Συλλογικές διαπραγματεύσεις στη Σλοβενία

Οι συλλογικές διαπραγματεύσεις στη Σλοβενία είναι ιδιαίτερα δομημένες. Στον ιδιωτικό τομέα, οι συλλογικές διαπραγματεύσεις πραγματοποιούνται μεταξύ συνδικάτων και εργοδοτών σε επίπεδο βιομηχανίας και επιχείρησης. Ωστόσο, οι εθνικές διαπραγματεύσεις για το σύνολο του ιδιωτικού τομέα σταμάτησαν στα τέλη του 2005 μετά από απόφαση των εργοδοτών να αποχωρήσουν από αυτές. Η σύμβαση που κάλυπτε προηγουμένως ολόκληρο τον ιδιωτικό τομέα, η Γενική Συλλογική Σύμβαση για τον Μη Εμπορικό Τομέα, τερματίστηκε το 2005.

Στον δημόσιο τομέα, υπάρχει συμφωνία που καλύπτει ολόκληρο τον μη εμπορικό τομέα και χωριστές συμφωνίες για διάφορα τμήματά του.

Οι συμφωνίες σε επίπεδο βιομηχανίας πρέπει να καταχωρούνται στο Υπουργείο Εργασίας, Οικογένειας, Κοινωνικών Υποθέσεων και Ίσων Ευκαιριών.

Οι διαπραγματεύσεις σε επίπεδο επιχείρησης είναι πολύ σημαντικές και συμπληρώνουν τις κλαδικές διαπραγματεύσεις στους περισσότερους τομείς. Στη Σλοβενία, δεν υπάρχουν σημαντικές (διατομεακές) συμφωνίες μεταξύ των κοινωνικών εταίρων ή αυξήσεις του κατώτατου μισθού που ορίζει η κυβέρνηση.

Οι συλλογικές συμβάσεις είναι νομικά δεσμευτικές. Στον ιδιωτικό τομέα, οι μισθολογικές διαπραγματεύσεις συντονίζονται σε τομεακό επίπεδο. Οι κλαδικές συλλογικές συμβάσεις περιέχουν ελάχιστα πρότυπα, τα οποία μπορούν να αλλάξουν μόνο προς το καλύτερο με συλλογικές συμβάσεις χαμηλότερου επιπέδου (σε επίπεδο εταιρείας). Στον δημόσιο τομέα, υπάρχει ένα κεντρικό σύστημα για τον καθορισμό των μισθών και άλλων δικαιωμάτων. Η κύρια τάση στις συλλογικές διαπραγματεύσεις είναι η αποκέντρωση (Eurofound, 2013).

Η κάλυψη των συλλογικών μισθών μεταξύ των επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα ανήλθε σε 68 % το 2019, σύμφωνα με στοιχεία της έρευνας European Company Survey 2019.

Τα στοιχεία της έρευνας για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις του 2013 δείχνουν ότι η κάλυψη των συλλογικών συμβάσεων ανήλθε σε 78% το 2013, γεγονός που δείχνει ότι η κάλυψη μειώνεται.

Κάλυψη των εργαζομένων από συλλογικές μισθολογικές διαπραγματεύσεις

Πηγές: Eurofound, Έρευνα για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις 2013/2019 (συμπεριλαμβανομένων εταιρειών του ιδιωτικού τομέα με εγκαταστάσεις με περισσότερους από 10 εργαζομένους (κωδικοί NACE B–S), η ερώτηση στην έρευνα ήταν ερώτηση πολλαπλής επιλογής και ήταν δυνατές πολλαπλές απαντήσεις)· Eurostat [earn_ses10_01], [earn_ses14_01], [earn_ses18_01] (συμπεριλαμβανομένων των εταιρειών που απασχολούν περισσότερους από 10 εργαζομένους (κωδικοί NACE B–S, εξαιρουμένου του O), με μία μόνο απάντηση για κάθε τοπική μονάδα)· ΟΟΣΑ και AIAS, 2021.

Για μεγάλο χρονικό διάστημα, το κυρίαρχο επίπεδο διαπραγμάτευσης και καθορισμού των μισθών στη Σλοβενία ήταν τομεακό επίπεδο, αλλά η τρέχουσα τάση στις συλλογικές διαπραγματεύσεις είναι η αποκέντρωση.

