Actoren en instellingen in Slovenië

Het ministerie van Arbeid, Gezin, Sociale Zaken en Gelijke Kansen (Ministrstvo za delo, družino, socialne zadeve in enake možnosti) houdt zich voornamelijk bezig met sociale dialoog en arbeidsomstandigheden, met inbegrip van gezondheid en veiligheid op het werk. Het heeft tot doel het noodzakelijke wetgevingskader en informatie-, advies- en geschillenbeslechtingsdiensten en het minimumniveau van bescherming van werknemers te bieden door middel van wetgeving. De werkterreinen van de afdeling Gezondheid en Veiligheid op het Werk van het ministerie omvatten het opstellen van wetten en andere voorschriften op het gebied van gezondheid en veiligheid op het werk; Het werkt ook samen met andere vakministeries bij het opstellen van individuele verordeningen. De staat neemt ook deel aan nationaal tripartiet overleg of onderhandelingen over economische en sociale kwesties en is partner in sectorale tripartiete organen. De staat is als werkgever sterk betrokken geweest bij de arbeidsverhoudingen in de publieke sector. Dit omvat het ambtenarenapparaat (staatsbestuur op centraal, regionaal en lokaal niveau), openbare sociale diensten (zoals gezondheid en veiligheid op het werk, onderwijs en kinderopvang) en industriële en commerciële ondernemingen (zoals postdiensten en spoorwegen).

De arbeidsinspectie van de Republiek Slovenië houdt toezicht op de uitvoering van wetten, andere voorschriften, collectieve contracten en algemene wetten die betrekking hebben op arbeidsverhoudingen, beloning en andere voordelen uit arbeid, de tewerkstelling van werknemers in binnen- en buitenland, de deelname van werknemers aan het management, stakingen en de veiligheid van werknemers op het werk, tenzij anders bepaald in de regelgeving. Een werknemer kan om rechtsbescherming verzoeken bij een bevoegde arbeidsrechtbank. De werknemer en de werkgever kunnen ook overeenkomen om een geschil via bemiddeling te beslechten. Representatieve vakbonds- en werkgeversorganisaties stellen bemiddelingsdeskundigen voor voor bemiddeling in individuele gevallen en arbiters voor de beslechting van arbeidsgeschillen. De gegevens over deskundigen en arbiters worden bijgehouden door het ministerie van Arbeid, Gezin, Sociale Zaken en Gelijke Kansen.

De afdeling Gezondheid en Veiligheid op het werk van het ministerie van Arbeid, Gezin, Sociale Zaken en Gelijke Kansen controleert en evalueert de situatie op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk.

De representativiteit van vakbonden is geregeld in de wet op de representativiteit van vakbonden. Artikel 6 van deze wet bepaalt de criteria voor representativiteit, volgens welke een representatieve vakbond democratisch moet zijn, vrijwillig lidmaatschap mogelijk moet maken, de afgelopen zes maanden actief moet zijn geweest, onafhankelijk moet zijn van overheidsinstanties en werkgevers, grotendeels moet worden gefinancierd uit lidmaatschapsgelden en andere interne bronnen, en een bepaald aantal leden moet hebben (ten minste 10% van de werknemers in een bepaalde branche, activiteit of beroep).

De representativiteit van werkgeversorganisaties is niet geregeld in een specifieke wet. Het wordt echter indirect geregeld door de wet op de collectieve arbeidsovereenkomsten. Artikel 12 van de wet bepaalt dat wanneer een collectieve overeenkomst is gesloten tussen een of meer representatieve vakbonden en een of meer representatieve werkgeversorganisaties, een van de partijen de minister van Arbeid kan verzoeken de collectieve overeenkomst algemeen verbindend te verklaren voor alle werkgevers in de activiteit waarop de overeenkomst betrekking heeft. De werkgeversorganisatie moet in dit geval meer dan de helft van alle werknemers tewerkstellen in bedrijven die onder de extensie vallen.

Over vakbondsvertegenwoordiging

De vakbondsvertegenwoordiging wordt gewaarborgd door de grondwet van de Republiek Slovenië. Artikel 76 van de grondwet bepaalt dat de organisatie en het werk van vakbonden, evenals het lidmaatschap van een vakbond, vrij zijn. Bijgevolg zijn er geen wettelijke beperkingen met betrekking tot het recht om lid te worden van vakbonden.

