Collectieve onderhandelingen in Slovenië

Collectieve onderhandelingen in Slovenië zijn zeer gestructureerd. In de particuliere sector vinden collectieve onderhandelingen plaats tussen vakbonden en werkgevers op bedrijfs- en bedrijfsniveau. Eind 2005 werden de nationale onderhandelingen voor de particuliere sector als geheel echter stopgezet na een besluit van de werkgevers om zich terug te trekken. De overeenkomst die voorheen voor de hele particuliere sector gold, de Algemene CAO voor de niet-commerciële sector, werd in 2005 beëindigd.

In de publieke sector is er een overeenkomst die de gehele niet-commerciële sector bestrijkt en afzonderlijke overeenkomsten voor verschillende onderdelen ervan.

Overeenkomsten op bedrijfstakniveau moeten worden geregistreerd bij het ministerie van Arbeid, Gezin, Sociale Zaken en Gelijke Kansen.

Onderhandelingen op bedrijfsniveau zijn erg belangrijk en vormen een aanvulling op sectorale onderhandelingen in de meeste sectoren. In Slovenië bestaan er geen grote (sectoroverschrijdende) overeenkomsten tussen sociale partners of verhogingen van het minimumloon die door de overheid zijn voorgeschreven.

Collectieve arbeidsovereenkomsten zijn juridisch bindend. In de particuliere sector worden de loononderhandelingen op sectoraal niveau gecoördineerd. Collectieve arbeidsovereenkomsten op bedrijfstakniveau bevatten minimumnormen, die alleen ten goede kunnen worden gewijzigd door collectieve arbeidsovereenkomsten op lager niveau (op bedrijfsniveau). In de publieke sector is er een gecentraliseerd systeem voor het vaststellen van lonen en andere rechten. De belangrijkste trend in collectieve onderhandelingen is decentralisatie (Eurofound, 2013).

Volgens gegevens van de Europese bedrijvenenquête 2019 bedroeg de dekking van collectieve loononderhandelingen in bedrijven in de particuliere sector in 2019 68%.

Uit de gegevens van de Europese bedrijvenenquête van 2013 blijkt dat de dekkingsgraad van collectieve arbeidsovereenkomsten in 2013 78 % bedroeg, wat erop wijst dat de dekking afneemt.

Dekking van collectieve loononderhandelingen van werknemers

Bronnen: Eurofound, Europese bedrijvenenquête 2013/2019 (met inbegrip van bedrijven uit de particuliere sector met vestigingen met meer dan 10 werknemers (NACE-codes B-S), de vraag in de enquête was een meerkeuzevraag en er waren meerdere antwoorden mogelijk); Eurostat [earn_ses10_01], [earn_ses14_01], [earn_ses18_01] (met inbegrip van ondernemingen met meer dan 10 werknemers (NACE-codes B-S, exclusief O), met één antwoord voor elke lokale eenheid); OESO en AIAS, 2021.

Lange tijd was het dominante niveau van onderhandelingen en loonvorming in Slovenië sectoraal niveau, maar de huidige trend in collectieve onderhandelingen is decentralisatie.

Arbeidstijd wordt bepaald door de wetgeving in Slovenië. In cao's is de wettelijke wekelijkse arbeidstijd vastgelegd, die 40 uur bedraagt.

Niveau van collectieve onderhandelingen, 2022

Articulatie

In het algemeen kunnen overeenkomsten op een lager niveau alleen maar leiden tot een verbetering van de afspraken die op een hoger niveau zijn gemaakt. Bij de wet op de collectieve arbeidsovereenkomsten van 2006 is echter een bepaling ingevoerd op grond waarvan een overeenkomst op hoger niveau specifiek kan voorzien in overeenkomsten op een lager niveau om de voorwaarden te verslechteren. Er zij echter op gewezen dat deze bepaling in de praktijk in weinig overeenkomsten ten uitvoer wordt gelegd.

Het hele jaar door vinden er onderhandelingsrondes plaats. Er is geen specifieke periode of patroon over het jaar.