Ο χρόνος εργασίας καθορίζεται από τη νομοθεσία της Σλοβενίας. Οι συλλογικές συμβάσεις καθορίζουν τον νόμιμο εβδομαδιαίο χρόνο εργασίας, ο οποίος είναι 40 ώρες.

Επίπεδα συλλογικών διαπραγματεύσεων, 2022

Άρθρωση

Γενικά, οι συμφωνίες σε χαμηλότερο επίπεδο μπορούν μόνο να βελτιώσουν τις ρυθμίσεις που επιτυγχάνονται σε υψηλότερο επίπεδο. Ωστόσο, ο νόμος περί συλλογικών συμβάσεων του 2006 εισήγαγε μια διάταξη σύμφωνα με την οποία μια συμφωνία υψηλότερου επιπέδου μπορεί να προβλέπει συγκεκριμένα συμφωνίες χαμηλότερου επιπέδου για την επιδείνωση των συνθηκών. Πρέπει, ωστόσο, να τονιστεί ότι λίγες συμφωνίες εφαρμόζουν αυτή τη διάταξη στην πράξη.

Οι γύροι διαπραγματεύσεων πραγματοποιούνται καθ' όλη τη διάρκεια του έτους. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη περίοδος ή μοτίβο κατά τη διάρκεια του έτους.

Στη Σλοβενία, δεν υπάρχουν συλλογικές συμβάσεις ή «τομείς καθορισμού τάσεων» που να θεσπίζουν πλαίσιο για άλλους τομείς. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει διακλαδική συλλογική σύμβαση στον ιδιωτικό τομέα. Δεν υπάρχει πραγματικός συντονισμός των συλλογικών διαπραγματεύσεων, αλλά υπάρχει κάποιο μοτίβο διαπραγμάτευσης (σε διάφορους τομείς). Ο κάθετος συντονισμός διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο, διότι οι διαπραγματευτές από τους εργοδότες και τις συνδικαλιστικές οργανώσεις εκπροσωπούν επίσης διαφορετικές εταιρείες και, ως εκ τούτου, τα δικαιώματα που συμφωνούνται στα χαμηλότερα επίπεδα έχουν αντίκτυπο στα υψηλότερα επίπεδα συλλογικών διαπραγματεύσεων.

Ορισμένες κλαδικές συλλογικές συμβάσεις που προβλέπουν χαμηλότερα επίπεδα δικαιωμάτων για τους εργαζομένους από άλλες κλαδικές συλλογικές συμβάσεις, όπως η συλλογική σύμβαση για τη βιομηχανία κλωστοϋφαντουργίας, ένδυσης, δέρματος και επεξεργασίας δέρματος, χρησιμοποιούνται από τους εργοδότες κατά τη διαπραγμάτευση άλλων κλαδικών συλλογικών συμβάσεων σε μια προσπάθεια να υποβαθμιστούν τα πρότυπα για τους εργαζομένους.

Όσον αφορά τους μηχανισμούς επέκτασης, τα άρθρα 12 και 13 του νόμου περί συλλογικών συμβάσεων ορίζουν τα εξής.

• Εάν έχει συναφθεί συλλογική σύμβαση για μία ή περισσότερες δραστηριότητες μεταξύ μιας ή περισσότερων αντιπροσωπευτικών συνδικαλιστικών οργανώσεων και μιας ή περισσότερων αντιπροσωπευτικών οργανώσεων εργοδοτών, ένα από τα μέρη μπορεί να προτείνει στον αρμόδιο για την εργασία υπουργό την επέκταση της ισχύος ολόκληρης της συλλογικής σύμβασης ή μέρους αυτής σε όλους τους εργοδότες που ασκούν δραστηριότητα ή δραστηριότητες για τις οποίες έχει συναφθεί η συμφωνία.