Volgens gegevens van de OESO en AIAS (2021) was het lidmaatschap van de vakbonden al vóór de financiële crisis aan het afnemen (van 43,7% van de beroepsbevolking in 2003 tot 26,2% in 2013) en bleef het tijdens de crisis dalen.

Vakbondslidmaatschap en -dichtheid, 2011-2019

Toelichting: * Percentage werknemers dat lid is van een vakbond. ** Totaal aantal vakbondsleden (met inbegrip van zelfstandigen en niet-actieve vakbondsleden – d.w.z. studenten, gepensioneerden en werklozen) op nationaal niveau. n.b., niet beschikbaar.

Belangrijkste vakbondsfederaties en -federaties

De belangrijkste vakbondsfederaties en -federaties in Slovenië zijn:

• ZSSS, de grootste vakbondsorganisatie

• Confederatie van vakbonden in de publieke sector (Konfederacija Sindikatov Javnega Sektorja Slovenije, KSJS)

• Confederatie van Sloveense vakbonden Pergam (Konfederacija Sindikatov Slovenije Pergam, Pergam)

• Vakbondsverbond 90 van Slovenië (Konfederacija Sindikatov 90 Slovenije, KS90)

• Onafhankelijke Confederatie van Nieuwe Vakbonden van Slovenië (Konfederacija novih sindikatov Slovenije, KNSS)

• Unie van Arbeidersvakbonden van Slovenië – Solidariteit (Zveza delavskih sindikatov Slovenije – Solidarnost, Solidarnost)

• Sloveense Unie van Vakbonden Alternativa (Slovenska zveza sindikatov Alternativa, Alternativa)

• Vereniging van representatieve vakbonden van Slovenië (Zveza reprezentativnih sindikatov Slovenije, ZRSS)

• (Konfederacija slovenskih sindikatov, KSS)

Belangrijkste vakbondsfederaties en -federaties

Bronnen: Eurofound, 2014a; ZSSS, interne gegevens

Over werkgeversvertegenwoordiging

Het lidmaatschap van werkgeversorganisaties daalde het sterkst toen in 2006 het verplichte lidmaatschap van de Kamer van Koophandel en Industrie van Slovenië (Gospodarska zbornica Slovenije, GZS) werd afgeschaft. Twee jaar later was dat bij 55% van de werkgevers (Glassner, 2013).

De Vereniging van Werkgevers van Slovenië (Združenje delodajalcev Slovenije, ZDS) was de eerste vrijwillige economische vereniging in Slovenië die de belangen van werkgevers vertegenwoordigde en beschermde. Het beweert dat de helft van alle werknemers in de particuliere sector in dienst is van meer dan 1.000 van zijn leden, wat neerkomt op meer dan de helft van het totale kapitaal in Slovenië.

Lidmaatschap en dichtheid werkgeversorganisatie, 2012–2019 (%)

Toelichting: * Percentage werknemers dat werkzaam is in een bedrijf dat lid is van een werkgeversorganisatie die betrokken is bij collectieve onderhandelingen. n.v.t., niet beschikbaar.

Belangrijkste werkgeversorganisaties

De belangrijkste intersectorale werkgeversorganisaties in Slovenië zijn:

• GZS

• ZDS

• Sloveense Kamer van Koophandel (Trgovinska zbornica Slovenije, TZS)

• Kamer van Ambacht en Kleine Ondernemingen van Slovenië (Obrtno-Podjetniška zbornica Slovenije, OZS)

• Vereniging van werkgevers in ambachten en kleine bedrijven van Slovenië (Združenje delodajalcev obrti in podjetnikov Slovenije, ZDOPS)

Er zijn vier bedrijfstakoverkoepelende werkgeversorganisaties in Slovenië, die allemaal voldoen aan de drempel om als representatief te worden beschouwd. Alle vier zijn zij betrokken bij bedrijfstakoverkoepelende collectieve onderhandelingen en bij bipartiete en tripartiete structuren voor sociale dialoog.

TZS heeft alleen betrekking op de handelssector en is niet betrokken bij sectoroverschrijdende collectieve onderhandelingen, maar maakt deel uit van de tripartiete structuur voor sociale dialoog.