In Slovenië zijn er geen baanbrekende collectieve arbeidsovereenkomsten of "trendsettende sectoren" die een kader vormen voor andere sectoren. Er is momenteel geen intersectorale cao in de particuliere sector. Er is geen daadwerkelijke coördinatie van collectieve onderhandelingen, maar er is wel sprake van patroononderhandelingen (in verschillende sectoren). Verticale coördinatie speelt ook een rol omdat de onderhandelaars van werkgevers en vakbonden ook verschillende bedrijven vertegenwoordigen, en daardoor hebben de rechten die op de lagere niveaus zijn afgesproken invloed op de hogere niveaus van collectieve onderhandelingen.

Sommige sectorale cao's die voorzien in lagere rechten voor werknemers dan andere sectorale cao's, zoals de cao voor de textiel-, kleding-, leer- en leerverwerkende industrie, worden door werkgevers gebruikt bij de onderhandelingen over andere sectorale cao's om te proberen de normen voor werknemers te verlagen.

Met betrekking tot uitbreidingsmechanismen bepalen de artikelen 12 en 13 van de Wet op de collectieve arbeidsovereenkomsten het volgende.

• Indien een of meer representatieve vakbonden en een of meer representatieve werkgeversorganisaties een collectieve overeenkomst voor een of meer activiteiten hebben gesloten, kan een van de partijen de minister van Arbeid voorstellen de geldigheid van de gehele collectieve overeenkomst of een deel ervan uit te breiden tot alle werkgevers in een activiteit of activiteiten waarvoor de overeenkomst is gesloten.

• De minister erkent de verlengde geldigheid van de cao geheel of een deel ervan als de overeenkomst is gesloten tussen een of meer representatieve vakbonden. Hetzelfde geldt als de overeenkomst is gesloten tussen een of meer werkgeversorganisaties waarvan de leden meer dan de helft van alle werknemers in dienst hebben van werkgevers voor wie een uitbreiding van de cao is voorgesteld.

• Bij het besluit van de minister over de verlenging van de geldigheid van de cao of een deel daarvan zijn zij gebonden aan het voorstel van de cao-partijen.

• De minister erkent de verlenging van de gehele of een deel van een collectieve overeenkomst door middel van een besluit dat wordt gepubliceerd in het staatsblad van de Republiek Slovenië.

In sommige cao's is een afwijking van minimumnormen voorzien. Het is mogelijk om van die cao's af te wijken via een overeenkomst tussen de representatieve bedrijfsvakbond (of nationale vakbond) en de werkgever, voornamelijk om banen te redden. Deze bepaling is voor elk van de collectieve arbeidsovereenkomsten in Slovenië afzonderlijk in werking getreden, meestal vanaf 2006 (Eurofound, 2015).

De voorwaarden voor de ontbinding van een cao en de ontbindingstermijn worden bepaald door de partijen bij een cao. Als een cao geen ontbindingstermijn bevat, kan deze binnen zes maanden worden opgezegd. Collectieve arbeidsovereenkomsten die voor bepaalde tijd zijn gesloten, kunnen niet voortijdig worden ontbonden (Wet op de collectieve arbeidsovereenkomsten, artikel 16).

Artikel 17 van de Wet op de collectieve arbeidsovereenkomsten bepaalt dat na het verstrijken van een collectieve overeenkomst de bepalingen van het procedurele deel die de rechten en plichten van werknemers en werkgevers regelen, nog steeds van toepassing zijn totdat een nieuwe overeenkomst is gesloten. Dergelijke bepalingen hebben betrekking op het sluiten van arbeidsovereenkomsten, rechten en plichten die van toepassing zijn tijdens arbeidsverhoudingen, de beëindiging van arbeidsovereenkomsten, beloning en andere persoonlijke beloningen en vergoedingen voor arbeid, en veiligheid en gezondheid op het werk. Ze gelden echter slechts voor maximaal één jaar, tenzij anders bepaald door de partijen.

Er zijn geen vredesclausules in de collectieve arbeidsovereenkomsten in Slovenië. Niettemin bevatten vrijwel alle cao's een 'positieve en negatieve prestatieplicht'-clausule, waarin partijen zich verplichten om de juiste handhaving van de cao na te streven en de bepalingen ervan na te leven. Deze clausule is bijna een algemene regeling en is opgenomen in het deel van een collectieve overeenkomst waarin de verplichtingen worden gespecificeerd. In het geval van schending van een collectieve overeenkomst beschikt de vakbond over mechanismen om de rechten van werknemers uit te oefenen en wordt zij niet beperkt door een verbintenis om arbeidsvrede te bewaren.