Promoting social cohesion and convergence
Η σύγκλιση στην ΕΕ: η γεωγραφική διάσταση, ο αντίκτυπος της νόσου COVID-19 και ο ρόλος της πολιτικής
Published:
22 March 2023
Research report
Abstract
Ανέκαθεν, ο πολιτικός διάλογος σχετικά με τη σύγκλιση στην ΕΕ αποκτούσε ώθηση έπειτα από κάποια κρίση. Στον απόηχο της πανδημίας COVID-19, σκοπός της παρούσας έκθεσης είναι να καταγράψει τις τάσεις που παρατηρήθηκαν τις τελευταίες δύο δεκαετίες στον τομέα της σύγκλισης. Η μελέτη ξεκινά με μια εμπειρική έρευνα της οικονομικής, κοινωνικής και θεσμικής σύγκλισης κατά την περίοδο 2004–2019, τόσο σε επίπεδο κρατών μελών όσο και σε επίπεδο περιφερειών. Στη συνέχεια, η ανάλυση επεκτείνεται στην περίοδο 2020 και 2021 προκειμένου να εξεταστεί ο αντίκτυπος της πανδημίας. Η μελέτη επιβεβαιώνει μια συνολική ανοδική σύγκλιση, η οποία οφείλεται στα κράτη μέλη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και που φαίνεται ότι επιβραδύνθηκε λόγω της πανδημίας αλλά δεν διακόπηκε. Η ανάλυση των τάσεων ακολουθείται από την εκτίμηση του δυνητικού αντικτύπου του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΜΑΑ) στη σύγκλιση, καθώς και από την εξέταση διαφόρων σεναρίων πολιτικής για τη στήριξη της ανοδικής σύγκλισης, με βάση την τρέχουσα εμπειρία από τον ΜΑΑ και τον εν εξελίξει διάλογο σχετικά με το μέλλον της πολιτικής συνοχής της ΕΕ.
Key findings
Παρά το γεγονός ότι η ΕΕ ανέκτησε τη θετική δυναμική της μετά την οικονομική κρίση της περιόδου 2008-2013, έως το 2020 η σύγκλιση στην ΕΕ δεν είχε ξαναβρεί τον ρυθμό που είχε πριν από την κρίση, μολονότι οι οικονομικές, κοινωνικές και θεσμικές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ μειώνονταν με σταθερό ρυθμό μέχρι το ξέσπασμα της πανδημίας COVID-19.
Σε επίπεδο περιφερειών, σημειώθηκε ανοδική σύγκλιση στην ΕΕ το διάστημα μεταξύ 2004 και 2019, αν και με βραδύτερο ρυθμό από ό,τι σε επίπεδο χωρών. Η τάση αυτή οφείλεται κυρίως στα κράτη μέλη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, όπου σημειώθηκε ταχεία ανάπτυξη στις περιφέρειες των πρωτευουσών τους. Ωστόσο, στις περιφέρειες της νότιας Ευρώπης εμφανίστηκε οικονομική στασιμότητα και γενικότερη επιδείνωση των κοινωνικών και θεσμικών συνθηκών, γεγονός που υπογραμμίζει την ανάγκη διατήρησης της ανοδικής σύγκλισης στον πυρήνα της πολιτικής δράσης της ΕΕ.
Η κρίση της πανδημίας COVID-19 είχε σημαντικό αντίκτυπο στη σύγκλιση στην ΕΕ και, παρότι δεν ανέτρεψε την τάση της ισχυρής ανοδικής σύγκλισης, επιτάχυνε τα μοτίβα απόκλισης που αναδύθηκαν, όπως οι αυξανόμενες διαφορές στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Το γεγονός αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη η ΕΕ να διαθέτει εργαλεία πολιτικής που προσαρμόζονται στους μεγάλους οικονομικούς κλυδωνισμούς και στις βαθιές κοινωνικές αλλαγές που συνδέονται με την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση της ΕΕ.
Ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ) αποτελεί την πρωτοφανή απάντηση της ΕΕ για την προώθηση του μετασχηματισμού των οικονομιών των κρατών μελών μετά την πανδημία COVID-19. Από την ανάλυση των σχεδίων τεσσάρων χωρών στο πλαίσιο του ΜΑΑ προκύπτει ότι το βασικό αυτό μέσο συμβάλλει σε μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που, υπό άλλες συνθήκες, θα είχαν παραμείνει απλώς ένας φιλόδοξος στόχος. Παρότι η σύγκλιση αυτή καθαυτή δεν αποτελεί στόχο του ΜΑΑ, αποτελεί δυνητικό αποτέλεσμα των σχεδίων ανάκαμψης των κρατών μελών.
Η εφαρμογή του ΜΑΑ αναδεικνύεται σε σημαντική βάση για μια μελλοντοστραφή προσέγγιση σχετικά με εναλλακτικούς τρόπους στήριξης της ανοδικής σύγκλισης. Τα νέα πορίσματα διερευνούν διάφορες επιλογές για την επίτευξη αυτού του στόχου, όπως η περαιτέρω ενίσχυση των παραδοσιακών πολιτικών συνοχής, η ανάπτυξη ενός συγκεντρωτικού μοντέλου μεταρρυθμίσεων-επενδύσεων ή η ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης που συνδυάζει ισχυρότερες πολιτικές συνοχής με ένα συγκεντρωτικό μοντέλο μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της ΕΕ θα πρέπει να λάβουν υπόψη αυτά τα βασικά στοιχεία στο πλαίσιο του διαλόγου για τη στήριξη της οικονομικής και κοινωνικής σύγκλισης.
The report contains the following lists of tables and figures.