Belangrijkste werkgeversorganisaties en confederaties

Bronnen: Eurofound, 2014a; ZDS (ledenregister); TZS (ledenregister); OZS (niet gedateerd); GZS (ledenregister)

Het ESC is in juni 1994 opgericht bij een tripartiete overeenkomst over het beloningsbeleid in de particuliere sector. Door middel van dit akkoord hebben de regering, werkgeversorganisaties en vakbonden een centraal orgaan voor tripartiete samenwerking in Slovenië opgericht. Het ESC heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de succesvolle uitvoering van de fundamentele economische en sociale hervormingen en het overgangsproces, alsook aan de toenadering tot de EU en de integratie in de internationale economie. Bovendien heeft het geholpen bij het afdwingen van sociale rechtvaardigheid en sociale vrede, die als cruciaal worden beschouwd voor succesvolle economische ontwikkeling. Het werkterrein van het ESC heeft voornamelijk betrekking op arbeidsverhoudingen, arbeidsomstandigheden, arbeidswetgeving, sociale rechten en werkgelegenheidsbeleid; andere bredere economische en sociale kwesties die betrekking hebben op werknemers en hun gezinnen; en werkgeversbelangen en overheidsbeleid.

De voornaamste taak van het ESC is adviserend, wat betekent dat het actief deelneemt aan de voorbereiding van wetgeving en andere documenten. Het kan ook een eigen standpunt uitbrengen over verschillende zaken, zoals werkdocumenten en ontwerpdocumenten (waaronder de rijksbegroting en de begrotingsnota).

Het ESC heeft ook een quasi-onderhandelingsfunctie (hoewel het niet deelneemt aan collectieve onderhandelingen in de eigenlijke zin van het woord), wat betekent dat "sociale overeenkomsten", loonbeleidsovereenkomsten en andere tripartiete overeenkomsten in het kader van het ESC worden onderhandeld.

Het gewijzigde reglement van orde van het ESC is in januari 2017 goedgekeurd. Elke partner wordt nu vertegenwoordigd door acht leden. Dit is een welkome verandering, aangezien het een weerspiegeling is van het grotere aantal vakbonden.

Het reglement van orde van het ESC is in 2019 opnieuw gewijzigd. In het kader van zijn werkzaamheden zou het Comité, in zijn hoedanigheid van belangrijke belanghebbende, moeten deelnemen aan de voorbereiding van wetgeving op de economische en sociale gebieden die het behandelt (voor en tijdens de openbare bespreking daarvan), door standpunten, adviezen en aanbevelingen te formuleren met betrekking tot werkdocumenten, ontwerpen en voorstellen voor wetten, verordeningen en verordeningen die door de regering van de Republiek Slovenië worden voorgesteld.

Belangrijkste tripartiete en bipartiete lichamen

Op bedrijfsniveau zijn er twee kanalen voor vertegenwoordiging: vakbonden en ondernemingsraden/werknemerstrustees. Uit de resultaten van de Europese bedrijvenenquête van Eurofound in 2019 blijkt dat vakbondsafgevaardigden een prominente rol spelen binnen het Sloveense tweekanaalssysteem. De resultaten geven ook aan dat wanneer er sprake is van dubbele vormen van vertegenwoordiging, de vakbonden zich meestal richten op collectieve onderhandelingen, terwijl ondernemingsraden vooral betrokken zijn bij informatie en overleg. In Slovenië is er een afbakening van bevoegdheden tussen ondernemingsraden en vakbonden. De wetgeving bepaalt dat het recht van werknemers om deel te nemen aan het bestuur geen inbreuk mag maken op de rechten en plichten van vakbonden en werkgeversorganisaties om de belangen van hun leden te beschermen.

Volgens Eurofound (2009) hebben de Sloveense structuren voor werknemersvertegenwoordiging een gemiddelde tot hoge dekking in vergelijking met Europa als geheel: 42% van de bedrijven die bij de enquête betrokken waren en 66% van de werknemers valt onder een of andere vorm van orgaan, en nog eens 15% van de bedrijven maakt gebruik van vertegenwoordiging wanneer dat nodig is. Vakbonden hebben de hoogste prevalentie van vertegenwoordiging via één kanaal (23% van de bedrijven die 25% van de werknemers vertegenwoordigen). Wat de werknemersdekking betreft, is vertegenwoordiging via twee kanalen het meest wijdverbreid (15% van de vestigingen met 39% van de werknemers). Ondernemingsraden als vertegenwoordigende organen via één kanaal zijn zeer zeldzaam en komen voornamelijk voor in kleinere bedrijven (4% van de bedrijven, die slechts 2% van de werknemers vertegenwoordigen).

De regulering van deze organen is zowel bij wet als in collectieve arbeidsovereenkomsten gecodificeerd.

Regelgeving, samenstelling en bevoegdheden van de organen