Προφίλ χώρας εργασιακού βίου για την Κύπρο
Αυτό το προφίλ περιγράφει τα βασικά χαρακτηριστικά της επαγγελματικής ζωής στην Κύπρο. Στόχος του είναι να παράσχει τις σχετικές βασικές πληροφορίες σχετικά με τις δομές, τα θεσμικά όργανα, τους φορείς και τους σχετικούς κανονισμούς που αφορούν την επαγγελματική ζωή.
Αυτό περιλαμβάνει δείκτες, δεδομένα και ρυθμιστικά συστήματα σχετικά με τις ακόλουθες πτυχές: φορείς και θεσμικά όργανα, συλλογικές και ατομικές εργασιακές σχέσεις, υγεία και ευημερία, αμοιβές, χρόνος εργασίας, δεξιότητες και κατάρτιση, ισότητα και απαγόρευση των διακρίσεων στην εργασία. Τα προφίλ επικαιροποιούνται συστηματικά ανά διετία.
Ως «ατομικές σχέσεις εργασίας» νοείται η σχέση μεταξύ του μεμονωμένου εργαζομένου και του εργοδότη του. Η σχέση αυτή διαμορφώνεται από τη νομική ρύθμιση και από τα αποτελέσματα των διαπραγματεύσεων των κοινωνικών εταίρων σχετικά με τους όρους και τις προϋποθέσεις. Αυτή η ενότητα εξετάζει την έναρξη και τον τερματισμό της σχέσης εργασίας και τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις στην Κύπρο.
Απαιτήσεις σχετικά με τη σύμβαση εργασίας
Η σχέση εργασίας δεν ρυθμίζεται από τη νομοθεσία. Ωστόσο, ισχύουν ορισμένες νομικές ρυθμίσεις σχετικά με την προστασία των νέων στην απασχόληση.
Η ελάχιστη ηλικία εργασίας είναι τα 18 έτη και ρυθμίζεται από τον Νόμο 48(Ι)/2001 για την προστασία των νέων στην εργασία. Ο κύριος σκοπός του Νόμου 48(Ι)/2001 είναι η προστασία ατόμων κάτω των 18 ετών στην εργασία. Οι βασικές πρόνοιες της σχετικής νομοθεσίας είναι οι ακόλουθες.
Απαγορεύει την απασχόληση παιδιών.
Καθορίζει τις ώρες εργασίας, την ημερήσια και εβδομαδιαία ανάπαυση και τους περιορισμούς της νυκτερινής εργασίας για παιδιά και εφήβους.
Ρυθμίζει την τοποθέτηση των παιδιών στο πλαίσιο συνδυασμένων προγραμμάτων εργασίας και κατάρτισης. Καθορίζει τις γενικές υποχρεώσεις των εργοδοτών εν προκειμένω.
Προσδιορίζει απαγορευμένες μορφές απασχόλησης.
Ορίζει τα αδικήματα και τις ποινές.
Διαδικασίες απόλυσης και καταγγελίας
Όσον αφορά τις απολύσεις και τις διαδικασίες τερματισμού, η βασική νομοθεσία είναι ο νόμος 24/1967 για τον τερματισμό της απασχόλησης και ο νόμος 28(Ι)/2001 για τις ομαδικές απολύσεις.
Όσον αφορά την απόλυση, σκοπός του νόμου 24/1967 είναι η προστασία των εργαζομένων από την απόλυση. Ο νόμος 24/1967 καλύπτει όλους τους μισθωτούς, είτε στον ιδιωτικό είτε στον δημόσιο τομέα, συμπεριλαμβανομένων των μαθητευομένων. Καλύπτει επίσης τους μετόχους ιδιωτικών εταιρειών που απασχολούνται από τις εταιρείες τους. Οι υπάλληλοι της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου και των Ινστιτούτων Ναυτικού, Στρατού και Πολεμικής Αεροπορίας που εργάζονται στην Κύπρο εξαιρούνται από τις πρόνοιες της συγκεκριμένης νομοθεσίας. Σύμφωνα με τον νόμο 24/1967, ο εργοδότης που προτίθεται να τερματίσει την απασχόληση εργαζομένου που έχει συμπληρώσει τουλάχιστον 26 εβδομάδες συνεχούς απασχόλησης στον εν λόγω εργοδότη υποχρεούται να δώσει στον εργαζόμενο ελάχιστη προθεσμία προειδοποίησης, ανάλογα με τη διάρκεια της υπηρεσίας του εργαζομένου, όπως προβλέπεται από τον νόμο. Στην Κύπρο, κάθε απόλυση θεωρείται καταχρηστική, εκτός εάν ο εργοδότης αποδείξει το αντίθετο. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις ατομικές διαδικασίες απόλυσης, ο αναγνώστης μπορεί να συμβουλευτεί τον οδηγό τερματισμού της απασχόλησης του MLSI (χωρίς ημερομηνία).
