Actoren en instellingen in Estland

Het ministerie van Sociale Zaken (Sotsiaalministeerium) houdt zich bezig met het werkgelegenheidsbeleid in het algemeen door wetgeving voor te bereiden en samen te werken met de sociale partners.

De belangrijkste instelling die verantwoordelijk is voor de handhaving van de rechten van werknemers is de arbeidsinspectie (Tööinspektsioon), die tot taak heeft toezicht te houden op de naleving van de voorschriften van de wetgeving inzake arbeidsverhoudingen. De Arbeidsinspectie informeert werknemers en werkgevers, onderzoekt ernstige arbeidsongevallen en analyseert de oorzaken daarvan en houdt toezicht. De Arbeidsinspectie houdt ook toezicht op de veiligheid en gezondheid op het werk (VGW) en zet zich in om gezondheidsproblemen te voorkomen. Binnen de lokale inspectiediensten zijn er arbeidsgeschillencommissies (töövaidluskomisjonid, MOL's), die individuele arbeidsgeschillen beslechten (pre-court mediation). Werknemers hebben ook het recht om zich tot de rechter te wenden wanneer hun rechten zijn geschonden.

In geval van discriminatie op de werkplek kan een persoon zich wenden tot de commissaris voor gendergelijkheid en gelijke behandeling (Soolise võrdõiguslikkuse ja võrdse kohtlemise volinik), wiens rol het is om toezicht te houden op de naleving van de vereisten van de wet inzake gendergelijkheid en de wet inzake gelijke behandeling.

In geval van een collectief arbeidsconflict kunnen de partijen, als ze niet door middel van onderhandelingen tot overeenstemming kunnen komen, zich wenden tot de nationale bemiddelaar (Riiklik Lepitaja).

Er zijn geen officiële regels inzake de representativiteit van de organisaties van de sociale partners op nationaal niveau. Volgens de Vakbondswet moet een vakbond worden opgericht door ten minste vijf werknemers en een federatie van vakbonden moet worden opgericht door ten minste vijf vakbonden. Dergelijke criteria bestaan niet voor werkgeversorganisaties. Collectieve overeenkomsten kunnen worden uitgebreid op het gebied van lonen, arbeidstijden en rusttijden in het geval van overeenkomsten met meerdere werkgevers, d.w.z. als de overeenkomst is gesloten tussen een vereniging of een federatie van werkgevers en een vereniging of een federatie van werknemers, of een confederatie van werkgevers en een confederatie van werknemers. In januari 2018 hebben EAKL en ETKL echter een overeenkomst inzake goede praktijken gesloten over de algemeenverbindendverklaring van collectieve arbeidsovereenkomsten, waarin representativiteitscriteria voor de sociale partners zijn vastgesteld. Volgens de overeenkomst kunnen alleen overeenkomsten met meerdere werkgevers die tussen de meest representatieve sociale partners zijn gesloten, worden verlengd. De meest representatieve sociale partners zijn de partners met het hoogste aantal leden. Als ze vergelijkbare lidmaatschapsniveaus hebben, wordt de organisatie die lid is van EAKL of ETKL als de meest representatieve beschouwd. De uitgebreide collectieve arbeidsovereenkomst kan niet betrekking hebben op meer dan één sector of werkterrein. De overeenkomst voor goede praktijken is niet officieel bindend, maar het wordt sterk aanbevolen om deze te volgen. In november 2021 zijn wijzigingen in de wet op de cao's in werking getreden, waarbij criteria zijn vastgelegd voor de verlenging van cao's. Zie de rubriek 'Uitbreidingsmechanismen'.

Over vakbondsvertegenwoordiging

Vakbonden vallen onder de vakbondswet en de cao-wet. De eerste wet voorziet in de algemene rechten van en grondslagen voor de activiteiten van vakbonden en hun betrekkingen met staats- en lokale overheidsinstanties en werkgevers. De tweede bepaalt de rechtsgrondslag voor het sluiten en uitvoeren van de collectieve arbeidsovereenkomsten.

Iedereen in Estland heeft het recht om vrijelijk vakbonden op te richten, zich er al dan niet bij aan te sluiten, met uitzondering van leden van de Estse strijdkrachten (Kaitsevägi) die in actieve dienst zijn.

Zowel het lidmaatschap van de vakbonden als de vakbondsdichtheid zijn de afgelopen 10 jaar afgenomen. Het aandeel werknemers dat lid is van een vakbond is hoger bij werknemers in de niet-gouvernementele sector zonder winstoogmerk (17% in 2015) en in de publieke sector (12%) dan bij organisaties in de privésector (5%).

