal-ftehimiet kollettivi.

M'hemm l-ebda possibbiltà ta' deroga mill-ftehimiet kollettivi sabiex jitħallsu pagi taħt il-livell miftiehem kollettivament. Id-deroga hija possibbli biss biex jitħallsu pagi ogħla mil-livell miftiehem kollettivament. Barra minn hekk, skont il-prinċipju ta' favorabilità, il-ftehimiet kollettivi għandhom jikkonformaw mad-dispożizzjonijiet stabbiliti fil-liġi.

Sabiex jiddenunzjaw ftehim kollettiv (dejjem konkluż għal terminu fiss), parzjalment jew fl-intier tiegħu, l-imsieħba soċjali għandhom jitolbu t-terminazzjoni tiegħu fir-rigward tal-perjodu ta' notifika stabbilit fil-ftehim kollettiv (massimu ta' tliet xhur). Imbagħad, il-partijiet iridu jiftħu negozjati ġodda, li fi kwalunkwe każ iridu jibdew mhux aktar tard minn sitt ġimgħat qabel ma jilħqu l-ftehim jew id-dispożizzjonijiet li għandhom jiġu nnegozjati mill-ġdid. Il-ftehim kollettiv itterminat ma jibqax validu hekk kif jidħol fis-seħħ ftehim ġdid jew, mhux aktar tard, fl-ewwel jum tat-12-il xahar wara t-talba għat-terminazzjoni, iżda l-imsieħba soċjali jistgħu jaqblu dwar data ta' skadenza ġdida. Jekk ma jkun hemm l-ebda talba għat-terminazzjoni tal-ftehim kollettiv (jew ta' xi wħud mid-dispożizzjonijiet tiegħu) qabel id-data tat-tmiem tiegħu, dan jiġi estiż għal perjodu mhux determinat. Sussegwentement tista' tiġi tterminata filwaqt li jiġi rrispettat il-perjodu ta' notifika stabbilit fil-ftehim.

Skont l-Artikolu L. 162-11 tal-Kodiċi tax-Xogħol, matul il-perjodu ta' validità tal-ftehim kollettiv, il-partijiet kontraenti għandhom iżommu lura milli jieħdu kwalunkwe azzjoni li tista' potenzjalment tikkomprometti l-konformità tagħhom mal-ftehim. Huma għandhom ukoll iżommu lura milli jieħdu sehem fi kwalunkwe strajk jew lockout fuq suġġett irregolat mill-ftehim kollettiv.