Przejdź do treści
Abstract

Brak przystępnych cenowo mieszkań budzi ogromny niepokój w UE. Prowadzi to do bezdomności, braku bezpieczeństwa mieszkaniowego, obciążenia finansowego i nieodpowiednich warunków mieszkaniowych. Uniemożliwia również młodym ludziom opuszczenie domu rodzinnego. Problemy te mają wpływ na zdrowie i dobrostan ludzi, odzwierciedlają nierówne warunki życia i nierówne szanse oraz prowadzą do zwiększonych kosztów opieki zdrowotnej, zmniejszenia wydajności i szkód w środowisku. Prywatni najemcy stanęli w obliczu szczególnie dużego wzrostu kosztów mieszkaniowych, a właściciele mieszkań z kredytem hipotecznym są narażeni na wzrost stóp procentowych. Ponadto wielu właścicieli bez kredytów hipotecznych, zwłaszcza w krajach postkomunistycznych i południowoeuropejskich, doświadcza ubóstwa i nieodpowiednich warunków mieszkaniowych. Kryzys związany z kosztami utrzymania wpływa na ludzi niezależnie od ich sytuacji mieszkaniowej. Mieszkania socjalne i dopłaty do czynszu stanowią wsparcie dla wielu osób, ale ich zakres różni się w zależności od kraju, a środki te wykluczają niektóre grupy znajdujące się w trudnej sytuacji i nie docierają do wszystkich, którzy mają prawo do ich otrzymywania. Trzy czwarte państw członkowskich realizuje inicjatywy pod hasłem „najpierw mieszkanie” – zapewniające mieszkania osobom bezdomnym – ale w większości są one zakrojone na małą skalę. Niniejsze sprawozdanie przedstawia problemy mieszkaniowe w UE oraz strategie polityczne, które ich dotyczą, w oparciu o e-ankietę pt. „Życie, praca i COVID-19”, europejskie badanie dochodów i warunków życia oraz informacje uzyskane od sieci korespondentów Eurofound.

Key findings

Wsparcie mieszkaniowe w postaci mieszkań socjalnych i dopłaty do czynszu, przyczynia się do większej odporności i ochrony socjalnej wielu osób w UE. Kluczowe jest, aby decydenci polityczni wzięli pod uwagę wagę takiego wsparcia przy opracowywaniu reform świadczeń, ponieważ zasiłki mieszkaniowe mogą zapewnić natychmiastową ochronę w sytuacjach kryzysowych, gdy są określane na podstawie rzeczywistych kosztów mieszkaniowych, w tym kosztów energii i dochodów.

Niezwykle ważne jest, aby polityka mieszkaniowa mająca na celu poprawę przystępności cenowej mieszkań nie pogłębiała nieumyślnie nierówności. Strategie służące zwiększeniu przystępności cenowej mieszkań mogą mieć złożone skutki, które nie zawsze prowadzą do zwiększenia dostępu do mieszkań i podniesienia jakości życia. Przykładowo zasiłki mieszkaniowe mogą wpłynąć na wzrost cen wynajmu i zakupu nieruchomości, a wsparcie w zakresie zakupu mieszkań często przynosi większe korzyści osobom o wyższych dochodach niż osobom o niższych dochodach, często zachęcając pożyczkobiorców do zaciągania kredytów hipotecznych, których nie są w stanie spłacić.

Bardzo istotne jest, aby decydenci brali pod uwagę grupy osób znajdujących się w trudnej sytuacji, korzystających z różnych form mieszkalnictwa. Na przykład wyniki badań pokazują, że 46% najemców na rynku wynajmu prywatnego uważa, że jest narażonych na ryzyko opuszczenia swojego domu w ciągu najbliższych trzech miesięcy w związku z brakiem wystarczających środków na opłacenie wynajmu, a w większości krajów, w których ponad połowa ludności jest właścicielami nieruchomości bez kredytu hipotecznego, około jedna czwarta jest nadal zagrożona ubóstwem.

Polityka pod hasłem „najpierw mieszkanie” jest w dużej mierze skuteczna w zapobieganiu bezdomności i wymaga rozpowszechnienia w całej UE. Kluczowe znaczenie ma to, by takie mieszkalnictwo było niezależne, stabilne i prawdziwie bezwarunkowe, jeśli chodzi o usługi wsparcia, aby zagwarantować dostęp do mieszkań.

Środki na poprawę efektywności energetycznej lokali mieszkaniowych muszą dotrzeć do grup o niskich dochodach, chroniąc je przed przyszłymi podwyżkami cen energii. Z ustaleń wynika, że 28% osób w UE przewidywało trudności z opłaceniem rachunków za media, a odsetek ten wzrósł do 36% w przypadku najemców socjalnych i właścicieli lokali mieszkaniowych bez kredytu hipotecznego w dolnej połowie rozkładu dochodów – gdzie wiele osób nie jest w stanie utrzymać odpowiedniej temperatury w swoim domu – co pokazuje, w jaki sposób obecne i przyszłe potrzeby mieszkańców muszą być brane pod uwagę przy poprawie adekwatności warunków mieszkaniowych.

The report contains the following table and figures.

  • Table 1: Examples of Housing First-inspired policies and initiatives in EU Member States
  • Figure 1: A framework for housing affordability and problems
  • Figure 2: Distribution of population by type of tenure, EU Member States, 2020 (%)
  • Figure 3: Distribution of population by dwelling type, EU Member States, 2020 (%)
  • Figure 4: Housing costs, EU Member States, 2010 and 2019 (monthly purchasing power standard)
  • Figure 5: Housing costs: Rents, prices and interest rates, EU27, 2005–2023 (indexed, January 2005=100)
  • Figure 6: Housing costs: Maintenance, services and utilities, EU27, 2005–2023 (indexed, January 2005=100)
  • Figure 7: People aged 25–34 living with their parents in 2019 and change since 2010, EU Member States (%)
  • Figure 8: Likelihood of needing to leave accommodation within the next three months, EU Member States, 2020–2022 (%)
  • Figure 9: Likelihood of facing difficulties paying for utilities in the next three months, EU Member States, 2022 (%)
  • Figure 10: Housing costs as a proportion of income by type of tenure, 2019 (%), and change in tenant–owner gap since 2010 (percentage points), EU Member States
  • Figure 11: Homeowners without a mortgage who are at risk of poverty, in EU Member States with highest rates of ownership without a mortgage, 2020 (%)
  • Figure 12: Ability to make ends meet, by proportion of income spent on housing, EU27, 2019 (%)
  • Figure 13: People reporting problems with accommodation, by type of accommodation and rural or urban area, EU27, 2022 (%)
  • Figure 14: People reporting problems with accommodation, by type of tenure, EU27, 2022 (%)
  • Figure 15: People reporting problems with the local area, by degree of urbanisation, EU27, 2022 (%)
  • Figure 16: Changes in perceived importance of accommodation attributes during the pandemic, EU27, 2022 (%)
  • Figure 17: Changes in perceived importance of local area attributes during the pandemic, EU27, 2022 (%)
Number of pages
84
Reference nº
EF22024
ISBN
978-92-897-2328-2
Catalogue nº
TJ-04-23-499-EN-N
DOI
10.2806/715002
Permalink

Cite this publication

Disclaimer

When freely submitting your request, you are consenting Eurofound in handling your personal data to reply to you. Your request will be handled in accordance with the provisions of Regulation (EU) 2018/1725 of the European Parliament and of the Council of 23 October 2018 on the protection of natural persons with regard to the processing of personal data by the Union institutions, bodies, offices and agencies and on the free movement of such data. More information, please read the Data Protection Notice.