Vakbondslidmaatschap en vakbondsdichtheid, 2012–2019

Toelichting: * Percentage werknemers dat lid is van een vakbond. ** Vakbondslidmaatschap van werknemers afgeleid van het totale vakbondslidmaatschap en zo nodig aangepast voor vakbondsleden buiten de actieve, afhankelijke en werkende beroepsbevolking (d.w.z. gepensioneerden, zelfstandigen, studenten, werklozen).

Bron: Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling/Amsterdam Institute for Advanced Labour Studies Institutional Characteristics of Trade Unions, Wage Setting, State Intervention and Social Pacts database 2021.

Belangrijkste vakbondsfederaties en -federaties

EAKL is de grootste vakbond in Estland en de belangrijkste vakbond op nationaal niveau. Het is ook een partner in de onderhandelingen over nationale minimumlonen.

De op één na grootste vakbondsorganisatie is TALO, die vooral cultuurwerkers en ambtenaren vertegenwoordigt.

Belangrijkste vakbondsfederaties

Bron: Vakbondsvertegenwoordigers

Er hebben zich de afgelopen vijf jaar geen grote ontwikkelingen voorgedaan in het lidmaatschap van een vakbond. De algemene trend is een dalend vakbondslidmaatschap.

Over werkgeversvertegenwoordiging

De rechten en plichten van werkgevers om werkgeversorganisaties op te richten of zich daarbij aan te sluiten, zijn niet specifiek in de wetgeving geregeld. De grondwet (Põhiseadus) bepaalt echter het recht om vrijelijk lid te worden van dergelijke organisaties. Slechts enkele werkgeversorganisaties zijn betrokken bij collectieve onderhandelingen. Er zijn veel bedrijfsverenigingen die niet betrokken zijn bij collectieve onderhandelingen.

De afgelopen jaren hebben zich aan de kant van de werkgevers geen noemenswaardige veranderingen of ontwikkelingen voorgedaan en is de dichtheid van de werkgeversorganisatie stabiel gebleven.

Lidmaatschap en dichtheid werkgeversorganisatie, 2012-2019

Toelichting: * Percentage werknemers werkzaam in een vestiging dat in 2013 lid was van een werkgeversorganisatie en in 2019 betrokken was bij collectieve onderhandelingen. n.v.t., niet beschikbaar. OESO/AIAS ICTWSS, Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling/Amsterdam Institute for Advanced Labour Studies Institutionele kenmerken van vakbonden, loonvorming, staatsinterventie en sociale pacten.

Belangrijkste werkgeversorganisaties

De enige werkgeversorganisatie die als sociale partner op nationaal niveau wordt erkend, is ETKL. Tot de leden behoren zowel verenigingen als ondernemingen. Hoewel er in Estland geen representativiteitscriteria zijn vastgesteld, is ETKL de grootste werkgeversorganisatie die betrokken is bij collectieve onderhandelingen en de enige werkgeversorganisatie die betrokken is bij collectieve onderhandelingen op nationaal niveau. Daarom wordt het beschouwd als een sociale partner op nationaal niveau.

De meest prominente bedrijfsverenigingen in Estland zijn de Estse Kamer van Koophandel en Industrie (Eesti Kaubandus-Tööstuskoda) en de Estse Vereniging van KMO's (Eesti Väike- ja Keskmiste Ettevõtjate Assotsiatsioon). Geen van beiden neemt deel aan collectieve onderhandelingen en ze concentreren zich allebei op de ontwikkeling van het ondernemerschap en de economie als geheel.

Belangrijkste werkgeversorganisaties en confederaties

Bron: Vertegenwoordigers van de organisaties

De gegevens over de dichtheid van werkgeversorganisaties zijn schaars. Er is de laatste jaren echter sprake van een algemene opwaartse trend in het ledenaantal van deze organisaties. Niettemin is het aandeel van de werkgeversorganisaties die betrokken zijn bij collectieve onderhandelingen zeer laag gebleven, aangezien er slechts enkele van dergelijke organisaties zijn.