Σε περίπτωση ομαδικών απολύσεων, σκοπός του Νόμου 28(Ι)/2001 είναι η προστασία των εργαζομένων σε περίπτωση ομαδικών απολύσεων. Τουλάχιστον 21 άτομα πρέπει να απασχολούνται στην εγκατάσταση για να εμπίπτει η εταιρεία στο πεδίο εφαρμογής του νόμου. Για να εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της νομοθεσίας, οι εργοδότες πρέπει να σχεδιάζουν να απολύσουν ή να απολύσουν 10 ή περισσότερους υπαλλήλους εντός 30 ημερών σε επιχειρήσεις με 21-100 υπαλλήλους, το 10% του εργατικού δυναμικού σε επιχειρήσεις με 101-299 υπαλλήλους και το 30% του εργατικού δυναμικού σε επιχειρήσεις που απασχολούν 300 υπαλλήλους ή περισσότερους.
Οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι εργαζόμενοι που απασχολούνται σε ημικρατικούς οργανισμούς, τοπικές αρχές ή νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, οι ναυτικοί και οι εργαζόμενοι με συμβάσεις ορισμένου χρόνου εξαιρούνται από τη νομοθεσία.
Άδεια πατρότητας, μητρότητας και πατρότητας
Τον Αύγουστο του 2017 θεσπίστηκε άδεια πατρότητας δύο εβδομάδων μετ' αποδοχών, επιπλέον της άδειας μητρότητας και της γονικής άδειας. Επιπλέον, υπήρξε σημαντική εξέλιξη στη σχετική νομοθεσία το 2022, η οποία επήλθε από την εναρμόνιση με την οδηγία της ΕΕ για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής. Ο νέος νόμος για την άδεια πατρότητας, τη γονική μέριμνα, την ανωτέρα βία και τις ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας θεσπίστηκε τον Δεκέμβριο του 2022 και κατάργησε τους προηγούμενους νόμους για τη γονική άδεια, ανωτέρα βία και την άδεια πατρότητας. Ο νόμος αυτός επιτρέπει ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας – δηλαδή, οι εργαζόμενοι που έχουν παιδιά έως οκτώ ετών έχουν τη δυνατότητα να προσαρμόσουν τη μορφή απασχόλησής τους, μέσω, μεταξύ άλλων, τηλεργασίας, ευέλικτου ωραρίου ή μειωμένου ωραρίου εργασίας. Έχουν επίσης το δικαίωμα να ζητήσουν να επιστρέψουν στην αρχική τους μορφή απασχόλησης πριν από τη λήξη της συμφωνηθείσας περιόδου για την οποία έγιναν ευέλικτες ρυθμίσεις. Σημειώνεται ότι οι αλλαγές που επέφερε ο νόμος αυτός οδήγησαν στην επικαιροποίηση των νόμων σχετικά με τον τερματισμό της απασχόλησης, την κοινωνική ασφάλιση, την ετήσια άδεια και την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών στο χώρο εργασίας.
Νόμιμες ρυθμίσεις άδειας
| Maternity leave | |
| Maximum duration | Maternity leave is currently set at 18 consecutive weeks, of which 11 are considered mandatory. It must be used in the following way: two weeks before the expected week of birth and nine weeks after the birth. As of November 2021, maternity leave was increased by four weeks for a second childbirth or the adoption of a second child, including through surrogacy, and by eight weeks for a third or subsequent childbirth or the acquisition of a third or later child by adoption or surrogacy. |
| Reimbursement | The weekly rate of maternity allowance is equal to 72% of the weekly value of the insurance point of the insured person’s basic insurance in the relevant contribution year. |
| Who pays? | The Social Security Fund (Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων) – but the employer can pay part of it if so desired; however, this condition is not explicitly provided by the relevant legislation. |
| Legal basis | Protection of Maternity Law (Law 100(I)/1997) |
| Parental leave | |
| Maximum duration | Every working parent who has completed six months of continuous service with the same employer is entitled to parental leave. The total duration of parental leave is up to 18 weeks for each child under the age of eight years, adopted child under the age of 12 years or child with a disability under the age of 18 years, and is 23 weeks in the case of a widowed parent. Parental leave is taken with a minimum duration of one week and a maximum duration of five weeks per calendar year; following the relevant application by an employee, parental leave may alternatively be granted in a flexible manner, provided that the right to receive parental leave in flexible ways is limited to the possibility of receiving it with a minimum period of one day. Moreover, provided that, on the date of submission of the application, the parent has completed 12 months of employment within the last 24 months, during the eight weeks of parental leave, they receive a parental leave allowance. In the case of a child with a disability, the duration of the parental leave allowance is extended by:
|
| Reimbursement | The weekly amount of the benefit amounts to 72% of the weekly value of the insurance point of the insured person’s basic insurance in the relevant year of contributions, and 60% of the weekly value of the number of insurance points of the insured person’s supplementary insurance of the relevant tax year. |
| Who pays? | The Social Security Fund. In addition, a small number of enterprise collective agreements may provide for part of the parental leave on a full pay basis (for instance, the French School of Nicosia). |
| Legal basis | The Leave (Paternity, Parental, Caring, Force Majeure) and Flexible Work Arrangements for the Work–Life Balance Law of 2022 (Law 216(I)/2022) |
| Paternity leave | |
| Maximum duration | Every working father is entitled to paternity leave of two consecutive weeks and can take it from the birth of the child up to two weeks after the end of the maternity leave. He receives it when he has a child with a natural mother, with a surrogate mother or through the adoption of a child up to 12 years old. The father is also entitled to paternity leave in the event of a stillbirth and, if the mother dies before or during childbirth or during maternity leave, the right to paternity leave increases with the remaining weeks of maternity leave that the mother would have been entitled to if she had not died. |
| Reimbursement | The weekly rate of paternity allowance is equal to 72% of the weekly value of the insurance point of the insured person’s basic insurance in the relevant contribution year. |
| Who pays? | The Social Security Fund – but the employer can pay part of it if so desired; however, this condition is not explicitly provided for under the relevant legislation. |
| Legal basis | The Leave (Paternity, Parental, Caring, Force Majeure) and Flexible Work Arrangements for the Work–Life Balance Law of 2022 (Law 216(I)/2022) |
Αναρρωτική άδεια
Σύμφωνα με την κυπριακή νομοθεσία, δεν υπάρχει νομική υποχρέωση του εργοδότη να καταβάλει επίδομα ασθενείας. Όταν ένας εργοδότης δεν συνάπτει ειδική συμφωνία με τους εργαζομένους του σχετικά με το επίδομα ασθενείας, το επίδομα ασθενείας καλύπτεται από το Σχέδιο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, το οποίο ισχύει για όλους όσους δικαιούνται αυτό το επίδομα, ανεξάρτητα από την ηλικία του αιτητή. Ωστόσο, σύμφωνα με το ισχύον σύστημα, το επίδομα ασθενείας καταβάλλεται σε μισθωτούς και αυτοαπασχολούμενους ηλικίας μεταξύ 16 και 63 ετών που είναι ανίκανοι προς εργασία. Τα άτομα που δεν πληρούν τις ασφαλιστικές προϋποθέσεις για να δικαιούνται σύνταξη γήρατος στην ηλικία των 63 ετών δικαιούνται παροχή μέχρι την απαιτούμενη ημερομηνία, αλλά ποτέ μετά την ηλικία των 65 ετών. Το εβδομαδιαίο ύψος του επιδόματος ασθενείας είναι το ίδιο με εκείνο του επιδόματος ανεργίας και υπολογίζεται με τον ίδιο τρόπο.
Ηλικία συνταξιοδότησης
Από το 2008 έως το 2012, πραγματοποιήθηκε σημαντική μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος σε τρεις διακριτές φάσεις, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης μεταρρύθμισης του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης με στόχο τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης οικονομικής βιωσιμότητας του συστήματος. Κατά την πρώτη φάση (η οποία ολοκληρώθηκε το 2009), προτάθηκαν ορισμένα μέτρα που αποσκοπούσαν κυρίως στην αύξηση των εσόδων μέσω υψηλότερων εισφορών. Κατά τη δεύτερη και τρίτη φάση, θεσπίστηκαν ορισμένα μέτρα στο πλαίσιο των ειδικών ανά χώρα συστάσεων και του μνημονίου συνεννόησης. Στο πλαίσιο αυτών των μεταρρυθμίσεων, η γενική ηλικία συνταξιοδότησης ορίζεται στα 65 έτη στον ιδιωτικό τομέα. Οι εργαζόμενοι που έχουν συσσωρεύσει επαρκή δικαιώματα κοινωνικής ασφάλισης μπορούν ακόμη να λάβουν τη σύνταξή τους στην ηλικία των 63 ετών. Ωστόσο, εάν το πράξουν, επιβάλλεται πρόστιμο ύψους 0,5% για κάθε μήνα που λαμβάνουν τη σύνταξή τους πριν από τη συμπλήρωση του 65ου έτους της ηλικίας τους. Στον δημόσιο τομέα, η ηλικία συνταξιοδότησης αυξήθηκε σταδιακά από την ηλικία των 60 ετών στα 65 έτη. Στη μεταρρύθμιση της κοινωνικής ασφάλισης του 2012, η ηλικία συνταξιοδότησης συνδέθηκε με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής. Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή, η επανεξέταση πρέπει να πραγματοποιείται ανά πενταετία. Η πρώτη επανεξέταση θα αντικατοπτρίζει την αλλαγή του προσδόκιμου ζωής από το 2018 στο 2023.
Η ηλικία συνταξιοδότησης είναι ουδέτερη ως προς το φύλο.