List of tables
Table 1: Economic, social and institutional indicators used in the convergence analysis
Table 2: Unconditional beta-convergence in the EU, by indicator and time period, 2004–2019
Table 3: Conditional convergence in income inequality, 2004–2008, 2008–2013 and 2013–2019
Table 4: APE on probability of convergence in income inequality
Table 5: Conditional convergence in the AROPE rate, 2005–2008, 2008–2013 and 2013–2019
Table 6: APE on the probability of convergence in the AROPE rate
Table 7: WGI pairwise correlations
Table 8: Unconditional beta-convergence in the NUTS 2 regions, by indicator and period, 2004–2019
Table A1: Income inequality convergence (2004–2008, 2008–2013, 2013–2019)
Table A2: AROPE conditional convergence (2005–2008, 2008–2013, 2013–2019)
Table A3: Performance of four countries in relation to the European Pillar of Social Rights Social Scoreboard 2020
List of figures
Figure 1: Beta-convergence – GDP per capita (PPS), EU27, 2004–2019
Figure 2: Sigma-convergence – GDP per capita (PPS), in the EU27 and by geographical cluster, 2004–2019
Figure 3: Beta-convergence – adjusted household disposable income per capita (PPS), EU27, 2009–2019
Figure 4: Sigma-convergence – adjusted household disposable income per capita (PPS), in the EU27 and by geographical cluster, 2009–2019
Figure 5: Beta-convergence – income quintile share ratio, EU27, 2004–2019
Figure 6: Sigma-convergence – income quintile share ratio, in the EU27 and by geographical cluster, 2004–2019
Figure 7: Predicted probabilities of convergence in income inequality, by value added in the agricultural sector, in the EU27 and by geographical cluster
Figure 8: Beta-convergence – compensation of employees per hour worked, EU27, 2004–2019
Figure 9: Sigma-convergence – compensation of employees per hour worked, in the EU27 and by geographical cluster, 2004–2019
Figure 10: Beta-convergence – employment rate, EU27, 2004–2019
Figure 11: Sigma-convergence – employment rate, in the EU27 and by geographical cluster, 2004–2019
Figure 12: Beta-convergence – unemployment rate, EU27, 2004–2019
Figure 13: Sigma-convergence – unemployment rate, in the EU27 and by geographical cluster, 2004–2019
Figure 14: Beta-convergence – NEET rate, EU27, 2004–2019
Figure 15: Sigma-convergence – NEET rate, in the EU27 and by geographical cluster, 2004–2019
Figure 16: Beta-convergence – early school-leavers rate, EU27, 2004–2019
Figure 17: Sigma-convergence – early school-leavers rate, in the EU27 and by geographical cluster, 2004–2019
Figure 18: Beta-convergence – AROPE rate, EU27, 2005–2019
Figure 19: Sigma-convergence – AROPE rate, in the EU27 and by geographical cluster, 2005–2019
Figure 20: Predicted probabilities of convergence in the AROPE rate by income inequality levels, in EU27 and by geographical cluster
Figure 21: Beta-convergence – government effectiveness, EU27, 2004–2019
Figure 22: Sigma-convergence – government effectiveness, in the EU27 and by geographical cluster, 2004–2019
Figure 23: Sigma-convergence in quality of governance indicators, 2004–2019
Figure 24: Beta-convergence – GDP per capita, NUTS 2 regions, 2004–2019
Figure 25: GDP per capita in NUTS 2 regions – transition maps and matrix and distribution of classes, 2004–2008
Figure 26: GDP per capita in NUTS 2 regions – transition map and matrix and distribution of classes, 2008–2013
Figure 27: GDP per capita in NUTS 2 regions – transition map and matrix and distribution of classes, 2013–2019
Figure 28: GDP per capita growth (%) in CEE countries, by region, 2004–2019
Figure 29: Beta-convergence – employment rate, NUTS 2 regions, 2004–2019
Figure 30: Employment rate in NUTS 2 regions – transition map and matrix and distribution of classes, 2004–2008
Figure 31: Employment rate in NUTS 2 regions – transition map and matrix and distribution of classes, 2008–2013
Figure 32: Employment rate in NUTS 2 regions – transition map and matrix and distribution of classes, 2013–2019
Figure 33: Beta-convergence – EQI, NUTS 2 regions, 2010–2019
Figure 34: EQI in NUTS 2 regions – transition map and matrix and distribution of classes, 2010–2013
Figure 35: EQI in NUTS 2 regions – transition map and matrix and distribution of classes, 2013–2019
Figure 36: Beta-convergence – GDP per capita, EU27, 2013–2019 and 2013–2021
Figure 37: Sigma-convergence – GDP per capita (€), EU27, 2004–2021
Figure 38: Beta-convergence – employment rate, EU27, 2013–2019 and 2013–2021
Figure 39: Sigma-convergence – employment rate (%), EU27, 2004–2021
Figure 40: Beta-convergence – government effectiveness, EU27, 2013–2019 and 2013–2020
Figure 41: Sigma-convergence – government effectiveness, EU27, 2004–2020
Figure 42: Total number of social reforms in Croatia, Germany, Italy and Spain, by policy area
Figure 43: Breakdown of investment by policy areas in Croatia, Germany, Italy and Spain (% of total RRF funds)
- Number of pages
-
104
- Reference nº
-
EF22016
- ISBN
-
978-92-897-2312-1
- Catalogue nº
-
TJ-07-23-025-EN-N
- DOI
-
10.2806/706661
- Permalink
Cite this publication
Eurofound (2023), EU convergence: Geographical dimension, impact of COVID-19 and the role of policy, Publications Office of the European Union, Luxembourg.
Related publications
Publication series