Het systeem van tripartiete afstemming is in Estland niet specifiek geregeld. De sociale partners nemen deel aan de raadplegingsfase van het opstellen van wetgeving. Daarnaast zijn de sociale partners lid van de raad van toezicht van het Estse ziekenfonds (Eesti Tervisekassa, EHIF),dat verantwoordelijk is voor het beheer van de ziektekostenverzekering, de dekking van de kosten van de gezondheidszorg, de betaling van ziekte-uitkeringen en de deelname aan de planning van de gezondheidszorg; het Estse werkloosheidsverzekeringsfonds (Eesti Töötukassa, EUIF), dat verantwoordelijk is voor de openbare diensten voor arbeidsvoorziening en voor de uitvoering van een actief arbeidsmarktbeleid; en de Estse kwalificatie-autoriteit (Kutsekoda),die verantwoordelijk is voor de ontwikkeling van het beroepskwalificatiesysteem in Estland. In het geval van de EUIF bijvoorbeeld doen de sociale partners voorstellen over de hoogte van de werkloosheidsverzekeringspremie en keuren zij tijdelijke werkgelegenheidsprogramma's goed.

Er zijn ook vaak veel tijdelijke tripartiete werkgroepen, commissies of andere groepen gevormd om specifieke onderwerpen of kwesties te bespreken (bijvoorbeeld immigratie en de immigratiequota, de zorg voor afhankelijke familieleden, het Welfare Development Plan 2016-2023).

Daarnaast hebben de sociale partners (EAKL en ETKL) en de regering sinds 2018 opnieuw tripartiete vergaderingen ingesteld; Deze vinden twee of drie keer per jaar plaats. Deze bijeenkomsten worden gebruikt om op dat moment relevante onderwerpen te bespreken en als platform voor de sociale partners om de belangrijkste onderwerpen op hun agenda aan de orde te stellen.

Belangrijkste tripartiete en bipartiete lichamen

Sinds 2007 heeft Estland een tweeledig kanaal voor werknemersvertegenwoordiging: werknemers kunnen zich laten vertegenwoordigen door een vakbond en/of een werknemerstrustee. De vertegenwoordiging van werknemers wordt geregeld door de Trade Unions Act en de Employees' Trustee Act. Vakbondsvertegenwoordigers worden gekozen uit de vakbondsleden en de werknemers worden gekozen door de werknemers op een algemene vergadering van het bedrijf. Beide kunnen tegelijkertijd in een bepaald bedrijf aanwezig zijn; De vakbond heeft echter automatisch het recht om deel te nemen aan collectieve onderhandelingen en collectieve geschillenbeslechting. Als er geen vakbond bestaat in de onderneming, heeft de curator het recht om overeenkomsten te sluiten of werknemers te vertegenwoordigen in collectieve geschillenbeslechting. Medewerkers van trustees zijn voornamelijk actief op het gebied van informatie- en raadplegingsprocedures. Ook vakbondsvertegenwoordigers mogen deelnemen aan dit proces, ongeacht of er een algemeen vertegenwoordiger aanwezig is.

Werknemers worden ook vertegenwoordigd door een vertegenwoordiger van de werkomgeving, die een vertegenwoordiger is voor OSH-kwesties: zij houden toezicht op de uitvoering van OSH-maatregelen, nemen deel aan het onderzoek naar arbeidsongevallen of beroepsziekten, informeren werknemers, enzovoort. In een bedrijf met 10 of meer werknemers kiezen de werknemers uit hun midden één vertegenwoordiger van de werkomgeving. Als een onderneming minder dan 10 werknemers in dienst heeft, is de werkgever verplicht om met de werknemers te overleggen over OSH-aangelegenheden. Bovendien is de werkgever in bedrijven met 150 of meer werknemers verplicht een raad voor het arbeidsmilieu op te richten, die moet bestaan uit een gelijk aantal vertegenwoordigers die door de werkgever zijn aangewezen en vertegenwoordigers die door de werknemers zijn gekozen (in totaal ten minste vier leden). De Arbeidsinspectie heeft het recht om te eisen dat er ook een Raad voor het Arbeidsmilieu wordt opgericht in een bedrijf met minder dan 150 werknemers, afhankelijk van de aanwezige risico's en het aantal arbeidsongevallen en gevallen van beroepsziekten in de onderneming. De raad analyseert regelmatig de arbeidsomstandigheden in het bedrijf, neemt deel aan de voorbereiding van het OSH-ontwikkelingsplan van het bedrijf en onderzoekt arbeidsongevallen. De rechten en plichten van de vertegenwoordiger en de raad van het arbeidsmilieu zijn vastgelegd in de wet op de gezondheid en veiligheid op het werk (Töötervishoiu ja tööohutuse seadus).

Regulering, samenstelling en bevoegdheden van de vertegenwoordigende organen