Stosunki pracy i dialog społeczny

Główne wyniki badań prowadzonych przez Eurofound dostarczają decydentom informacji, które pomagają im reagować na kluczowe kwestie w danym obszarze.

• Poprzez rokowania zbiorowe partnerzy społeczni odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu sprawiedliwego traktowania europejskich pracowników oraz stabilnych i przewidywalnych ram dla pracodawców.
• Skuteczne rokowania zbiorowe gwarantują, że dzięki wspólnym zasadom dotyczącym płac i warunków pracy konkurencja między przedsiębiorstwami może koncentrować się w większym stopniu na zwiększaniu efektywności niż na wykorzystywaniu siły roboczej.
• Systemy stosunków pracy są w coraz większym stopniu zagrożone ze względu na zmiany zachodzące w społeczeństwie, na rynkach pracy i w organizacji pracy. Doprowadziło to do pojawienia się wyzwań w kwestii możliwości działania kluczowych podmiotów w systemach stosunków pracy w państwach członkowskich.
• Jeżeli chodzi o płace, badania wskazują, że 7 na 10 pracowników otrzymujących minimalne wynagrodzenie twierdzi, że ledwo wiąże koniec z końcem, w porównaniu z mniej niż połową innych pracowników. Niemniej jednak te dane liczbowe znacznie różnią się w poszczególnych krajach. W kombinacji polityki budżetowej i monetarnej płace minimalne mogą odgrywać rolę w stabilizowaniu dochodów podczas pandemii, a tym samym mogą zatrzymać spiralę recesji lub depresji.
• Skuteczność dialogu społecznego w Europie zależy w dużej mierze od silnych powiązań z dialogiem toczącym się w poszczególnych krajach tak, żeby agenda UE nie traciła na aktualności, a autonomiczne porozumienia na szczeblu UE były konstruktywnie wdrażane na szczeblu krajowym.
• Choć europejski dialog społeczny zaowocował kilkoma wspólnymi inicjatywami, to niewiele z nich zakończyło się podpisaniem porozumienia. W niektórych sektorach pojawił się niepokój związany z odrzuceniem propozycji partnerów społecznych, aby porozumienia były wdrażane poprzez ustawodawstwo unijne. Zwraca się także uwagę na konieczność wzmocnienia powiązań między szczeblem unijnym a krajowym.
• Wiele państw członkowskich musi zmierzyć się z kwestią zmniejszającej się liczby związków zawodowych. W UE jakakolwiek forma reprezentacji pracowników występuje w mniej niż jednej trzeciej (29%) zakładów pracy zatrudniających co najmniej 10 pracowników. Głównym czynnikiem stymulującym obecność takiej reprezentacji są wymagania określone we właściwym ustawodawstwie.
• Rokowania zbiorowe to nadal najważniejszy element systemu stosunków pracy w UE. Decydenci powinni wykorzystać kryzys związany z COVID-19 do wprowadzenia nowych inicjatyw promujących, wzmacniających i podkreślających znaczenie rokowań zbiorowych.
• Do skutecznego dialogu społecznego i właściwego działania stosunków pracy poza wysiłkami partnerów społecznych potrzebne są także środki pieniężne oraz wsparcie organów władzy publicznej. Decydenci powinni przyjrzeć się nowym formom transferu wiedzy, dostarczania zasobów oraz współpracy z partnerami społecznymi na szczeblu unijnym i krajowym.
• Ochrona i wspieranie sprawiedliwych, dobrze działających i wyważonych stosunków pracy ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, a także społecznego postępu w UE. W świecie po COVID-19 będzie to także ważny sposób, w jaki decydenci będą mogli łączyć społeczne i gospodarcze wymiary UE, zgodnie ze strategią określoną w Europejskim filarze praw socjalnych.