• Ο υπουργός αναγνωρίζει την παράταση ισχύος του συνόλου ή μέρους της συλλογικής συμβάσεως εάν η σύμβαση έχει συναφθεί μεταξύ μιας ή περισσοτέρων αντιπροσωπευτικών συνδικαλιστικών οργανώσεων. Το ίδιο ισχύει εάν η συμφωνία έχει συναφθεί μεταξύ μιας ή περισσοτέρων εργοδοτικών οργανώσεων τα μέλη των οποίων απασχολούν περισσότερους από τους μισούς εργαζομένους των εργοδοτών για τους οποίους έχει προταθεί παράταση της συλλογικής σύμβασης.

• Στην απόφαση του υπουργού σχετικά με την παράταση της ισχύος του συνόλου ή μέρους της συλλογικής σύμβασης, δεσμεύονται από την πρόταση των μερών της συμφωνίας.

• Ο υπουργός αναγνωρίζει την παράταση της ισχύος του συνόλου ή μέρους συλλογικής σύμβασης με απόφαση που δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας της Σλοβενίας.

Παρέκκλιση από τα ελάχιστα πρότυπα προβλέπεται σε ορισμένες συλλογικές συμβάσεις. Είναι δυνατή η παρέκκλιση από αυτές τις συλλογικές μισθολογικές συμβάσεις μέσω συμφωνίας μεταξύ της αντιπροσωπευτικής συνδικαλιστικής οργάνωσης της εταιρείας (ή της εθνικής συνδικαλιστικής οργάνωσης) και του εργοδότη, κυρίως για τη διάσωση θέσεων εργασίας. Η διάταξη αυτή τέθηκε σε ισχύ χωριστά για καθεμία από τις συλλογικές συμβάσεις στη Σλοβενία, κυρίως από το 2006 και μετά (Eurofound, 2015).

Οι προϋποθέσεις καταγγελίας συλλογικής σύμβασης και η προθεσμία υπαναχώρησης καθορίζονται από τα μέρη συλλογικής σύμβασης. Εάν μια συλλογική σύμβαση δεν προβλέπει προθεσμία υπαναχώρησης, μπορεί να καταγγελθεί εντός έξι μηνών. Οι συλλογικές συμβάσεις που συνάπτονται για ορισμένο χρονικό διάστημα δεν μπορούν να καταργηθούν πρόωρα (νόμος περί συλλογικών συμβάσεων, άρθρο 16).

Το άρθρο 17 του νόμου περί συλλογικών συμβάσεων ορίζει ότι, μετά τη λήξη μιας συλλογικής σύμβασης, οι διατάξεις του διαδικαστικού μέρους που ρυθμίζουν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των εργαζομένων και των εργοδοτών θα πρέπει να εξακολουθούν να εφαρμόζονται έως ότου συναφθεί νέα σύμβαση. Οι διατάξεις αυτές αφορούν τη σύναψη συμβάσεων εργασίας, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που ισχύουν κατά τη διάρκεια των σχέσεων εργασίας, τη λύση των συμβάσεων εργασίας, την αμοιβή και άλλες προσωπικές αμοιβές και αποζημιώσεις για εργασία, καθώς και την επαγγελματική ασφάλεια και υγεία. Ωστόσο, ισχύουν μόνο για ένα έτος κατ' ανώτατο όριο, εκτός εάν ορίζεται διαφορετικά από τα μέρη.

Δεν υπάρχουν ρήτρες ειρήνης στις συλλογικές συμβάσεις στη Σλοβενία. Ωστόσο, σχεδόν όλες οι συλλογικές συμβάσεις περιέχουν ρήτρα «θετικής και αρνητικής υποχρέωσης εκτέλεσης», στην οποία τα μέρη δεσμεύονται να επιδιώκουν την ορθή εφαρμογή της συλλογικής σύμβασης και να τηρούν τις διατάξεις της. Αυτή η ρήτρα είναι σχεδόν ένας γενικός κανονισμός και περιέχεται στο τμήμα μιας συλλογικής σύμβασης που καθορίζει τις υποχρεώσεις. Σε περίπτωση παραβίασης συλλογικής σύμβασης, η συνδικαλιστική οργάνωση έχει στη διάθεσή της μηχανισμούς για την άσκηση των δικαιωμάτων των εργαζομένων και δεν περιορίζεται από τη δέσμευση για τη διατήρηση της εργασιακής ειρήνης.